Đầu tư thấp, nguồn thức ăn dễ kiếm
Trong bối cảnh nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn gặp khó khăn trong phát triển sản xuất nông nghiệp, thì việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi đang được xem là hướng đi bền vững.
Tại xóm Hàng, xã An Khánh, tỉnh Thái Nguyên gia đình bà Đào Thị Huyền (sinh năm 1972) đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích ao cá kém hiệu quả sang nuôi ốc nhồi thương phẩm từ năm 2024.
Với diện tích 2 sào ao (khoảng 720m²), mỗi năm gia đình bà Huyền nuôi 3 lứa ốc. Sau khi trừ chi phí, mỗi năm thu về lợi nhuận từ 70 đến 90 triệu đồng
Chia sẻ kinh nghiệm, bà Huyền cho biết: "Ban đầu cũng chưa có kinh nghiệm, chỉ học qua các mô hình của người quen ở tỉnh khác. Sau vài vụ, dần dần nắm được kỹ thuật, từ việc chọn giống, chăm sóc, thay nước, đến cách xử lý khi ốc bị bệnh. Giờ thì ổn định rồi, có lãi đều."
Không chỉ riêng gia đình bà Huyền, bà Đàm Thị Dung (sinh năm 1966), người dân tộc Nùng cùng xóm, cũng đang phát triển mô hình nuôi ốc nhồi trên diện tích 1 sào ao. Trung bình mỗi năm bà Dung thu hoạch khoảng 1 tấn ốc thương phẩm, với giá bán dao động từ 50.000 – 60.000 đồng/kg, mang lại lợi nhuận từ 70 – 80 triệu đồng/năm sau khi trừ các chi phí đầu vào.
Điểm đặc biệt ở mô hình của bà Dung là bà tự chọn lọc các con ốc giống to, khỏe sau mỗi vụ để nhân giống cho các vụ tiếp theo, nhờ vậy giảm được đáng kể chi phí đầu tư ban đầu.
Một trong những lý do khiến mô hình nuôi ốc nhồi thu hút người dân là do chi phí đầu tư không quá lớn. Chi phí chủ yếu nằm ở khâu mua giống, dao động từ 600.000 – 1.000.000 đồng/kg trứng ốc, tùy thời điểm và chất lượng giống.
Bên cạnh đó, thức ăn cho ốc rất dễ kiếm, chủ yếu là các loại phế phẩm nông nghiệp như mướp, bí, khoai lang, lá sắn, rau củ các loại. Những thứ tưởng chừng bỏ đi nay lại được tận dụng hiệu quả, vừa tiết kiệm chi phí, vừa góp phần bảo vệ môi trường.
Ốc nhồi cũng là loại thủy sinh có sức đề kháng tốt, ít bị bệnh nếu môi trường được đảm bảo. Người nuôi chỉ cần thay nước định kỳ, không để ao bị ô nhiễm, đồng thời thả bèo mặt nước khoảng 1/4 đến 1/2 diện tích ao để giữ mát và làm chỗ trú ngụ cho ốc. Với các ao nuôi sinh sản, cần che nắng thường xuyên, giữ môi trường ao sạch để ốc mẹ bò lên bờ đẻ trứng không bị ảnh hưởng.
Sau khoảng 3 – 5 tháng nuôi, ốc có thể đạt trọng lượng từ 25 – 30 con/kg, đủ tiêu chuẩn bán thương phẩm. Những con ốc khỏe, vỏ đẹp sẽ được giữ lại làm giống cho vụ sau, còn lại được thu hoạch và bán cho thương lái hoặc nhà hàng.
Hướng đi phù hợp với điều kiện địa phương
Theo bà Trần Thị Thuần, Trưởng xóm Hàng, xã An Khánh: "Xóm hiện có 80 hộ dân, trong đó đã có gần 30 hộ chuyển sang nuôi ốc nhồi. Bà con tận dụng ruộng lúa kém hiệu quả, đất trũng khó canh tác để chuyển đổi sang mô hình mới. Hiện tại, nhiều hộ đã có thu nhập khá, đời sống dần ổn định hơn."
Không thể phủ nhận, nuôi ốc nhồi thương phẩm đang là hướng phát triển kinh tế phù hợp với điều kiện địa lý, khí hậu và trình độ canh tác của người dân xã An Khánh nói riêng và vùng dân tộc miền núi Thái Nguyên nói chung.
Những ao, hồ nhỏ, ruộng trũng trước đây để không hoặc cho năng suất thấp nay trở thành tài sản sinh lợi, giúp nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, góp phần vào Phong trào thi đua “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021–2025.
Mặc dù có nhiều ưu điểm, nhưng việc nuôi ốc nhồi cũng gặp không ít khó khăn. Đáng kể nhất là khâu kiểm soát dịch bệnh. Nếu môi trường ao không đảm bảo vệ sinh, ốc dễ mắc bệnh tiêu chảy, nhả nhớt, chậm lớn hoặc chết hàng loạt. Ngoài ra, thời tiết thất thường, đặc biệt là rét đậm trong mùa đông, cũng ảnh hưởng đến sức đề kháng và tốc độ sinh trưởng của ốc.
Thị trường tiêu thụ hiện nay tương đối ổn định, song chưa thực sự bền vững. Một số hộ vẫn phụ thuộc vào thương lái, giá cả dao động theo mùa vụ. Nếu sản lượng tăng nhanh trong thời gian ngắn mà không có đầu ra rõ ràng, dễ dẫn đến tình trạng “được mùa, không được giá”.
Để mô hình nuôi ốc nhồi tiếp tục phát huy hiệu quả và được nhân rộng trong thời gian tới, cần có sự hỗ trợ đồng bộ từ chính quyền địa phương, ngành nông nghiệp và các tổ chức đoàn thể.
Thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật cho người dân; xây dựng các tổ hợp tác nuôi ốc để cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, giảm chi phí đầu vào và tăng sức cạnh tranh khi tiêu thụ sản phẩm.
Đồng thời, khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào lĩnh vực chế biến, bao tiêu ốc nhồi thương phẩm để tạo đầu ra ổn định.
Ngoài ra, việc gắn mô hình nuôi ốc với phát triển du lịch sinh thái ẩm thực địa phương cũng là một hướng đi tiềm năng. Nhiều du khách quan tâm đến trải nghiệm nông nghiệp, đặc sản vùng cao sẽ là cơ hội để nâng giá trị sản phẩm lên gấp nhiều lần.
Mô hình nuôi ốc nhồi không chỉ là một giải pháp phát triển kinh tế hiệu quả cho người dân, mà còn mở ra triển vọng lớn cho việc giảm nghèo bền vững ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Với chi phí đầu tư thấp, thời gian quay vòng nhanh, tận dụng được tài nguyên sẵn có, mô hình này hoàn toàn có thể nhân rộng ra nhiều địa phương khác có điều kiện tương tự.
