Thông tin Chính phủ yêu cầu không tăng học phí trong năm học 2023 - 2024 đã nhận được sự hưởng ứng tích cực của các địa phương, phụ huynh và học sinh, sinh viên. Các chuyên gia cho rằng, cần thêm thời gian để đưa ra quyết sách đúng đắn.

Giảm nỗi lo, gánh nặng

Theo Thông báo số 300/TB-VPCP ngày 31/7/2023 của Văn phòng Chính phủ thì Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ GD&ĐT khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP theo hướng quy định rõ một số điều khoản về việc chưa triển khai, chưa áp dụng lộ trình cơ chế thu, quản lý học phí quy định tại Nghị định này và không tăng học phí năm học 2023 - 2024.

Nhận được thông tin trên, Nguyễn Trần Phương Thảo, sinh viên năm thứ 2, Trường ĐH Ngoại thương (Hà Nội) không giấu nổi niềm vui vì phần nào giải tỏa áp lực về kinh tế. “Hy vọng, nhà trường có động thái tích cực để đồng hành, chia sẻ cùng người học”, Phương Thảo bày tỏ.

Trước đó, nhiều địa phương, trường đại học thông báo dự kiến mức tăng học phí năm 2023 - 2024 đã kéo theo nhiều nỗi lo cho gia đình chị Nguyễn Thị Phin ở xã Kim Lũ (Sóc Sơn, Hà Nội). Chị Phin chia sẻ có 3 người con. Con lớn học đại học, 2 con bé học THCS.

Mỗi khi chuẩn bị bước vào năm học mới, nỗi lo về tài chính của vợ chồng lại tăng lên; trong khi thu nhập của gia đình chỉ trông vào mấy sào ruộng và nghề phụ hồ. “Mỗi khoản chi tiêu tăng lên nghĩa là tăng thêm gánh nặng cho gia đình. Nay có thông tin sẽ không tăng học phí trong năm học 2023 - 2024 khiến gia đình tôi vui hơn được mùa bởi đã giảm bớt gánh nặng về kinh tế”, chị Phin trải lòng.

Tán thành với việc không tăng học phí trong năm 2023 – 2024, bà Bùi Thị Kim Tuyến, Giám đốc Sở GD&ĐT Hòa Bình nhìn nhận, Chủ trương hợp lòng dân và đảm bảo yếu tố công bằng trong tiếp cận giáo dục với học sinh trên mọi miền của Tổ quốc.

Thực tế, ở vùng sâu, vùng xa, vùng núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống kinh tế của người dân vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là sau ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Vì thế, nếu tăng mức học phí theo lộ trình của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021 của Chính phủ, rất có thể nhiều học sinh, sinh viên sẽ mặc cảm vì trở thành thành gánh nặng cho gia đình.

Bà Tuyến cho hay, trước đó, Sở GD&ĐT Hòa Bình đã tham mưu với lãnh đạo tỉnh về mức học phí đối với cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập năm học 2023 - 2024 trên địa bàn. Theo đó, mức học phí năm học này bằng với năm học trước.

“Hiện, Hội đồng nhân dân tỉnh Hòa Bình đã ban hành Nghị quyết quy định mức học phí đối với cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập năm học 2023 - 2024 trên địa bàn tỉnh. Mức học phí không cao hơn so với năm học trước”, bà Tuyến thông tin.

Học sinh Trường Tiểu học Vĩnh Tuy (Hai Bà Trưng, Hà Nội). Ảnh: TG

Chủ động đón đầu

“Chúng tôi sẽ tham mưu với lãnh đạo tỉnh về mức học phí đối với cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập năm học 2023 – 2024 theo hướng ổn định như năm học 2022 – 2023. Dự kiến trong quý III năm nay, Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ngãi sẽ ban hành Nghị quyết về mức học phí. Trong thời gian chưa ban hành Nghị quyết, chúng tôi yêu cầu các cơ sở giáo dục chưa tổ chức thu học phí đối với học sinh”, ông Thái nhấn mạnh.

Chủ trương không tăng học phí của Chính phủ có thể ảnh hưởng đến một số địa phương bởi nhiều nơi đã xây dựng kế hoạch, lộ trình tăng học phí theo Nghị định số 81/2021/NĐ-CP. Dù vậy, ông Nguyễn Ngọc Thái, Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Ngãi cho rằng, việc chưa tăng học phí trong năm học 2023 – 2024 là phù hợp với thực tiễn khách quan. Qua đó, sẽ đồng hành, chia sẻ khó khăn với phụ huynh, học sinh, sinh viên.

Khẳng định, chủ trương trên hợp lòng dân, ông Trịnh Văn Ngoãn - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Vĩnh Long nhìn nhận, tuy kinh tế của các địa phương đang phục hồi sau đại dịch Covid-19, nhưng đời sống và thu nhập của đại bộ phận nhân dân vẫn chưa đạt trạng thái như thời điểm trước dịch. Do đó, việc không tăng học phí cho khoảng 23 triệu học sinh để giảm gánh nặng chi tiêu cho quần chúng nhân dân là việc làm nhân văn.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Vĩnh Long cho hay, tỉnh đã nắm được thông tin Bộ GD&ĐT trình Chính phủ chủ trương không tăng học phí ở năm học 2023 - 2024 như tinh thần Nghị quyết 165/NQ-CP. Do đó, Sở GD&ĐT đã tham mưu UBND tỉnh, HĐND tỉnh không thông qua Nghị quyết quy định mức thu học phí của các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên trong kỳ họp Hội đồng nhân dân vào tháng 6/2023 (kỳ giữa năm), mà dời sang kỳ họp bất thường sắp tới. Nhờ vậy, quá trình xây dựng của tỉnh Vĩnh Long không bị lệch hướng so với chủ trương tại Thông báo số 300/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ.

Khi điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, không tăng học phí là đúng, PGS.TS Lê Khánh Tuấn - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Bộ GD&ĐT) nêu quan điểm. Tuy nhiên, để bù trừ thì ngân sách Nhà nước cần tăng hỗ trợ cho hoạt động liên quan. Học phí nên đặt mức thu theo mức sống người dân, phần thiếu ngân sách Nhà nước bù đắp bằng chính sách xã hội.

Ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam phân tích, khi tăng học phí, phải phân tích, tìm hiểu đồng thời những điều kiện có liên quan như: Đời sống người dân nói chung, những người trong độ tuổi đang có con theo học tại các trường phổ thông nói riêng. Kinh tế nước nhà đang hồi phục sau đại dịch, bất động sản trong chu kỳ đi xuống, ổn định kinh tế vĩ mô vẫn chưa ổn định, thiên tai vẫn diễn biến bất ngờ; người dân, phụ huynh chưa thể dư tiền để sẵn sàng đóng học phí theo mức tăng lên.

Bên cạnh đó, sử dụng học phí như thế nào cho hiệu quả chưa được khảo sát, hội thảo; mức học phí tăng bao nhiêu % cho đủ cũng là vấn đề cần đặt ra nghiên cứu thực tiễn một cách nghiêm túc; rồi các khoản đóng góp từ xã hội hóa được sử dụng thế nào?

“Tăng học phí phải đảm bảo an ninh, an sinh xã hội, là tăng nguồn lực cho phát triển nhà trường và nâng cao chất lượng giáo dục thời kỳ đổi mới. Một khi chưa đảm được những yêu cầu này, ta nên chậm lại thêm thời gian để có quyết sách đúng đắn”, ông Đặng Tự Ân nêu quan điểm.