Trong bối cảnh sức ép quân sự và kinh tế gia tăng đối với Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro, một máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không E-3 Sentry (AWACS) của Mỹ đã được phát hiện trên hệ thống FlightRadar24 bay gần bờ biển Venezuela.
Đây là lần đầu tiên trong nhiều ngày qua loại máy bay này xuất hiện công khai trên dữ liệu theo dõi, vốn trước đó hiếm khi hiện diện hoặc chỉ xuất hiện không liên tục.
E-3 vốn không xa lạ với khu vực Caribe, từng tham gia nhiều chiến dịch chống buôn lậu ma túy. Tuy nhiên, việc nó xuất hiện trở lại và có thể theo dõi công khai được xem là dấu hiệu quan trọng, bởi loại máy bay này đóng vai trò then chốt trong bất kỳ chiến dịch quân sự quy mô lớn nào chống lại Venezuela.
So với E-2D Hawkeye vốn hoạt động thường xuyên từ tàu sân bay, E-3 có khả năng cảnh báo sớm, chia sẻ dữ liệu và chỉ huy kiểm soát trên phạm vi rộng hơn, đồng thời tích hợp tốt hơn với lực lượng Không quân Mỹ.
Hoạt động không quân gia tăng gần lãnh hải Venezuela
Song song với sự xuất hiện của E-3, nhiều máy bay chiến đấu Mỹ cũng được ghi nhận bay gần bờ biển phía bắc Venezuela. FlightRadar24 cho thấy một chiếc F/A-18E Super Hornet của Hải quân Mỹ thực hiện nhiều vòng bay ngay sát rìa không phận Venezuela.
Ngoài ra, còn có 2 máy bay tác chiến điện tử E/A-18G Growler, thêm 2 chiếc Super Hornet khác và 1 máy bay cảnh báo sớm E-2D Advanced Hawkeye.
Những chuyến bay này nằm trong chiến dịch Southern Spear, ban đầu là nhiệm vụ chống ma túy nhưng sau đó chuyển thành gây sức ép trực tiếp lên chính quyền Maduro và nguồn thu từ dầu mỏ – tài nguyên chủ lực của Venezuela.
Hoạt động bay công khai với bộ phát tín hiệu mở được coi là một phần trong chiến lược gây áp lực, đồng thời cho thấy mức độ hiện diện quân sự Mỹ ngày càng tăng.
Tranh cãi chính trị và phản ứng quốc tế
Giữa lúc căng thẳng leo thang, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông sẵn sàng thông báo cho Quốc hội trước khi tiến hành tấn công trực tiếp vào Venezuela, nhưng khẳng định điều này không bắt buộc.
Theo Nghị quyết Quyền lực Chiến tranh năm 1973, Tổng thống phải báo cáo trong vòng 48 giờ sau khi đưa lực lượng vào tình huống chiến sự, và hoạt động chỉ được phép kéo dài 60 ngày nếu không có sự phê chuẩn tiếp theo của Quốc hội.
Ông Trump cũng ra lệnh phong tỏa các tàu chở dầu bị trừng phạt, nhấn mạnh Mỹ có quyền kiểm soát nguồn dầu này. Một số tàu chở sản phẩm dầu mỏ từ cảng José của Venezuela vẫn rời đi dưới sự hộ tống của hải quân nước này, hướng tới thị trường châu Á.
Trước đó, Mỹ đã bắt giữ tàu chở dầu M/T Skipper vào ngày 10 tháng 12 với sự tham gia của lực lượng Tuần duyên và quân đội.
Hiện Mỹ đã triển khai ít nhất 11 tàu chiến mặt nước, trong đó có tàu sân bay USS Gerald R. Ford, cùng nhiều phi đội F/A-18 Super Hornet, E/A-18 Growler, E-2D Hawkeye, trực thăng MH-60S và MH-60R, máy bay vận tải C-2A Greyhound, tiêm kích F-35B, AV-8B Harrier II, máy bay nghiêng cánh MV-22 Osprey, UAV MQ-9 Reaper và AC-130 Ghostrider.
Ngoài ra, khoảng 15.000 binh sĩ Mỹ đã hiện diện trong khu vực Caribe.
Brazil bày tỏ lo ngại và Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva đề nghị làm trung gian giữa Mỹ và Venezuela nhằm tránh xung đột vũ trang. Ông nhấn mạnh giải pháp ngoại giao là cần thiết để ngăn một cuộc chiến huynh đệ tương tàn trên lục địa Nam Mỹ.
