HLV Troussier có thể giúp tuyển Việt Nam biến nguy thành an?

Kết quả hai trận đấu này nhiều khả năng sẽ định đoạt tương lai của huấn luyện viên Troussier.

Nóng bỏng tháng 3

Ký hợp đồng 3 năm với Liên đoàn Bóng đá Việt Nam, huấn luyện viên Troussier đặt ra mục tiêu đưa đội tuyển Việt Nam giành vé dự World Cup 2026.

Vào thời điểm một năm trước, người ta cho rằng tham vọng của ông thầy người Pháp có cơ sở trở thành hiện thực. Thứ nhất, World Cup 2026 được nâng lên 48 đội thay vì 32 như trước và châu Á được trao 8,5 suất. Thứ hai, vị thế của bóng đá Việt Nam tiếp tục được củng cố ở đấu trường khu vực, Huy chương Vàng SEA Games 31 năm 2022, cũng như châu lục, có mặt ở vòng tranh vé trực tiếp tham dự World Cup 2022.

Đặc biệt, trên băng ghế chỉ đạo là huấn luyện viên tầm World Cup – Troussier, người nổi tiếng châu Á với biệt danh “phù thủy trắng”.

Mặc dù vậy, vào tháng 3 này, đúng 1 năm sau ngày ông Troussier ra mắt trên cương vị huấn luyện viên đội tuyển Việt Nam, có nhiều mục tiêu cần xem xét lại.

Về chiến lược, ở góc độ đề án, chúng ta vẫn đang hướng đến World Cup, không có dấu hiệu nào về nguy cơ chệch hướng. Nhưng nếu cần lời khẳng định có giá trị thời gian thì chưa ai có trách nhiệm dám xác định bao giờ đội tuyển Việt Nam có mặt ở ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh. Thay vào đó, cái đích khả thi nhất với đội tuyển Việt Nam là có mặt ở vòng đấu loại cuối cùng tranh vé đi World Cup 2026.

Nếu đạt được, đây cũng là cột mốc lịch sử khác, 2 lần liên tiếp có mặt ở vòng đấu này và chưa đội bóng nào ở khu vực Đông Nam Á có được.

Trên thực tế, đội tuyển Việt Nam có thể đi World Cup hay không? Câu hỏi mang tầm vĩ mô của cả một nền bóng đá không thể dành riêng cho huấn luyện viên Troussier.

Nhiệm vụ của ông là chung tay xây dựng lộ trình để bóng đá Việt Nam khẳng định vị thế, từng bước tiệm cận tầm châu lục và thế giới, trong đó thành tích của các đội tuyển Việt Nam từ thấp đến cao sẽ đóng vai trò rất quan trọng. Vậy nên, nếu đội tuyển Việt Nam thất bại ở mục tiêu giành vé World Cup 2026 cũng là điều dễ hiểu và thông cảm, nhưng nếu ông tiếp tục thất bại ở những mặt trận mà bóng đá Việt Nam đã khẳng định được chỗ đứng thì khả năng ông Troussier mất việc sẽ rất cao, hoặc kết thúc hợp đồng trong sự thất vọng của các bên liên quan.

U23 Việt Nam dưới triều đại Troussier đã không bảo vệ thành công chức vô địch tại SEA Games 32. Điều đáng nói, đội bóng giành Huy chương Vàng không phải kình địch Thái Lan mà là Indonesia với một lứa cầu thủ rất trẻ. Nhiều gương mặt của đội bóng U23 xứ Vạn đảo vô địch SEA Games mới 20, 21, đồng nghĩa họ còn trong độ tuổi tham dự SEA Games 33 tại Thái Lan vào năm 2025.

Hơn lúc nào hết, vị thế của bóng đá Việt Nam tại Đông Nam Á đang bị thách thức nghiêm trọng. Cán cân quyền lực vốn là cuộc đua tay đôi Việt Nam và Thái Lan nhiều năm qua, giờ đây có thêm Indonesia mới trỗi dậy và những ứng viên tiềm năng khác như Malaysia, hay Singapore.

Huấn luyện viên Troussier (bên trái) trong buổi làm việc với lãnh đạo Liên đoàn Bóng đá Việt Nam ngày 1/3. Ảnh: VFF.

Sau thất bại ở SEA Games 32, đội tuyển Việt Nam không vượt qua vòng bảng ASIAN Cup 2023 với điểm nhấn nằm ở trận thua 0 - 1 trước Indonesia. Do vậy, tham dự World Cup là câu chuyện còn ở đâu đó rất xa với bóng đá Việt Nam.

Vấn đề cụ thể đặt ra với ông Troussier bây giờ là tìm ra lời giải cho bài toán mang tên Indonesia trong 2 trận “chung kết” tranh suất tham dự vòng loại thứ 3 World Cup 2026.

