Nhiều người hiện đang trì hoãn việc sinh con cho đến khi họ ở độ tuổi 30. Tuy nhiên, khả năng sinh sản giảm ở độ tuổi này có nghĩa là những người trên 35 tuổi có thể gặp khó khăn hơn trong việc mang thai so với những người trẻ tuổi.
Phụ nữ được sinh ra với khoảng 2 triệu trứng chưa trưởng thành trong buồng trứng. Bắt đầu từ tuổi dậy thì, một hoặc nhiều trứng này sẽ trưởng thành mỗi tháng và được giải phóng khi rụng trứng. Mãn kinh xảy ra khi không còn trứng chưa trưởng thành nào trưởng thành và quá trình rụng trứng ngừng lại.
Một phụ nữ ở độ tuổi 20 có 85% cơ hội thụ thai trong vòng một năm; đến năm 35 tuổi, cơ hội đó đã giảm xuống còn 66% và ở tuổi 40 thì còn 44%. Những thay đổi này là do tác động của quá trình lão hóa lên buồng trứng và trứng.
Rapamycin, còn được gọi là sirolimus và được bán dưới tên thương hiệu Rapamune, là một loại thuốc hiện được chấp thuận là phương pháp điều trị ngăn ngừa thải khi cấy ghép nội tạng và là liệu pháp chống ung thư. Tuy nhiên, hiện nay nó cũng được ca ngợi là một loại thuốc chống lão hóa tiềm năng. Các nghiên cứu trên chuột đã chỉ ra rằng rapamycin vừa làm tăng tuổi thọ vừa làm chậm sự khởi phát của nhiều bệnh liên quan đến tuổi tác.
Các nghiên cứu khác trên chuột đã chỉ ra rằng việc điều trị ngắn hạn bằng loại thuốc này có thể làm tăng tuổi thọ của buồng trứng bằng cách bảo tồn nang trứng và cải thiện chất lượng trứng.
Hiện nay, một nghiên cứu thí điểm trên 50 phụ nữ, chưa được bình duyệt, đã báo cáo rằng một liều rapamycin hàng tuần có thể làm chậm quá trình lão hóa buồng trứng tới 20%. Các nhà nghiên cứu hiện đang tiếp tục nghiên cứu với nhóm phụ nữ lớn hơn.
Theo bác sĩ Meltem Özkan Girgin, chuyên gia sản phụ khoa tại Viện Tái tạo London, những phát hiện từ nghiên cứu thí điểm rất hứa hẹn, cho thấy rapamycin có thể làm giảm quá trình lão hóa buồng trứng đến 20% mà không có tác dụng phụ.
Điều này có khả năng mang lại lợi ích vì nó có thể kéo dài khả năng sinh sản lên đến năm năm, giải quyết tình trạng suy giảm khả năng sinh sản mà nhiều phụ nữ phải đối mặt sau tuổi 35.
Tuy nhiên, những lo ngại bao gồm quy mô mẫu nhỏ và nhu cầu nghiên cứu sâu hơn trên quy mô lớn hơn để xác nhận những kết quả này và đảm bảo tính an toàn và hiệu quả lâu dài.
Tiềm năng mới cho một loại thuốc thường dùng
Rapamycin ức chế con đường truyền tín hiệu mTOR mà điều chỉnh sự phát triển và chuyển hóa của tế bào. Thuốc đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) chấp thuận sử dụng làm phương pháp điều trị chống đào thải sau ghép thận vào năm 1999 và kể từ đó đã được cấp phép sử dụng để điều trị một số bệnh ung thư.
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy thuốc cũng có thể có một số tiềm năng trong điều trị các rối loạn thần kinh và chuyển hóa. Một đánh giá năm 2024 về các nghiên cứu trên người cho thấy rằng phương pháp điều trị bằng rapamycin có tác dụng có lợi đối với hệ thống miễn dịch và tim mạch cũng như da, nhưng không có hiệu quả đối với khả năng học tập, trí nhớ hoặc thoái hóa thần kinh.
Các nghiên cứu trên chuột đã chỉ ra rằng rapamycin có thể làm tăng tuổi thọ và sức khỏe, đồng thời làm chậm quá trình lão hóa buồng trứng.
Trong nghiên cứu thí điểm mới nhất này, 50 phụ nữ trong độ tuổi 35-45 đang ở giai đoạn 3a của quá trình lão hóa sinh sản, ngay trước khi bắt đầu thời kỳ tiền mãn kinh, đã uống 5mg rapamycin hoặc 5mg giả dược một lần một tuần trong 12 tuần.
