Bài học khởi nghiệp từ Israel

Đằng sau thành công này là hệ sinh thái giáo dục hiện đại, nơi các trường học đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp từ sớm.

Bắt đầu từ lớp học

Sau khi kết thúc giờ học môn Toán, May Shushan - học sinh trung học tại Tel Aviv và nhóm bạn di chuyển đến một công ty cơ khí để thảo luận phương án chế tạo máy cắt cỏ tự động. Đây là công ty thứ hai nhóm của May gặp gỡ trong tháng vừa qua, đồng thời đang lên phương án sản xuất và kinh doanh chiếc máy này, một bài tập trong Chương trình Khởi nghiệp Công nghệ.

Khởi nghiệp Công nghệ là chương trình được thiết kế cho học sinh cuối cấp trung học chuyên ngành kỹ thuật và dạy nghề với mục tiêu chuẩn bị cho các em bước vào thế giới công nghệ cao và khởi nghiệp. Dự án được mạng lưới ORT, tổ chức giáo dục phi lợi nhuận về khoa học và công nghệ, đưa vào các trường phổ thông, hỗ trợ hơn 100 nghìn học sinh trung học mỗi năm.

Học sinh không học lý thuyết suông. Các em được chia thành các nhóm liên ngành, có giáo viên và các chuyên gia trong giới doanh nghiệp hướng dẫn. Cả nhóm cùng xác định nhu cầu thị trường, sau đó lên ý tưởng, thiết kế và phát triển sản phẩm thực tế. Học sinh trải nghiệm đầy đủ hành trình khởi nghiệp từ một ý tưởng ban đầu cho đến sản phẩm cuối cùng.

Một trong những điểm khác biệt của chương trình là không cung cấp ngân sách hoặc thiết bị kỹ thuật sẵn có. Thay vào đó, học sinh được yêu cầu tự tìm kiếm nguồn lực từ việc xin tài trợ, kêu gọi đối tác, tìm mua linh kiện đã qua sử dụng đến việc thuyết phục các công ty cho mượn không gian ngoài giờ để sản xuất nguyên mẫu.

May Shushan chia sẻ: “Khi gặp các công ty ngoài đời, tôi nhận thấy mình đang làm những điều có ý nghĩa thật sự. Tôi thấy mình như một người lớn có công việc, có trách nhiệm và cảm giác đó rất thú vị”.

Thông qua trải nghiệm này, học sinh dần hình thành tư duy đổi mới và kỹ năng làm việc nhóm, giao tiếp, giải quyết vấn đề. Ngay cả khi không theo đuổi con đường khởi nghiệp sau này, các em vẫn được trang bị tốt hơn để thích nghi với môi trường làm việc trong tương lai. Ngoài ra, chương trình định hình lại vai trò của người giáo viên trong lớp học.

Họ không còn là “nguồn cung cấp kiến thức” duy nhất, mà trở thành những người huấn luyện, người dẫn dắt cùng học sinh khám phá, trải nghiệm và trưởng thành. Việc giúp giáo viên chuyển từ vai trò “người dạy” sang “người cố vấn” đòi hỏi sự đầu tư đáng kể vào đào tạo, nhưng đây là một bước đi quan trọng để đổi mới giáo dục.

Định nghĩa về sự táo bạo

Để học sinh có thể tiếp cận mô hình khởi nghiệp ở năm cuối trung học thì hầu hết các trường phổ thông tại Israel đã “gieo” tư tưởng cho các em từ rất sớm. Theo bà Holly Ransom, chuyên gia phát triển lãnh đạo tại Trường Harvard Kennedy, thuộc Đại học Harvard (Mỹ) cha mẹ Israel không kỳ vọng con cái trở thành bác sĩ hay luật sư mà muốn con là doanh nhân.

Khi đi học, trẻ em Israel được dạy về từ “chutzpah”, nghĩa là sự táo bạo, gan lì, dám làm những điều vượt chuẩn mực thông thường. Và “chutzpah” xuất hiện ở mọi nơi, từ các buổi thuyết trình trước lớp đến những ngày hội ý tưởng sáng tạo hay cách học sinh có thể chia sẻ mọi ý tưởng, dù điên rồ đến đâu, cho giáo viên.

Thầy Oren Lamdan, giáo viên môn Khoa học Kỹ thuật tại Trường Trung học Ort Israel, Tel Aviv, nhận xét: “Đây là cách học thực tế đúng nghĩa. Chúng tôi khuyến khích học sinh chấp nhận rủi ro, chủ động và đổi mới”.

Hoàn thành bậc phổ thông với một tinh thần khởi nghiệp dâng cao, người trẻ Israel được phép rèn luyện trên giảng đường đại học. Bà Holly nhận định, các trường đại học, ngành công nghiệp và Chính phủ Israel gắn kết vô cùng chặt chẽ. Thành công không nằm ở số bài báo học thuật mà ở số bằng sáng chế, công nghệ được thương mại hóa và số lượng startup được thành lập từ môi trường học thuật.