Ngoài ra, chiến lược gia người Pháp cần có những toan tính cho tham vọng vô địch AFF Cup 2024, giải đấu mà 2 lần gần đây, đội tuyển Việt Nam dưới thời huấn luyện viên Park Hang Seo đều thua cay đắng trước người Thái.

Chỉ cần hoàn thành 1 trong 2 mục tiêu trên, huấn luyện viên Troussier sẽ vững bước vào năm cuối của hợp đồng 3 năm và có thể tự tin tiếp tục gắn bó với bóng đá Việt Nam ít nhất một nhiệm kỳ nữa.

Nhưng nên nhớ, sau ASIAN Cup 2023, ông Troussier đã phải hứng chịu làn sóng chỉ trích từ nhiều phía. Nhiều ý kiến cho rằng, cách tuyển chọn cầu thủ cho đội tuyển của ông thầy người Pháp chưa phù hợp khi bỏ rơi nhiều cầu thủ giàu kinh nghiệm và có phần “lạm dụng” kế hoạch trẻ hóa. Đội hình với nhiều cầu thủ chưa được trui rèn đã thua toàn diện Indonesia trên đất Qatar. Thế nên, muốn đối mặt với thử thách mang tên AFF Cup thì ông thầy người Pháp phải “sống sót” sau tháng 3 này.

Đội tuyển Indonesia trong trận thắng Việt Nam tại ASIAN Cup 2023. Ảnh: ITN.

Chờ đợi sự “nâng cấp”

Đội tuyển Việt Nam cần thay đổi nếu huấn luyện viên Troussier muốn “tồn tại”. Bởi từ thành tích yếu kém hay đúng hơn là thất bại của bóng đá Việt Nam thời gian qua cho thấy những sai số từ phía chiến lược gia người Pháp.

Trong buổi làm việc vào đầu tháng này, lãnh đạo Liên đoàn Bóng đá Việt Nam cũng như Hội đồng huấn luyện viên quốc gia có thể đã “gợi mở” nhiều vấn đề, rõ ràng hơn với ông Troussier xoay quanh vấn đề các đội tuyển. Chúng ta tôn trọng quan điểm, triết lý của các huấn luyện viên, đặc biệt là thầy ngoại, song cũng cần có những quan điểm phản biện đưa ra mang tính xây dựng.

Như đã đề cập, khi tiếp quản đội tuyển Việt Nam, ông Troussier nói đến World Cup 2026 và muốn xây dựng lối chơi đề cao sự chủ động và kiểm soát. Các vị trí trên sân, từ thủ môn đến tiền đạo đều sẵn sàng trở thành các mũi tấn công, hoặc thiết lập hành lang phòng ngự từ xa trong phòng ngự, chống phản công.

Các cầu thủ phải cầm bóng chắc chắn, di chuyển và chuyền nhiều, tạo ra khoảng trống bằng những tình huống đập nhả, phối hợp bài bản để rồi luân chuyển trái bóng áp sát khung thành đối phương. Đó là tư duy chơi bóng mới với cầu thủ Việt Nam, kể cả nhóm cựu binh, những người vốn thấm nhuần triết lý phòng ngự chắc chắn dưới thời ông Park Hang Seo.

Ở đây, chúng ta không so sánh và đánh giá lối chơi của ông Park là lỗi thời, hay quan điểm của huấn luyện viên Troussier là hiện đại, tiên tiến, mà điều quan trọng là sự tương thích. Quan điểm của ông Park chứng tỏ được tính đúng đắn, phù hợp với cầu thủ Việt Nam. Còn muốn chơi kiểm soát bóng, đội tuyển Việt Nam cần có lứa cầu thủ được đào tạo bài bản, khoa học để sở hữu một bộ kỹ năng khéo léo, mạnh mẽ và sáng tạo. Xuyên suốt một năm qua, với đội tuyển Việt Nam, ông Troussier dành rất nhiều thời gian để “đào tạo” lại các tuyển thủ về chuyên môn, từ cách đỡ bóng bước một, di chuyển mở ra khoảng trống cho đến phối hợp. Những điều này đáng ra chỉ có ở cấp độ các đội trẻ.

Trong khi đó, đội tuyển Việt Nam cần ông Troussier trong vai trò chiến thuật, bản lĩnh và sự ứng biến kịp thời của vị tướng cầm quân ra trận, chứ không phải nhà sư phạm trên sân tập. Chỉ với vài ngày tập trung, chưa kể thời gian di chuyển làm quen sân, thời tiết, các tuyển thủ tập vài buổi rồi đá luôn.

