Chiêu trò thù địch
Giới phân tích cho rằng, ở Mỹ, Nikita Khrushchev đã “lột xác”, bởi nó không giống như hình mẫu của ông ở quê nhà - một người nông dân thực thụ luôn mang theo chiếc ủng và bánh ngô ở bất cứ nơi nào.
Nikita Khrushchev không có sự quyến rũ và bóng bẩy của Brezhnev, nhưng chính người đàn ông này đã bất ngờ thể hiện thành công trước thế giới về sức mạnh mềm của Liên Xô. Chuyến công du nước Mỹ của ông Khrushchev là bằng chứng về chiến thắng ngoại giao bất ngờ của Liên Xô trước Mỹ ở thời điểm đó.
Chuyến thăm của ông Khrushchev tới Hoa Kỳ kéo dài gần hai tuần là một sự kiện lịch sử. Từ chuyến thăm này, ông đã đưa ra ý tưởng về “cây gậy” cho ngành công nghiệp Liên Xô. Chuyến thăm Mỹ của ông cần thiết hơn nhiều đối với Washington.
Mục tiêu cụ thể có thể hiểu ngắn gọn: Để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1960. Nói một cách thẳng thắn, các đồng tác giả của “xã hội thịnh vượng” sau chiến tranh đã lên kế hoạch với âm mưu hạ bệ Nikita Khrushchev, người bị coi là một nhà lãnh đạo có trình độ trung bình nếu không muốn nói là quê mùa.
 |
| Ông Nikita Khrushchev giao lưu với các “thiên thần Hollywood”. Ảnh: TASS Newsreel |
Ở Mỹ, chẳng có gì hiện ra trước nhà lãnh đạo Liên Xô một cách tình cờ - lòng hiếu khách thuần túy vì lợi ích của nó. Nếu Tổng thống Eisenhower vui lòng mời vị khách đến trực thăng của mình, thì để chứng minh các khu phố mới (ở Washington, họ đặc biệt tự hào về chương trình xây dựng những ngôi nhà giá cả phải chăng) và ùn tắc giao thông trên đại lộ (họ tự hào là bằng chứng cho sự thịnh vượng của thành phố).
Nếu Eisenhower phàn nàn rằng ông ta bị quấy rối bởi các cuộc gọi điện thoại trong kỳ nghỉ, điều đó nhằm mục đích nhấn mạnh sự sẵn có của các dịch vụ điện thoại ở Mỹ. Nếu ông ấy đề nghị Nikita Khrushchev xem phim cùng thì đó là một bộ phim tài liệu về Bắc Cực, được quay với sự trợ giúp của tàu ngầm hạt nhân mới nhất…
Nói như thời hiện đại, nó là trolling. Người Mỹ làm mọi cách để Nikita Khrushchev có thể đắm mình vào sự quyến rũ của Hollywood và cách làm việc hiện đại của các nhà tư bản Manhattan. Bất cứ nơi nào Nikita Khrushchev đến, ông đều được chào đón với những bài phát biểu được thiết kế để nhấn mạnh sự lạc hậu của hệ thống Xô Viết trước xã hội tự do Mỹ.
Người Mỹ hy vọng, với bản tính nóng nảy của mình, Nikita Khrushchev sẽ có những phản ứng khiếm nhã. Theo các số liệu chính thức, 2.500 nhà báo đã được cấp thẻ để chỉ đưa tin về chuyến thăm của nhà lãnh đạo Liên Xô, trong khi theo các số liệu không chính thức, con số này nhiều gấp đôi. Vào thời điểm đó, đây là một kỷ lục.
Khi đoàn xe mô tô hộ tống ông Nikita Khrushchev từ sân bay đi ra, rất đông người Mỹ xếp hàng dọc các con đường, họ muốn tận mắt nhìn thấy nhà lãnh đạo Xô Viết. Bản thân Khrushchev, theo lời kể của người phiên dịch đã coi đây là một âm mưu - như thể mọi người đã được cảnh báo rằng không nên bày tỏ niềm vui quá mức với họ.
Nên nhớ, sự nghi ngờ nổi tiếng của Khrushchev đã góp phần giúp ông sống sót qua những năm trị vì của Stalin và sự thăng tiến của ông trong những năm hậu Stalin. Nhưng thực sự có một âm mưu đang diễn ra ở Mỹ, nó chỉ đơn giản là không được thể hiện quá thô tục.
