Đầu năm mới, với sự ra mắt của vở cải lương “Thượng thiên Thánh mẫu” phối hợp nghệ thuật xiếc – đã và đang đem lại những thành công vang dội. Không chỉ có vậy, vở diễn còn đem lại góc nhìn khác về chuyên môn, về sự hợp tác giữa các nhà hát cũng như sự táo bạo bứt phá của nghệ thuật truyền thống.
Cải lương thăng hoa với xiếc
Thông tin từ Nhà hát Cải lương Việt Nam cho biết, được sự ủng hộ và chỉ đạo thực hiện của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch – Cục Nghệ thuật biểu diễn, nhà hát và Liên đoàn Xiếc Việt Nam tiếp tục phối hợp dàn dựng cho ra mắt tác phẩm thứ hai trong dự án Huyền sử Việt mang tên “Thượng thiên Thánh mẫu”.
Vở diễn được xây dựng dựa trên những huyền tích dân gian về Mẫu Liễu Hạnh – vị đệ nhất Thánh mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người dân Việt Nam.
Mẫu Thượng Thiên, hay còn gọi là Mẫu Liễu Hạnh là người Mẹ cai quản vùng trời. Mẫu Thượng Ngàn - người Mẹ cai quản rừng núi. Mẫu Thoải Cung - người Mẹ cai quản sông nước. Đó là Tam tòa Thánh mẫu - những người Mẹ biểu tượng của lòng từ bi, khoan dung, sự sinh sôi nảy nở trường tồn, đứng đầu hệ thống các vị thần linh trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ.
Trong “Thượng thiên Thánh mẫu”, khán giả lại bắt gặp sự hòa quyện tài tình giữa nghệ thuật xiếc mang tính đương đại, cùng nghệ thuật cải lương truyền thống. Sự phối kết hòa trộn giữa các giá trị phương Đông và phương Tây, quá khứ và hiện tại; tính dân tộc và đương đại đan xen làm nên một tác phẩm sân khấu rất giá trị.
Với những sáng tạo nghệ thuật đích thực cùng những yếu tố mang tính giải trí cao, đã và đang thu hút sự quan tâm của khán giả. Trong đó, đặc biệt hướng tới khán giả trẻ - nhằm giáo dục và lan tỏa các giá trị truyền thống quý báu của dân tộc.
Đạo diễn, NSND Triệu Trung Kiên (Giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam) và NSND Tống Toàn Thắng (Phó Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam) tiếp tục khẳng định sự sáng tạo đột phá, sự phối hợp ăn ý giữa các mảng miếng của cải lương với những trò diễn mang tính sáng tạo, ly kỳ và không kém phần gay cấn, thót tim của xiếc.
Những tinh hoa của nghệ thuật cải lương như các điệu lý, các câu vọng cổ, các lớp diễn trữ tình được xen cài với những trò bay trên không, ảo thuật nâng người, đế kiếm trên dây đầy mạo hiểm đã cuốn hút công chúng từ đầu đến khi kết thúc vở diễn.
Nghệ sĩ cải lương “đáp” xuống sân khấu từ đu bay. Công chúa thoát khỏi dây trói bằng ảo thuật. Sân khấu giống như thiên giới, các nghệ sĩ ví như thần tiên với đủ mọi cảnh ảo diệu từ khói và ánh sáng. Khán giả rưng rưng theo diễn biến điệu lý, câu ca của từng nhân vật. Và rồi lại thót tim với những pha nhào lộn, bay nhảy, thăng bằng trên dây thép… để sống cùng thế giới huyền tích.
Bài học liên kết
Tác giả kịch bản Lê Thế Song chia sẻ: “Viết về một nhân vật Thánh Mẫu mà ai cũng biết, rất khó. Tôi may mắn khi được đồng hành với hai đạo diễn tài năng Trung Kiên và Toàn Thắng. Các anh đã bồi đắp thêm cho kịch bản. Thánh Mẫu giáng trần rất nhiều lần, tôi chọn ba lần điển hình nhất để vở diễn có thể co lại trong 2 tiếng”.
Theo truyền thuyết dân gian, Mẫu Liễu Hạnh vốn là con gái thứ hai của Ngọc Hoàng Thượng đế, ba lần giáng trần cứu nhân độ thế, truyền dạy nhiều nghề truyền thống và những khúc văn ca cho người dân.
Những lớp diễn cảm xúc được kéo đẩy bằng hình ảnh các bạn trẻ thời nay đi xuyên không vào quá khứ, hòa mình vào câu chuyện về những cuộc tái sinh luân kiếp duyên nợ.
Nếu như sân khấu cải lương là ước lệ và mềm mại, thì sân khấu xiếc là trực diện, mạnh mẽ. Đặc biệt, sự tham gia của Nghệ nhân Ưu tú Phạm Hải Hậu trong nghi thức hầu đồng đã đem đến một không gian đa sắc màu, truyền thêm ngọn lửa tình yêu di sản đến khán giả.
Đây không phải vở diễn đầu tiên cải lương kết hợp với xiếc. Cuối năm 2020, vở diễn “Cây gậy thần” được Liên đoàn Xiếc Việt Nam và Nhà hát Cải lương phối kết “thổi cơm chung” đã tạo nên sự khác biệt chưa từng có của huyền tích Tiên Dung - Chử Đồng Tử.
Sự kết hợp lần thứ hai của xiếc – cải lương, một lần nữa khẳng định sự bứt phá táo bạo của nghệ thuật sân khấu Việt. Đồng thời cũng đem lại bài học về liên kết, đồng hành cùng nhau để vượt khó thắp sáng ánh đèn sân khấu.
NSND Triệu Trung Kiên cho biết, sự kết hợp liên nhà hát với các loại hình nghệ thuật khác nhau sẽ giúp ngôn ngữ biểu diễn của tác phẩm phong phú hơn. Vở diễn trở nên đa dạng, các kỹ thuật sẽ hỗ trợ cho nhau một cách hài hòa đem lại cảm giác dễ chịu, hào hứng cho người thưởng thức.
Trong vở diễn “Thượng thiên Thánh mẫu”, ngoài sự liên kết của hai đơn vị nói trên, còn có sự góp mặt của NSND Tự Long thuộc Bộ Quốc phòng. Những khúc văn ca Thánh Mẫu và nghi lễ hầu đồng thêm giàu cảm xúc bởi giọng ca lắng đọng, một lần nữa chứng minh hiệu quả của sự kết hợp liên nhà hát và liên nghệ thuật.
