(GD&TĐ) - Đã có một thời gian dài, việc GD kỹ năng sống cho HS trong nhà trường dường như bị bỏ ngỏ. Tuy nhiên, cùng với quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, chương trình GD phổ thông đã có nhiều đổi mới, trong đó những hoạt động ngoại khóa trong nhà trường ngày càng được chú trọng. Đặc biệt, từ khi phát động phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực”, GD kỹ năng sống cho HS phổ thông chính thức được coi là một trong những nội dung quan trọng trong hoạt động GD của các nhà trường.
Mới đây, Hội thảo “Triển khai xây dựng câu lạc bộ, tăng cường GD kỹ năng sống cho HS” do Dự án Phát triển GD THCS II – Bộ GD-ĐT tổ chức đã một lần nữa nhấn mạnh đến vai trò quan trọng của việc GD kỹ năng sống cho HS trong việc triển khai phong trào ý nghĩa này. Trong đó, việc tổ chức các câu lạc bộ HS được xem là một biện pháp quan trọng để thực hiện nội dung GD rèn luyện kỹ năng sống cho HS trong các trường phổ thông.
 |
| Hội thảo “Triển khai xây dựng câu lạc bộ, tăng cường GD kỹ năng sống cho HS” |
* Kỹ năng sống – “Hành trang” thiết yếu cho HS
Hiện nay, có nhiều quan niệm khác nhau về kỹ năng sống (KNS), tuy nhiên, có thể định nghĩa ngắn gọn KNS là năng lực ứng xử tích cực của mỗi người đối với các hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy của chính mình. Còn theo định nghĩa của UNICEF, KNS là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và phát triển kỹ năng, nhấn mạnh việc luyện tập thường xuyên, lặp đi lặp lại để củng cố.
Theo TS Phùng Khắc Bình – Vụ trưởng Vụ HS, SV – Bộ GD-ĐT, KNS giúp cho mọi người tự cân bằng được cuộc sống hàng ngày, góp phần tạo ra môi trường xã hội lành mạnh, nâng cao chất lượng cuộc sống. KNS được hình thành và củng cố trong quá trình sống của mỗi người, giúp cho mỗi người nâng cao năng lực ứng phó trong mọi tình huống căng thẳng hàng ngày.
PGS. TS Nguyễn Công Khanh, chuyên gia tư vấn Dự án PTGDTHCS II – Bộ GD-ĐT, cho rằng KNS vừa mang tính cá nhân vì đó là khả năng của cá nhân, nhưng cũng mang tính xã hội vì KNS phụ thuộc vào giai đoạn phát triển lịch sử, điều kiện địa lý, nền văn hóa, điều kiện, hoàn cảnh sống…
GD KNS cho HS là nhiệm vụ rất cần thiết bởi KNS giúp HS phát triển hài hòa, toàn diện về nhân cách. PGS. TS Nguyễn Công Khanh phân tích sự cần thiết này trên hai khía cạnh: Thứ nhất, GD KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển cá nhân, bởi KNS như những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức, thái độ thành hành vi và thói quen lành mạnh. Người có KNS phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách; họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Thứ hai, GD KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội. Đó là vì thiếu KNS là một nguyên nhân làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội. Mặt khác, GD KNS thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống xã hội và giảm các vấn đề xã hội. GD KNS còn giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền con người, quyền công dân.
Hơn nữa, GD KNS càng trở nên cấp thiết đối với thế hệ trẻ vì các em chính là những chủ nhân tương lai của đất nước. Thêm vào đó, lứa tuổi HS là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song chưa có những hiểu biết sâu sắc về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống…
Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và kinh tế thị trường hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực. Do đó, việc GD KNS cho thế hệ trẻ sẽ giúp các em rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình và cộng đồng, có khả năng ứng phó tích cực trước sức ép của cuộc sống và sự lôi kéo, tác động của những yếu tố xấu, giúp các em sống an toàn và lành mạnh.