Cuộc trình diễn ngoạn mục
Bất chấp các bài xã luận dũng cảm của tờ Pravda, Đoàn chủ tịch Ủy ban Trung ương ĐCS Liên Xô đã không tự thỏa mãn với những ảo tưởng về mức độ phúc lợi của đất nước mình. Do đó, phía Liên Xô không đặc biệt lạc quan về “chuyến lưu diễn” ở Mỹ của ông Khrushchev. Ví dụ, ông Khrushchev muốn chấm dứt Chiến tranh Lạnh, nhưng đây rõ ràng là tham vọng được cường điệu hóa.
Có một số vấn đề thực tế mà Moscow muốn thỏa thuận với người Mỹ, nhưng triển vọng cho các thỏa thuận này là mơ hồ. Trong khi đó, tình hình quốc tế đang căng thẳng. Cuộc khủng hoảng Berlin đang ở đỉnh cao, nguy cơ đối đầu vũ trang với lính Mỹ trên đất Đức có thể xảy ra bất cứ lúc nào, và ngay sau đó, một cuộc chiến tranh hạt nhân có nguy cơ bùng nổ.
Trước đó, không một người đứng đầu nhà nước Xô Viết nào phải đối phó với tác động độc hại như vậy của môi trường Mỹ. Trên thực tế, chương trình mở của các chuyến thăm nhà nước chủ yếu là cắt băng khánh thành và cho trẻ ăn kẹo…
Tuy nhiên, trong chuyến công du nước Mỹ này, bất kỳ cuộc gặp nào với ông Khrushchev, cho dù đó là công nhân, diễn viên, nhà tài chính hay nông dân đều tham gia một cuộc đấu tay đôi với nhiều nỗ lực để làm tổn thương nhà lãnh đạo Xô Viết.
Vòng nguyệt quế chiến thắng bất ngờ trên mặt trận thông tin thuộc về ông Khrushchev. Phía Liên Xô chuẩn bị cho chuyến viếng thăm nước Mỹ khá chu đáo, cố gắng trang bị cho ông những “lá bài” tốt.
Nhà lãnh đạo Xô Viết đến Hoa Kỳ trên chiếc Tu-114 mới nhất, trong mỗi cuộc họp, ông luôn bảo vệ cuộc đấu tranh vì hòa bình và giải trừ hạt nhân. Nikita Khrushchev tỏ ra là một người ứng biến xuất sắc, đẩy lùi các cuộc tấn công của báo chí và bảo vệ danh dự của chế độ Xô Viết trước những kẻ cố tình tấn công ông.
Hầu hết các cuộc họp của ông với công chúng Mỹ đều được bắt đầu bằng các bài phát biểu chào mừng từ chủ nhà, thường là một kẻ tấn công. Nikita Khrushchev đặt trước mặt tờ giấy được chuẩn bị với một bài phát biểu, nhưng không quá lệ thuộc vào nó. Ông ứng biến theo hoàn cảnh, phá vỡ hết lần này đến lần khác những cuộc công kích từ phía đối phương.
Một ví dụ về điển hình ở Hollywood, khi người dẫn chương trình buổi tối, ông chủ của 20th Century Fox, Spyros Skuras đã giới thiệu cho vị khách về sự vĩ đại của giấc mơ Mỹ. Đối với anh ta, con trai của một người nhập cư Hy Lạp nghèo đói, hiện đứng đầu hãng phim giàu nhất nước Mỹ là một ví dụ. Nikita Khrushchev kể rằng trước đây ông là một người chăn cừu, còn giờ đây là người đứng đầu một nhà nước hùng mạnh.
Bài phát biểu của Khrushchev trước các thiên thần Hollywood - từ Frank Sinatra đến Elizabeth Taylor - liên tục bị ngắt quãng bởi những tràng pháo tay. Những tràng pháo tay vang dội chẳng kém gì pháo tay trong Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô thời ấy.
Đề cập đến chuyện không được đến thăm Disneyland (phía Mỹ cho rằng các vấn đề an ninh có thể xảy ra), Nikita Khrushchev thể hiện không khác gì một diễn viên hài thượng thặng: Các bạn có gì ở đó? Dịch tả hay Disneyland bị khống chế bởi những tên cướp? Hoặc ở đó đang xây dựng bệ phóng tên lửa?
