Vừa qua, Trung tâm Nghiên cứu Quản lý và Phát triển bền vững (MSD) phối hợp với Sở Tư pháp TP.Hồ Chí Minh và nhóm Trang mới cuộc đời tổ chức Hội thảo Tổng kết dự án “Trang mới cuộc đời” giai đoạn 2019 – 2020 và Đối thoại “Thúc đẩy quyền được khai sinh cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt tại TP.Hồ Chí Minh".
Sự kiện nằm trong khuôn khổ dự án “Trang mới cuộc đời (A new life page)” - Dự án Thúc đẩy quyền được khai sinh cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại TP.Hồ Chí Minh. Dự án được triển khai từ năm 2014, do Trung tâm Nghiên cứu Quản lý và Phát triển Bền vững (MSD) phối hợp với Sở Tư pháp TP.Hồ Chí Minh, Trung tâm Trợ giúp Pháp lý TP.Hồ Chí Minh và các tổ chức xã hội, mái ấm, cơ sở bảo trợ thực hiện.
| Chị Phan Thị Hồng Nhung - đại diện gia đình nhận được giấy khai sinh gửi lời cảm ơn dự án. |
Thiếu giấy khai sinh, các em không thể hoàn thành thủ tục hành chính để đi học ở các cơ sở công lập, không được hưởng các chính sách bảo hiểm, y tế và các chính sách phúc lợi khác mà các em xứng đáng được hưởng. Khi lớn lên các em cũng không được cấp chứng minh
nhân dân, phải làm những công việc không chính thức, thậm chí là nguy hiểm, bất hợp pháp;không thể đăng ký giấy kết hôn, và như vậy con cái sinh ra cũng lặp lại vòng hoàn cảnh bế tắc của cha mẹ: không được khai sinh.
Có rất nhiều các nguyên nhân, hoàn cảnh khác nhau khiến trẻ em không có giấy khai sinh: bố mẹ không biết cách làm, quá nghèo, không biết chữ, chính bố mẹ cũng không có giấy tờ tuỳ thân, nhiều em mồ côi, trẻ khuyết tật, bố mẹ bỏ đi, không rõ nguồn gốc, trẻ đường phố v.v. Trẻ em không thể tự làm giấy khai sinh, và nhiều gia đình, người thân cũng không biết
cách, hoặc không thể hỗ trợ trẻ làm giấy khai sinh khi không đáp ứng những quy trình, giấy tờ thông thường được yêu cầu bởi cơ quan chức năng.
Phát biểu khai mạc, Bà Trần Thị Hồng Yến – Phó Trưởng phòng Hộ tịch, Sở Tư pháp TP.Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Hơn ai hết, trẻ em là đối tượng xã hội yếu thế, dễ bị tổn thương và rất cần sự quan tâm, bao bọc, bảo vệ để được sống và phát triển. Vì vậy, Đảng và Nhà nước ta đang từng bước hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật để đảm bảo hơn quyền con người, quyền công dân trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là quyền khai sinh và quyền quốc tịch của trẻ em. Dự án như Trang mới cuộc đời vô cùng ý nghĩa để giúp các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn làm giấy khai sinh, những trường hợp đặc biệt mà các cơ quan quản lý nhà nước như chúng tôi khó tiếp cận. Chúng tôi rất vui được đồng hành cùng dự án và rất cam kết trong việc tiếp tục đồng hành và hỗ trợ Trang mới cuộc đời”
Sau hơn 1 năm thực hiện với sự hỗ trợ tài chính từ quỹ JIFF, dù chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, dự án Trang mới cuộc đời đã hoàn thành 80 giấy khai sinh cho các gia đình, bao gồm cả trẻ em và cha mẹ trên địa bàn thành phố và hơn 20 trường hợp đang được thực hiện, dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm 2020.
