Thế nhưng, sau ký kết thông qua các thỏa thuận NAFTA mới giữa Mỹ và Canada hôm 1/10 (Mỹ và Mexico đã đạt được các thỏa thuận vào cuối tháng 8), chính ông Robert Lighthizer đã khẳng định sự thành công của các thỏa thuận NAFTA mới sẽ không thể có nếu vắng vóng một nhân vật…
Mối quan hệ rộng lớn
“Tôi đã nói trước đây và tôi sẽ nói lại, thỏa thuận này sẽ không xảy ra nếu không có sự tham gia của Jared”, đại diện thương mại Mỹ tuyên bố với phóng viên sau lễ ký thông qua thỏa thuận thay thế NAFTA bằng Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Canada Justin Trudeau hôm 1/10.
Nhà đàm phán kỳ cựu 70 tuổi này đã đề cập đến Jared Kushner, một “tay mơ” về chính trị, mới hơn 30 tuổi và hầu như bị đóng đinh bởi tiếng tăm là con rể ông Trump hơn là vai trò một cố vấn cao cấp của Nhà Trắng; dù ông là người được đích thân Tổng thống giao cho vai trò cố vấn về thương mại của Nhà Trắng, đặc biệt trong việc đàm phán lại NAFTA với Canada và Mexico.
Giới quan sát dường như quá quan tâm đến việc Jared Kushner là tài phiệt bất động sản trẻ tuổi (hiện ông mới 37 tuổi), lại là con rể tổng thống, mà quên đi rằng ông có quan hệ rất tốt với giới hoạch định chính sách thương mại, trong đó có Lighthizer. Ông cũng thân thiết với Ngoại trưởng Mexico Luis Videgaray từ hồi còn hoạt động ở Phố Wall. Chính điều này đã tác động rất lớn đến thỏa thuận nhanh chóng giữa Mỹ và Mexico trong các đàm phán về NAFTA mới giữa hai nước hồi tháng 8.
“Thỏa thuận này (giữa Mỹ và Mexico) đã tan vỡ hơn một lần. Và trong mọi trường hợp, có một người luôn tìm cách níu kéo và kêu gọi các bên ngồi lại vào bàn đàm phán để tìm tiếng nói chung. Đó chính là Jared Kushner”, đích thân Videgaray thừa nhận với truyền thông quốc tế như vậy.
Tương tự như vậy, từ đầu trong các cuộc đàm phán về NAFTA mới giữa Mỹ và Canada, hai cố vấn đáng tin cậy nhất của Thủ tướng Canada Justin Trudeau là Chánh văn phòng Thủ tướng Katie Telford và Thư ký riêng Gerald Butts, đều xác nhận mối quan hệ với Kushner thông qua Hassan Yussuff, Chủ tịch của Hội nghị Lao động Canada.
Yussuff chính là thành viên chủ chốt của Hội đồng cố vấn đàm phán NAFTA cho Bộ trưởng Ngoại giao Canada, bà Chrystia Freeland - nhà đàm phán chính của Canada trong các cuộc đàm phán giữa hai nước về hiệp định thương mại mới.
Tiếng nói quyết định ở hậu trường
Một nguồn tin từ Canada cho biết, Telford và Butts đã bay tới Washington để gặp Kushner ngay từ những ngày đầu ông Trump đảm nhận nhiệm vụ Tổng thống Hoa Kỳ, đồng thời ông Kushner được bổ nhiệm vai trò cố vấn cao cấp cho bố vợ mình. Những mối liên hệ tốt đẹp đó đã được khơi gợi lại một lần nữa vào tuần trước, khi cuộc đám phán có giữa ông Lighthizer và bà
Freeland có dấu hiệu lâm vào ngõ cụt, trong khi thời hạn 30/9 do Mỹ áp đặt để kết thúc các cuộc đàm phán bắt đầu bị đặt dấu hỏi.
Giữa lúc đó, một nguồn tin khác từ Canada ho biết người Mỹ “đã bị kích động” khi bà Freeland tham gia một tổ chức ở Toronto, có tên là “Taking on the Tyrant”, đưa ra những nhận xét xúc phạm tới ông Trump, sau một bài phát biểu của ông chủ Nhà Trắng về chính sách thương mại của Mỹ, trong đó nhắm đến thị trường sữa - vốn rất nhạy cảm với Canada và là một trong những tranh cãi lớn nhất giữa hai bên trong các cuộc đàm phán.
Để kéo gần các cách biệt này, Kushner đã liên tục có những cuộc tiếp xúc với Butts và Telford trong tuần trước, mang theo thông điệp rằng Mỹ muốn biết rõ những gì Canada không thể thỏa hiệp, từ đó, sự cởi mở xuất hiện. Người Mỹ đã chấp nhận bỏ qua một số vấn đề cốt lõi trong yêu sách về USMCA, đặc biệt là vấn đề thị trường sữa. Sự nhượng bộ mang tính đột phá đó đã làm hài lòng các nhà đàm phán của Thủ tướng Trudeau. Các nhà làm chính sách ở Canada cũng thừa nhận rằng, sẽ tốt hơn về một thỏa thuận để đổi lại không bị ông Trump đánh thuế tự động 25% vào giá sữa xuất khẩu của Canada vào Mỹ.
Vào hôm 28/9, Kushner đã tham gia cùng Lighthizer trong một hội đàm với Telford và Butts. Thông tin cho biết, bốn nhân vật đại diện cho hai quốc gia đã thông qua những vấn đề trọng tâm nhất, dẫn tới kết quả đàm phán đột phá giữa phái đoàn Canada và Mỹ về USMCA chỉ một ngày sau đó. Rất kịp lúc, thỏa thuận đạt được ngay trước thời hạn cuối cùng 30/9 mà ông Trump đã đặt ra cho Canada về việc có chấp nhận thông qua các thỏa thuận thương mại mới với Mỹ hay không.
