Tại Việt Nam, kết nối Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp được đặc biệt quan tâm, khuyến khích; chủ trương về một mô hình “ba nhà” ở Việt Nam đã được thể chế hóa. Đây được coi là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đại học, chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu xã hội.
Năm 2021, Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) báo cáo khảo sát liên quan đến hợp tác giữa đại học và doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Theo đó, trong số 135 cơ sở giáo dục đại học có báo cáo gửi về, chỉ 6,7% không có hoạt động hợp tác nào với doanh nghiệp, tập trung chủ yếu vào các cơ sở đào tạo khối ngành đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật.
Trong các lĩnh vực khác, 113/135 cơ sở đào tạo có hợp tác với doanh nghiệp. Tổng số doanh nghiệp có hợp tác với 135 cơ sở giáo dục đại học được khảo sát là 6.126 - tỷ lệ trung bình 60 doanh nghiệp/cơ sở đào tạo.
Các hình thức liên minh, liên kết giữa các cơ sở giáo dục đại học đã được hình thành... Qua đó, cơ sở giáo dục đại học không những chia sẻ nguồn lực dùng chung và hợp tác hiệu quả mà còn tham gia đóng góp tích cực cho cơ quan quản lý Nhà nước trong xây dựng, hoàn thiện chính sách.
Bên cạnh kết quả đạt được, phải thẳng thắn thừa nhận sự gắn kết giữa đại học và doanh nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, chưa khai thác, phát huy được hết tiềm năng. Cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp tài trợ, hợp tác nghiên cứu, phát triển với cơ sở giáo dục đại học còn thiếu hoặc chưa hiệu quả.
Chủ yếu doanh nghiệp tiếp nhận sinh viên đến kiến tập/thực tập; trao học bổng sinh viên, tổ chức ngày hội việc làm, tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp… Doanh nghiệp tham gia góp ý cho chương trình đào tạo, giảng dạy còn hạn chế.
Nhiều cơ sở đào tạo chưa thiết lập được bộ phận chuyên trách về xúc tiến liên kết hợp tác với doanh nghiệp; cán bộ làm công tác này đa phần kiêm nhiệm, hạn chế kỹ năng và kinh nghiệm đàm phán, hợp tác. Doanh nghiệp Việt Nam phần lớn quy mô vừa và nhỏ nên nhu cầu, quy mô hợp tác với đại học hạn chế. Không ít doanh nghiệp chỉ quan tâm lợi ích ngắn hạn, nên chưa nhận thấy sự cần kíp trong hợp tác với trường đại học…
Vậy nên, để tạo dựng quan hệ hợp tác bền chặt giữa trường đại học và doanh nghiệp, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách để thúc đẩy sự hợp tác này. Đơn cử như hành lang pháp lý rõ ràng, cơ chế có tính mở để doanh nghiệp tham gia vào hoạt động đào tạo, nghiên cứu trong trường đại học; ví dụ thông qua đầu tư phòng thí nghiệm, sử dụng quỹ khoa học và công nghệ của doanh nghiệp tài trợ các đề tài nghiên cứu tại cơ sở giáo dục đại học…
Ngoài ra, trường đại học cần quan tâm gắn đào tạo, nghiên cứu khoa học với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, thị trường; xây dựng, duy trì kết nối thường xuyên với doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp liên quan đến ngành nghề trường đào tạo; khảo sát nhu cầu thị trường để tránh lệch pha cung - cầu…
Chủ trương đưa doanh nhân vào Hội đồng trường đại học được nhìn nhận là bước tiến trong chiến lược xã hội hóa giáo dục, đào tạo theo nhu cầu xã hội. Đồng thời, không nên chậm chễ hơn nữa trong việc triển khai nền tảng số để tăng cường kết nối với đơn vị sử dụng lao động/doanh nghiệp…
Doanh nghiệp với tư cách một đơn vị thụ hưởng kết quả đầu ra của đào tạo đại học cũng cần có trách nhiệm cung cấp thông tin về nhu cầu nhân lực và hỗ trợ nhà trường trong quá trình đào tạo, tham gia đánh giá nguồn nhân lực sau đào tạo, tuyển dụng; gia tăng các hình thức hợp tác để tối ưu hóa nguồn lực và lợi ích giữa các bên.