Đánh giá về kết quả dự án Trang mới cuộc đời đạt được, ông Trịnh Quang Tuấn – Đại diện Ban Thư kí quỹ JIFF phát biểu: “Chúng tôi rất vui mừng khi được đồng hành cùng dự án Trang mới cuộc đời trong hơn 1 năm vừa qua. Với những kết quả, thành tựu đã đạt được, Quỹ JIFF ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của các thành viên dự án, đặc biệt là việc đã phối hợp, kết nối với các tổ chức xã hội, mái ấm để lan toả ý nghĩa và tác động của dự án đến những người thật sự cần. Mong rằng các tác động của dự án được duy trì và ngày càng có thêm những em nhỏ có được tấm giấy khai sinh thông qua dự án. Chúng tôi cũng hi vọng các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục tạo điều kiện và hỗ trợ các tổ chức xã hội trong công việc này, để ngày mà mọi trẻ em đều có giấy khai sinh sẽ không còn xa.”
Là một trong những trường hợp nhận được tấm giấy khai sinh từ dự án, chị Phan Thị Hồng Nhung xúc động chia sẻ: “Bản thân tôi không có giấy tờ gì cả, rất thấm thía các khó khăn của một người không có giấy khai sinh, không có giấy tờ gì. Tôi rất mong muốn con gái không phải như vậy nhưng 6 năm trời không biết cách làm thế nào để giúp bản thân mình, giúp con. Rất may là mẹ con tôi đã được nhóm Trang mới cuộc đời hỗ trợ, giờ tôi cũng có giấy khai sinh, con thì vừa 5 tuổi có giấy khai sinh để đăng ký đi học. Tôi thực sự chỉ biết nói lời cảm ơn sâu sắc”
Nhóm "Trang mới cuộc đời" cũng đưa ra một số khuyến nghị như: Với những chính sách đã rõ ràng như việc hỗ trợ các gia đình xác minh nhân thân, chứng minh việc sinh qua các bằng chứng, cam đoan, cam kết, đề nghị Bộ/Sở Tư pháp hướng dẫn cho các cán bộ hộ tịch phường xã thực thi hiệu quả, đúng theo quy định, không yêu cầu các gia đình các xét nghiệm ADN nếu không cần thiết.
Sửa đổi Thông tư 53/2017/TT-BYT của Bộ Y tế để việc lưu trữ hồ sơ sinh trẻ được lâu hơn, tới 20 năm hoặc vĩnh viễn, hướng dẫn các bệnh viện, cơ sở y tế cung cấp giấy chứng sinh cho trẻ trong bất cứ trường hợp nào để đảm bảo quyền được đăng ký giấy khai sinh cho trẻ.
Sở Tư pháp và các phòng Tư pháp tiến hành rà soát và hỗ trợ làm giấy khai sinh không chỉ cho trẻ em dưới 5 tuổi mà còn cho trẻ em trên 5 tuổi tới 16 tuổi và cả người lớn, để đảm bảo tất cả các trẻ em đều có giấy khai sinh.
Việc rà soát nên kết hợp với cán bộ tổ dân phố và cả các cán bộ tổ chức xã hội để có thể tiếp cận được những trường hợp đặc biệt mà chính quyền địa phương có thể không tiếp cận được hoặc dễ bỏ sót.
Đồng thời, hỗ trợ hướng dẫn, tìm cách giải quyết các trường hợp trẻ em đường phố bỏ đi không nhớ được nguồn gốc, trường hợp người thân bỏ rơi và không quan tâm để làm giấy khai sinh cho trẻ. Trong các trường hợp này và các trường hợp đặc biệt khác, chính quyền địa phương nên tạo điều kiện để các tổ chức xã hội, các trung tâm bảo trợ có thể đứng ra bảo lãnh làm giấy khai sinh cho trẻ ở các trường hợp đặc biệt.
Số hoá quá trình đăng ký giấy khai sinh và các xác minh việc đăng ký giấy khai sinh để đảm bảo người dân dễ tiếp cận, thực hiện và không phải chịu trách nhiệm cho các công việc của các cơ quan quản lý nhà nước.
Tăng cường nâng cao năng lực trong việc hỗ trợ pháp lý cho các trường hợp đặc biệt cho các cán bộ hộ tịch, cán bộ Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, và tăng cường các chính sách khen thưởng, trợ cấp, tạo điều kiện và động lực cho các cán bộ nhà nước giải quyết việc làm giấy khai sinh cho các trường hợp đặc biệt.
