Lai tạo và bảo tồn 40 loại cây dược liệu cực quý hiếm, nữ giảng viên được vinh danh

PGS.TS Trần Thị Thu Hà, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển lâm nghiệp, Trường đại học Nông Lâm (Đại học Thái Nguyên) là nhà khoa học nữ đầy tâm huyết, say mê trong nghiên cứu và bảo tồn, nhân giống các loại cây gỗ, dược liệu quý ở Việt Nam.

Thành tựu đáng chú ý là nghiên cứu, lai tạo và nuôi trồng thành công 40 loại cây dược liệu quý của Việt Nam, mang lợi ích kinh tế cao. Với những cống hiến đó, PGS. TS Trần Thị Thu Hà vinh dự được Hội LHPN Việt Nam trao giải thưởng Kovalevskaia năm 2019.

PGS.TS Trần Thị Thu Hà sinh ra và lớn lên ở vùng quê miền núi Con Cuông, tỉnh Nghệ An. Chính vì thế, tuổi thơ đến trường của bà luôn gắn bó với thiên nhiên, cỏ cây hoa lá. Trong suốt 3 năm THPT, Trần Thị Thu Hà đều đạt được danh hiệu học sinh giỏi môn Vật lý của tỉnh. Tuy nhiên, khi vào bậc đại học, bà lại chọn chuyên ngành Lâm sinh như một cơ duyên với nghề nghiệp.

Năm 1988, bà thi đỗ Trường Đại học Nông nghiệp 3 (nay là Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên). Tốt nghiệp đại học, bà Hà bắt đầu tham gia nhiều tổ chức quốc tế như, làm các dự án phát triển kế hoạch sinh của người dân phụ thuộc vào rừng ở các tỉnh trung du và miền núi nước ta.

Từ năm 1999 đến 2001, bà theo học và tốt nghiệp bằng thạc sĩ tại Đại học Nông nghiệp Na Uy. Đến 2004, bà Hà trở thành nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Ðại học quốc gia Australia. Sau đó, bà Hà đã xuất sắc bảo vệ thành công luận án của mình vào năm 2007.

Năm 2008, sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ ở Ðại học quốc gia Australia trở về nước, PGS. TS Trần Thị Thu Hà đã sáng lập và phát triển Viện Nghiên cứu và Phát triển lâm nghiệp theo cơ chế tự chủ. PGS.TS Trần Thị Thu Hà cho biết chị luôn trăn trở làm thế nào để lai tạo được giống dược liệu quý cho năng suất cao.

"Giao thông ở vùng cao khó khăn thì tại sao chúng ta không phát triển những cây lâm sản ngoài gỗ hay chính những cây dược liệu quý của Việt Nam nằm trong Sách đỏ hàng ngày hàng giờ đang mất dần. Người dân chỉ biết khai thác đến một lúc nào đó không còn nguồn dược liệu quý nữa. Suốt 10 năm qua, chúng tôi ấp ủ theo đuổi làm thế nào đó nhân ra được các giống dược liệu quý này", PGS.TS Trần Thị Thu Hà chia sẻ.

Chính điều này đã thôi thúc PGS.TS Trần Thị Thu Hà ngày đêm nghiên cứu, tuyển chọn, lai tạo và nuôi trồng thành công 40 loại cây dược liệu quý của Việt Nam, mang lợi ích kinh tế cao như: Thông đất, lan kim tuyến, gừng gió, thất diệp nhất chi hoa, sa nhân tím, sói rừng, kim ngân hoa, sâm Ngọc Linh.

Bên cạnh đó, PGS.TS Trần Thị Thu Hà còn tập trung nghiên cứu và ứng dụng sinh học phân tử và hóa sinh phân tử vào xác định đúng loài và hoạt tính dược liệu phục vụ cho việc tạo ra giống tốt, trồng với quy mô công nghiệp, giúp phát triển ngành dược liệu của Việt Nam.

Đến nay, PGS.TS Trần Thị Thu Hà cùng nhân viên ở Viện Nghiên cứu đã được cấp 12 bằng Bảo hộ giống dược liệu quý. Các công trình của bà được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận và đưa vào sản xuất, kinh doanh.

Ðồng thời, bà còn sở hữu 7 bằng độc quyền Giải pháp hữu ích do Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp. PGS.TS Hà cũng có nhiều bài báo khoa học được công bố trên các tạp chí chuyên ngành uy tín trong nước và quốc tế.

PGS.TS Hà cũng đã đến vùng sâu, vùng xa hướng dẫn người dân bản địa cách trồng các loại giống dược liệu. Ngoài ra, bà còn thu mua sản phẩm của họ và liên kết với công ty, tập đoàn lớn để chế biến dược liệu.