Sự khác biệt nằm ở tư duy. Trường đại học không chỉ đào tạo sinh viên để “tìm việc”, mà còn trang bị để “tạo việc”. Đây là một bài học quan trọng cho những quốc gia đang tìm cách cải cách giáo dục đại học. Sự chuyển dịch từ giáo dục hàn lâm sang mô hình giáo dục khởi nghiệp - nơi học thuật, công nghệ và doanh nghiệp đi cùng nhau - chính là chìa khóa để thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Bên cạnh đó, giáo dục đại học tại Israel là mô hình giáo dục liên ngành. Sinh viên được khuyến khích tiếp cận đồng thời nhiều lĩnh vực như công nghệ, kinh tế, khoa học xã hội và quản trị. Sự giao thoa này mở ra tầm nhìn rộng lớn, giúp sinh viên phát triển tư duy giải quyết vấn đề linh hoạt và toàn diện - những phẩm chất thiết yếu để thành công trong môi trường kinh doanh hiện đại.

Hợp tác và giao tiếp cởi mở

Một yếu tố không thể thiếu là văn hóa hợp tác và giao tiếp cởi mở. Trong lớp học, sinh viên và giảng viên không chỉ trao đổi kiến thức, mà còn cùng nhau tranh luận, xây dựng ý tưởng qua các phiên thảo luận sôi nổi. Mô hình này mô phỏng rất sát với văn hóa hoạt động của các công ty khởi nghiệp - nơi tinh thần làm việc nhóm và tư duy sáng tạo là ưu tiên hàng đầu.

Nghiên cứu và phát triển là một trụ cột không thể thiếu trong giáo dục đại học tại Israel. Các trường đại học như Technion, Hebrew hay Tel Aviv được quốc tế công nhận với các thành tựu nổi bật trong khoa học kỹ thuật, y sinh và trí tuệ nhân tạo. Tại đây, sinh viên không chỉ học, mà còn được tham gia trực tiếp vào các dự án nghiên cứu thực tế, qua đó góp phần tạo ra các phát minh có thể ứng dụng vào đời sống.

Điểm đặc biệt là sự kết nối chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp. Nhiều chương trình hợp tác cho phép sinh viên và nhà nghiên cứu đưa các ý tưởng từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thông qua sự hỗ trợ của các doanh nghiệp công nghệ hoặc các trung tâm chuyển giao công nghệ của trường. Nhờ đó, khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn được rút ngắn đáng kể.

Ngoài ra, Chính phủ Israel cũng đóng vai trò tích cực bằng cách tài trợ cho các dự án nghiên cứu trọng điểm, khuyến khích các sáng kiến đổi mới ngay từ trong trường học. Đây là một trong những yếu tố giúp quốc gia này duy trì dòng chảy liên tục của các phát minh công nghệ và các doanh nghiệp khởi nghiệp tiềm năng.

Giáo dục đại học tại Israel không chỉ hướng tới đào tạo kiến thức học thuật, mà còn nuôi dưỡng tinh thần doanh nhân. Nhiều trường đại học triển khai các chương trình giảng dạy khởi nghiệp, nơi sinh viên học cách xây dựng và điều hành một doanh nghiệp từ con số không. Đại học Tel Aviv và Đại học Hebrew là hai trong số những cơ sở có nhiều chương trình khởi nghiệp thành công nhất.

Hệ sinh thái khởi nghiệp

Bên cạnh đó, hệ thống “vườn ươm” và các chương trình tăng tốc khởi nghiệp tại các trường đại học đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sinh viên biến ý tưởng thành sản phẩm thương mại. Thông qua nguồn vốn khởi đầu, các cơ hội cố vấn và mạng lưới kết nối, sinh viên có thể tiếp cận với các nhà đầu tư, chuyên gia và đối tác chiến lược ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Các hội thảo, diễn đàn và hội nghị chuyên đề thường xuyên được tổ chức tại các trường, giúp sinh viên tiếp cận với tư duy toàn cầu và mở rộng mạng lưới quan hệ. Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng mạnh mẽ, khả năng kết nối này là một lợi thế cạnh tranh lớn cho các doanh nhân trẻ của Israel.

Không thể tách rời hệ thống giáo dục khỏi bức tranh tổng thể của hệ sinh thái khởi nghiệp Israel. Các trường đại học tại đây hoạt động như những mắt xích quan trọng, liên kết chặt chẽ với viện nghiên cứu, các tập đoàn công nghệ và cơ quan chính phủ. Sự hợp tác này giúp đảm bảo rằng các sáng kiến được phát triển trong học viện có cơ hội triển khai thành công trong đời sống kinh tế - xã hội.

Các văn phòng chuyển giao công nghệ tại các trường đại học đóng vai trò kết nối giữa nghiên cứu học thuật và ngành công nghiệp. Đây là nơi giúp thương mại hóa các phát minh, đưa sản phẩm ra thị trường và tạo nguồn thu từ tri thức sáng tạo.

Thêm vào đó, các trường đại học Israel ngày càng mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế. Việc liên kết với các tổ chức và doanh nghiệp toàn cầu không chỉ mang đến nguồn lực và tri thức mới, mà còn tạo cơ hội để các công ty khởi nghiệp nội địa vươn ra thị trường quốc tế.