Cây xúc xích (Kigelia Africana) sở hữu một trong những loại quả kỳ lạ nhất thế giới thực vật. Tên gọi của cây được đặt theo hình dáng quả.
Quả xúc xích rất lớn, có thể dài tới một mét, nặng 10 kg và mất một năm mới chín. Việc ngồi dưới gốc cây không an toàn vì thế giới từng ghi nhận nhiều trường hợp thiệt mạng do bị quả xúc xích rơi trúng đầu.
Cây xúc xích trĩu quả ở châu Phi. (Ảnh: Dror Feitelson).
Loài cây này cùng họ với phượng tím, thường mọc gần sông suối và có thể cao đến 20 m. Mỗi mùa xuân, nó nở hoa trong vài tuần.
Hoa xúc xích đỏ rực, tỏa mùi hương hấp dẫn nhiều loài động vật. Chúng tỏa hương mạnh nhất vào ban đêm, thu hút dơi ăn quả, loài vật chính giúp cây thụ phấn.
Quả chưa chín rất độc nếu cho người ăn. Khi chín, đây lại là chất gây nôn hiệu quả, thậm chí được dùng để nấu bia. Cách chế biến an toàn là đem phơi nắng rồi ủ với đường mía ít nhất 24 giờ, sau đó phơi khô lần nữa.
Cuối cùng, cho quả vào thùng chứa đường và tiếp tục lên men 4 ngày. Nhiều loài ăn cỏ thích lá cây xúc xích, ví dụ như voi và linh dương kudu.
Quả xúc xích cũng là thức ăn của khỉ, nhím, hà mã, chim. Khi chúng rơi xuống rồi khô lại, bên trong sẽ có ruột mềm, dai, nhiều xơ và chứa đầy hạt. Hạt sẽ được rải đến nơi khác nhờ những loài thú như ngựa vằn hoặc hươu cao cổ ăn quả rồi thải ra.
Quả xúc xích được dùng làm thuốc và có nhiều công dụng, đặc biệt là điều trị các bệnh về da và kích ứng. Một biện pháp truyền thống để điều trị vết muỗi hoặc côn trùng đốt là thái quả, nấu sôi, để nguội và dùng nước để rửa vết đốt nhiều lần. Cách này giúp giảm tấy đỏ, loại bỏ cảm giác ngứa.
Kem từ cây xúc xích có thể điều trị Eczema, ung thư da và vảy nến. Nó cũng được dùng trong một số phương pháp làm đẹp và được coi là chất chống oxy hóa, chống lão hóa hiệu quả.
Quả và một số bộ phận khác của cây còn có tác dụng điều trị sốt rét, đau đầu, thấp khớp và các bệnh đường ruột. Gỗ cây xúc xích cũng rất hữu dụng với khả năng chống nước và không dễ nứt gãy, có thể làm thuyền hoặc mái chèo.