Sau đó, các nhà nghiên cứu đánh giá dự trữ buồng trứng của họ bằng siêu âm qua ngã âm đạo và sử dụng xét nghiệm máu để phát hiện một số hormone buồng trứng.
"Mục tiêu cuối cùng của công trình này là có thể kéo dài thời gian buồng trứng có thể cung cấp nhiều lợi ích cho sức khỏe và do đó kéo dài tuổi thọ và sức khỏe của phụ nữ", Tiến sĩ Zev Williams, một trong những tác giả nghiên cứu và là Giám đốc Trung tâm sinh sản của Đại học Columbia, nói với Medical News Today.
Trì hoãn lão hóa buồng trứng 5 năm
Các nhà nghiên cứu cho biết kết quả ban đầu của họ cho thấy liều rapamycin hàng tuần này có thể trì hoãn lão hóa buồng trứng tới 20%, giúp phụ nữ có thêm 5 năm sinh sản tiềm năng.
Họ cũng phát hiện ra rằng không có tác dụng phụ nào ở liều thấp này — sau khi ghép thận, bệnh nhân thường cần 2–5mg mỗi ngày, so với 5mg mỗi tuần trong nghiên cứu này.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cho biết những người tham gia báo cáo rằng sức khỏe tổng thể, trí nhớ, mức năng lượng và chất lượng da và tóc của họ được cải thiện khi dùng rapamycin.
“Rapamycin dường như làm chậm tốc độ mất trứng trong buồng trứng. Thông thường, mất đến hàng tá trứng mỗi tháng. Bằng cách làm chậm tốc độ mất trứng, chúng tôi hy vọng có thể kéo dài tuổi thọ của buồng trứng và trì hoãn thời kỳ mãn kinh” - theo Tiến sĩ Zev Williams.
Tuy nhiên, Özkan Girgin, người không tham gia vào nghiên cứu, đã đưa ra lời cảnh báo về việc kéo dài những năm sinh sản, nói với MNT:
“Trì hoãn thời kỳ mãn kinh có thể gây ra một số rủi ro cho phụ nữ. Mãn kinh tự nhiên làm giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến hormone như ung thư vú và ung thư buồng trứng. Hoạt động kéo dài của buồng trứng có thể làm tăng phơi nhiễm với estrogen, có khả năng làm tăng các nguy cơ bị các bệnh ung thư này.”
“Rapamycin có thể thúc đẩy khả năng sinh sản bằng cách cải thiện chức năng buồng trứng, nhưng tác động của nó đối với kết quả mang thai và sinh nở cần được cân nhắc cẩn thận. Khi tuổi tác của phụ nữ tăng lên, khả năng xảy ra các vấn đề bất thường ở thai nhi bao gồm bất thường về cấu trúc nhiễm sắc thể và di truyền cũng tăng theo”, bà nói thêm.
Nghiên cứu đầy đủ hiện đang được tiến hành
Theo Bác sĩ Meltem Özkan Girgin, việc tái sử dụng rapamycin với mục đích khác để điều trị lão hóa buồng trứng là một phương pháp tiếp cận sáng tạo có thể mang lại lợi ích đáng kể cho những phụ nữ đang trì hoãn việc sinh con.
Tuy nhiên, điều quan trọng là phải cân bằng giữa sự lạc quan với sự thận trọng, đảm bảo đánh giá toàn diện cả tác động ngắn hạn và dài hạn.
Được khích lệ bởi kết quả của nghiên cứu thí điểm này, các nhà nghiên cứu hiện đang tuyển dụng tới 1.000 phụ nữ để tham gia vào nghiên cứu đầy đủ của họ.
Özkan Girgin nói với Medical News Today những gì bà muốn thấy từ nghiên cứu này:
“Để xác minh những phát hiện ban đầu, thử nghiệm lâm sàng phải chứng minh được kết quả nhất quán trên một nhóm lớn hơn, đa dạng hơn và nhiều nghiên cứu trên người hơn. Các kết quả mong muốn bao gồm giảm đáng kể về mặt thống kê tình trạng lão hóa buồng trứng, không có tác dụng phụ nghiêm trọng, duy trì hoặc cải thiện sức khỏe tổng thể và xác nhận rằng khả năng sinh sản kéo dài dẫn đến việc mang thai thành công”.