Vậy thì, cần xác định rõ, nhiệm vụ và vai trò của huấn luyện viên trưởng là gì? Xây dựng công thức để chiến thắng hay cố gắng uốn nắn những kỹ năng mà các tuyển thủ đã được học từ các lứa tuổi U? Rõ ràng, đội tuyển Việt Nam cần sử dụng thời gian cho những phần việc thiết yếu, như chơi tấn công, phòng ngự ra sao, đối thủ mạnh yếu thế nào, khai thác ở đâu, cũng như lường trước các tình huống phát sinh.

Nói vậy không có nghĩa lỗi thuộc về huấn luyện viên Troussier. Nguyên nhân căn cốt vẫn là nền tảng đội tuyển – hệ thống giải vô địch quốc gia và đào tạo trẻ của chúng ta còn yếu.

Cứ nhìn V-League đang diễn ra cho thấy sự thành bại của các câu lạc bộ đều dựa vào chất lượng ngoại binh. Cầu thủ nội vừa thiếu và yếu, ít được cọ xát ở một giải đấu với tốc độ và cường độ phù hợp, đồng thời tư duy kiểm soát được đề cao. Vậy nên, cùng chuẩn bị cho những trận cầu sinh tử, đội tuyển Việt Nam tập trung từ ngày 12/3, trong khi Indonesia ngày 17/3 mới hội quân.

Việc tập trung trước đối thủ tới 5 ngày thực ra ông Troussier cần nhiều thời gian để giải quyết tồn tại đã được nhận diện, hơn là nâng cao tư duy, chiến thuật cho học trò.

Thái Lan là ví dụ rõ hơn. Tháng 11/2023, Liên đoàn Bóng đá Thái Lan ký hợp đồng ngắn hạn với huấn luyện viên Masatada Ishii (Nhật Bản). Chỉ trong thời gian ngắn tìm hiểu và 1 tuần huấn luyện trực tiếp, ông này đã biến Thái Lan từ một tập thể hỗn độn trở thành đội Đông Nam Á đầu tiên bất bại ở vòng bảng ASIAN Cup 2023, thắng 1, hòa 2 và thậm chí không để thủng lưới bàn nào. Đến vòng 1/8, Thái Lan cũng chỉ chịu thua đối thủ mạnh Uzbekistan với tỷ số sát nút 1 - 2.

Thành tích trên giúp tuyển Thái Lan thăng tiến mạnh mẽ trên bảng xếp hạng FIFA, vượt qua Việt Nam để trở thành đội tuyển có thứ hạng cao nhất Đông Nam Á hiện tại.

Tất nhiên, không phủ nhận tài năng của ông Masatada Ishii, song thành tích ấn tượng đó còn được quyết định bởi chất lượng các tuyển thủ Thái Lan, với nhiều gương mặt thành danh khi chơi bóng ở nước ngoài như Chanathip, Bunmathan, Dangda, Supachok, Ekanit… Những thay đổi từ vị trí người cầm quân, hay sơ đồ chiến thuật nhanh chóng được họ nắm bắt, thích nghi để phát huy hiệu quả.

Vì thế, chiến lược gia người Pháp cần thay đổi để “nâng tầm” đội tuyển Việt Nam, chứ không thể chờ bóng đá Việt Nam chuyển mình để đáp ứng điều kiện của ông, hay đạt mục tiêu chỉ bằng những bài học “vỡ lòng” về kỹ thuật.

Bình luận viên Ngô Quang Tùng nhận định, tại ASIAN Cup 2023, đội tuyển Việt Nam thua Indonesia 0 - 1 do sai lầm cá nhân và không có chiến thuật cũng như đấu pháp hợp lý. Hy vọng, bằng kinh nghiệm dày dạn, huấn luyện viên Troussier rút ra nhiều bài học để có những điều chỉnh kịp thời, hóa giải nguy cơ trong 2 trận tái đấu với Indonesia và đạt được mục tiêu.

“Liên đoàn Bóng đá Việt Nam vẫn đặt niềm tin vào huấn luyện viên Troussier nhưng cơ hội sẽ không còn nhiều. Một quyết định sai lầm của ông có thể khiến đội tuyển Việt Nam thất bại trước Indonesia, đồng nghĩa với việc chấm dứt hy vọng tại vòng loại thứ 2 World Cup 2026”, ông Tùng nêu quan điểm.

Từ những động thái của ông Troussier báo hiệu thay đổi trong việc lựa chọn nhân sự, bình luận viên Vũ Quang Huy chia sẻ, sự trở lại của các cựu binh không chỉ tạo ra điểm tựa kinh nghiệm nhằm bổ sung cho lỗ hổng lứa trẻ để lại, mà còn giúp chiến lược gia người Pháp có thêm lựa chọn chuyên môn, phát huy được hết sức mạnh của đội tuyển.

Ông Huy tin tưởng, đội tuyển Việt Nam phiên bản mới sẽ có một thế trận sòng phẳng, cân tài cân sức với Indonesia, đội bóng sở hữu nhiều cầu thủ nhập tịch.