* GD KNS thông qua các câu lạc bộ HS
Rèn luyện KNS cho HS là một trong 5 nội dung chính của phong trào “Xây dựng THTT – HSTC” mà Bộ GD-ĐT phát động trong các trường phổ thông từ năm 2008. Theo TS Phùng Khắc Bình, nội dung của GD KNS bao gồm: Các tri thức về mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội, giữa các con người với nhau; thái độ tích cực của mỗi cá nhân đối với lối sống có văn hóa của xã hội; tự nâng cao ý thức và khả năng của mỗi người; góp phần phát triển, hoàn thiện them các khả năng ứng xử tích cực của mỗi người trước các tình huống gặp phải trong cuộc sống hàng ngày.
PGS. TS Nguyễn Công Khanh cho rằng, tổ chức các câu lạc bộ (CLB) HS là một biện pháp quan trọng để thực hiện nội dung GD rèn luyện KNS cho HS trong quá trình triển khai phong trào “Xây dựng THTT – HSTC” ở các trường phổ thông hiện nay. Hoạt động CLB được xem là hình thức phù hợp nhất để tạo sân chơi bổ ích cho HS bởi HS luôn có nhu cầu muốn khẳng định, muốn được thể hiện, luôn mong muốn khám phá các năng lực của bản thân và muốn phát huy những năng lực, sở trường của mình về một số lĩnh vực nào đó. Các nhu cầu này được hình thành không chỉ trong các hoạt động học tập chính khóa mà chủ yếu lại qua các hoạt động, các sinh hoạt ngoại khóa.
Trong khi đó, CLB trong trường học là nơi tổ chức các hoạt động phong phú, phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi, đáp ứng các nhu cầu, lợi ích của HS, tạo môi trường cho những sáng kiến, tài năng của các em được bộc lộ, phát triển. Tuy mỗi CLB có mục đích cụ thể khác nhau nhưng đều có mục đích chung là giúp HS nâng cao nhận thức, rèn luyện kỹ năng và GD đạo đức, lối sống, truyền thống… cho các em. Các CLB cũng tạo điều kiện cho HS giao tiếp, ứng xử, vui chơi, giải trí lành mạnh, bày tỏ quan điểm, tâm tư, nguyện vọng…
Bên cạnh đó, các CLB còn tạo ra nhiều loại hình hoạt động giúp các em phát triển nhân cách toàn diện. Vì vậy, việc tăng cường tổ chức cho HS tham gia các hoạt động CLB là một định hướng rất quan trọng để góp phần nâng cao hiệu quả GD toàn diện của nhà trường phổ thông nói chung, GD rèn luyện KNS nói riêng.
Với HS trong trường phổ thông, có rất nhiều loại hình CLB phù hợp với lứa tuổi của các em. Đối với các trường THCS, có thể kể đến CLB tuổi “teen” – đáp ứng nhu cầu khám phá bản thân phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi HS THCS, góp phần GD HS có nhận thức đúng đắn về lứa tuổi của mình; CLB bạn gái/ nữ sinh – góp phần GD, nâng cao hiểu biết của mọi thành viên của CLB về nữ công gia chánh, những phẩm chất, đức tính cần có của nữ sinh, về vai trò, thiên chức của người phụ nữ…; CLB HS thanh lịch – góp phần GD, nâng cao sự hiểu biết cho HS về sự lịch thiệp, về cái đẹp, nét thanh lịch của người có học, những cách ứng xử có văn hóa…; CLB rèn KNS – góp phần GD HS nhận thức đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng của việc học hỏi, rèn luyện các KNS, biết cách sử dụng các KNS để nâng cao chất lượng cuộc sống, để gặt hái sự thành công trong học tập và trong cuộc sống sau này. Ngoài ra, các CLB bộ môn (văn học, toán học, sử học…), CLB thể thao/ rèn luyện sức khỏe, CLB nghệ thuật, hùng biện… cũng rất thích hợp khi tổ chức trong các trường THCS.
Như vậy, việc tổ chức các CLB HS trong các trường phổ thông sẽ đem lại hiệu quả tích cực, góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu của phong trào “Xây dựng THTT – HSTC”, nhất là mục tiêu phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của HS trong học tập và các hoạt động xã hội.
PV