“Tôi cảm thấy vô cùng thú vị. Tôi nhìn thấy những dấu hiệu của hy vọng, tình bạn và hòa bình trong tương lai. Đây là một ngày đáng nhớ trong lịch sử điện ảnh” - Biểu tượng sex của Hoa Kỳ Marilyn Monroe đã mô tả ấn tượng của cô về cuộc gặp với nhà lãnh đạo Liên Xô.
Sau đó, báo chí Mỹ cáo buộc Monroe “tán tỉnh” cộng sản, nhưng, rõ ràng, báo chí Mỹ đã tạo scandal để câu kéo độc giả. Người thực sự tán tỉnh Khrushchev là ngôi sao đình đám của Hitchcock, Vert Vertigo Kim Novak. Ít nhất, cô ấy đã nhiệt tình nói với phương tiện truyền thông rằng Bí thư thứ nhất của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô đã hôn cô ấy trên cả hai má như thế nào.
Thay vì thăm Disneyland, nhà lãnh đạo Liên Xô có màn cưỡi ngựa quanh Los Angeles, hỏi về cuộc sống của người dân địa phương, tán tỉnh theo cách hào hiệp của riêng ông. Và cuối cùng, Nikita Khrushchev rời khỏi thành phố của các thiên thần bằng chiến thắng ngoạn mục từ trận chiến với Thị trưởng Norris Poulson… Bộ Ngoại giao sau đó đã nghi ngờ rằng sự tức giận của Nikita Khrushchev là một sự bắt chước khéo léo và thận trọng. Khi đó, người ta thấy ở ông phẩm chất của một nghệ sĩ kịch tuyệt vời.
 |
| Nikita Khrushchev, Dwight D. Eisenhower và phu nhân tại Mỹ năm 1959. Ảnh: TASS Newsreel |
Người Mỹ ở tầng lớp thấp hơn có cái nhìn hơi khác. Nói về mong muốn của mình về “hòa bình thế giới”, Khrushchev đã trực tiếp giải quyết chúng thông qua những người đứng đầu giới tinh hoa. Họ thích sự đơn giản đến… thô kệch và “sự khéo léo” không thể dịch sang tiếng Anh của ông - chúng có liên quan đến sự chân thành. Điều đó có nghĩa là những lời nói về việc giải trừ vũ khí, vì trẻ em không thể được quy cho “tuyên truyền cộng sản” và chắc chắn là không sợ tàu ngầm hạt nhân Liên Xô ở ngoài khơi Florida.
Một ví dụ khác, ông Khrushchev đã được mời xem bộ phim “Cancan” với Shirley MacLane đóng vai chính. Nhà lãnh đạo Liên Xô gọi những gì đang diễn ra là khiêu dâm và lưu ý rằng khán giả Liên Xô đã quen nhìn vào khuôn mặt của các diễn viên chứ không nhìn vào mông của họ, và những cô gái tốt bị buộc phải làm những điều xấu để giải trí cho những khán giả hư hỏng.
Nó có thể trông giống như đạo đức giả hoặc phản động (thực tế là như vậy), nhưng những nhận xét của Khrushchev đột nhiên chạm tới trái tim của cả người Mỹ theo tôn giáo và những người đấu tranh vì bình đẳng giới. Sự “thô kệch” của Khrushchev đã được chính Shirley biện minh, cho rằng “Cancan” là không phù hợp. Nếu bạn muốn cho khách xem một thứ gì đó của Mỹ, thì tốt nhất là bóng đá Mỹ.
Khi Nhà Trắng hiểu rằng việc hạ bệ những người Cộng sản không theo kế hoạch, họ đề nghị phía địa phương không nên cười nhạo những biểu hiện “nhà quê” của Nikita Khrushchev. Tuy nhiên, vào thời điểm nhà lãnh đạo Liên Xô đến Iowa để nói chuyện về ngô với người quen cũ, nông dân Bob Garst, ông đã là một ngôi sao sáng trên toàn nước Mỹ.
Có một huyền thoại rằng, Khrushchev đã mang cơn sốt ngô của mình đến Liên Xô từ chuyến đi này, nhưng thực tế nó đã bắt đầu vài năm trước đó, và với Garst, Bí thư thứ nhất BCH TƯ Đảng Cộng sản Liên Xô đã có quan hệ thân thiện từ năm 1955 tại triển lãm ở Moscow. Con gái của một nông dân ở Iowa gọi Nikita Khrushchev là “doanh nhân giỏi nhất trong số những người Cộng sản”.
