Vun đắp tinh thần khởi nghiệp
Hiện nay, phong trào sáng tạo và khởi nghiệp trong các trường nghề được triển khai mạnh mẽ. Không chỉ học nghề thuần túy, sinh viên còn có cơ hội trình bày ý tưởng, thử nghiệm giải pháp và nhận góp ý trực tiếp từ doanh nghiệp. Nhiều ý tưởng xuất phát từ lớp học nghề đã bước ra thực tiễn, trở thành cải tiến hữu ích trong sản xuất, thậm chí được thương mại hóa.
Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Đông - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Lý Thái Tổ (Bắc Ninh), việc thúc đẩy ý tưởng khởi nghiệp trong trường nghề không chỉ tạo sân chơi sáng tạo cho sinh viên, mà còn cung cấp nguồn tri thức mới cho doanh nghiệp. Khi sinh viên được đặt trong môi trường thực tế với máy móc, dây chuyền công nghệ và các bài toán năng suất, họ không chỉ học nghề, mà còn học cách tư duy như một kỹ sư cải tiến.
Để tạo môi trường sáng tạo, Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội đã đưa chương trình khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo vào đào tạo chính khóa. Nhà trường tổ chức giảng dạy trực tiếp trên giảng đường, mời chuyên gia đầu ngành, các chuyên gia từ tập đoàn nước ngoài và đại học quốc tế tham gia.
TS Phạm Xuân Khánh - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, chia sẻ: “Hàng năm, chúng tôi tổ chức hội nghị, hội thảo và mời chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm, góc nhìn về khởi nghiệp. Sinh viên học hỏi kinh nghiệm thực tế, trình bày ý tưởng và nhận góp ý.
Nhà trường cũng tạo các hội nhóm để sinh viên phát triển ý tưởng khởi nghiệp, tổ chức cuộc thi nghiên cứu khoa học, ý tưởng khởi nghiệp, thi tay nghề giỏi. Đặc biệt, tại ‘Cuộc thi thiết bị dạy nghề tự làm’, nhiều sản phẩm đã được thương mại hóa, hỗ trợ sinh viên ứng dụng trực tiếp vào công việc sau này”.
Tương tự, Trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật công nghệ (Hà Nội) đẩy mạnh hoạt động xây dựng ý tưởng cho sinh viên nhằm rèn luyện kiến thức, kỹ năng, tăng tính sáng tạo và khởi nghiệp.
Bà Trần Thị Hải Yến - Trưởng phòng Công tác học sinh, sinh viên, cho biết: “Cán bộ, giảng viên phụ trách tư vấn khởi nghiệp thường xuyên nâng cao nghiệp vụ để bồi dưỡng kiến thức nền tảng cho sinh viên. Nhà trường cũng tổ chức thực tập, trải nghiệm tại doanh nghiệp, giúp người học tiếp xúc với sản xuất kinh doanh, từ đó hình thành ý tưởng và xây dựng dự án khởi nghiệp”.
Ngoài ra, Trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật công nghệ còn thành lập bộ phận hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp gồm ban giám hiệu, đại diện các khoa chuyên môn và phòng công tác học sinh, sinh viên.
Nhiều ý tưởng khởi nghiệp thành công
Những đổi mới đột phá không xuất hiện ngẫu nhiên, mà được nuôi dưỡng từ hàng nghìn cải tiến nhỏ mỗi ngày.
PGS.TS Nguyễn Tiến Đông chia sẻ: “Khi sinh viên nắm vững quy trình, thiết bị, công nghệ sản xuất, các bạn dễ dàng nhận ra ‘điểm nghẽn’ trong công việc, từ đó tiết kiệm thời gian, giảm lỗi sai, nâng cao chất lượng hoặc giảm chi phí. Những ý tưởng này, nếu được doanh nghiệp ghi nhận, có thể trở thành đề tài cải tiến mang tính ứng dụng cao”.
Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội cho biết, sinh viên các trường nghề tham gia khởi nghiệp có tỷ lệ thành công khá cao nhờ kỹ năng nghề chuyên sâu. Các ý tưởng khởi nghiệp gắn với sản xuất thường khả thi hơn, đồng thời sinh viên thường xây dựng đội nhóm tay nghề cao để thành lập doanh nghiệp.
“Chúng tôi có sinh viên ngành công nghệ thông tin năm cuối xây dựng ý tưởng khởi nghiệp và lập công ty sau khi tốt nghiệp. Khi thành công, em viết sách chia sẻ kinh nghiệm bán hàng chục nghìn cuốn. Sinh viên tốt nghiệp ngành cơ khí, điện lạnh cũng thành lập xưởng sản xuất, bảo dưỡng”, TS Phạm Xuân Khánh dẫn chứng.
Bà Trần Thị Hải Yến cho biết thêm: “Hàng năm, chúng tôi tổ chức Cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp cấp trường, tạo sân chơi bổ ích cho sinh viên và bồi dưỡng các dự án xuất sắc tham gia thi cấp quốc gia. Nhờ đó, tại Cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp - Startup Kite 2021, trường đạt giải Ba với dự án ‘Giường thông minh phục vụ người già và người khuyết tật’, sản phẩm đã được ứng dụng thực tế”.
Tuy nhiên, phong trào khởi nghiệp ở trường nghề gặp nhiều khó khăn. Hoạt động không được tổ chức rộng và sâu như ở đại học. Nhóm sinh viên trường nghề khả năng nghiên cứu, sáng tạo hạn chế. Chương trình đào tạo tối đa ba năm chủ yếu tập trung thực hành kỹ năng nghề. Giảng viên chuyên chú vào đào tạo nghề, ít tham gia nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo.
“Học phí các trường nghề thấp, nên ngân sách dành cho nghiên cứu và khởi nghiệp hạn chế. Do đó, phong trào sáng tạo cũng hạn chế so với đại học”, TS Phạm Xuân Khánh chia sẻ.
Doanh nghiệp nên tích cực đặt hàng các bài toán cải tiến sản xuất cho sinh viên và giảng viên. Như vậy, nhà trường không còn dạy lý thuyết rời rạc mà đào tạo theo dự án - Project-Based Learning (PBL), giúp sinh viên rèn kỹ năng nghề, đồng thời phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề. - PGS.TS Nguyễn Tiến Đông
