Hành trình nhặt lại từng con chữ cho học trò sau lũ bao giờ cũng thật gian nan…
Dời lễ tổng kết
Mưa lũ bất ngờ vào ngày 24/5 vừa qua khiến nhiều sân trường tại huyện Cẩm Xuyên ngập sâu. Lễ tổng kết năm học buộc phải tạm hoãn để thầy cô khắc phục hậu quả.
Tại Trường THCS Mỹ Duệ, tối ngày 24/5, chỉ vài giờ sau khi mưa trút, nước lũ bắt đầu bao vây sân trường. Đến 8 giờ sáng 25/5, giáo viên mới tiếp cận được để bắt đầu dọn dẹp. “Trận lũ bất ngờ quá. Dù công tác ở vùng lũ nhiều năm nhưng chưa bao giờ giáo viên nhà trường lại phải chạy lũ vào tháng 5. Cũng may, nước lũ chỉ vào sân trường, ngoài ra trước đó các vật dụng cần thiết đã được giáo viên cất dọn, đưa lên cao nên không bị ảnh hưởng”, ông Nguyễn Trần Quảng - Hiệu trưởng Trường THCS Mỹ Duệ cho hay.
Nước lũ dâng cao khiến sân Trường THCS Mỹ Duệ ngập 40cm, khi rút để lại lớp bùn dày nên việc vệ sinh phải tiến hành khẩn trương. Công tác dọn dẹp kéo dài đến khoảng 12 giờ trưa 25/5 thì cơ bản hoàn tất.
“Tuần cuối của tháng 5, chương trình học chính khóa cơ bản hoàn thành theo kế hoạch. Thời điểm đó, nhà trường nỗ lực tổ chức hệ thống lại kiến thức cho 137 học sinh lớp 9 nhưng do mưa lũ phải tạm dừng để dọn dẹp, khử khuẩn”, hiệu trưởng nhà trường thông tin.
Theo kế hoạch, trong sáng 26/5, Trường Tiểu học Cẩm Thành tổ chức lễ tổng kết cho 723 học sinh. Tuy nhiên, trận lũ bất ngờ ập đến khiến chương trình buộc phải dời ngày để phù hợp với tình hình thực tế.
Trong đêm 24/5, nước lũ cũng tràn vào sân trường và khu vực văn phòng. Đến khoảng 4 giờ sáng 25/5, cán bộ, giáo viên có mặt để kiểm tra và xử lý tình hình. Dù cách trường 10 - 17km nhưng khi có thông báo của Ban Giám hiệu, các giáo viên đều có mặt từ sáng sớm để khắc phục hậu quả. May mắn, nhờ chủ động đưa tài sản lên tầng 2 và khu vực cao hơn từ trước nên nhà trường không có thiệt hại đáng kể.
“Toàn trường có 32 cán bộ, giáo viên, chỉ vắng 3 giáo viên do nhà ở trên địa bàn cũng bị bao vây bởi nước lũ. Tính đến sáng 26/5, cơ bản các khu vực được làm sạch, chỉ còn một phần sân phía sau tiếp tục được xử lý trong chiều cùng ngày”, bà Đặng Thị Thanh Hoa - Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.
Gác việc nhà, lo việc trường
Chứng kiến đồng nghiệp… chạy lũ bất ngờ vào tháng 5 vừa qua, hình ảnh về trận lũ lụt lịch sử năm 2020 lại ùa về trong ký ức của nhiều giáo viên tại các trường học xã Tân Lâm Hương (huyện Thạch Hà nay thuộc TP Hà Tĩnh).
Thời điểm đó, Trường Tiểu học Tân Lâm Hương có 731 học sinh với hơn 30 lớp học, trong đó có 11 lớp học tại tầng 1. Trước đó, nhà trường chủ động phối hợp cùng giáo viên, phụ huynh đưa trang thiết bị dạy học lên cao, nhưng nước lũ lên nhanh, bất ngờ khiến gần như toàn bộ sách vở, đồ dùng tại các lớp học tầng 1 bị hư hỏng.
Năm học 2020 - 2021, cô Nguyễn Thị Hoài Phương - giáo viên Trường Tiểu học Tân Lâm Hương được phân công chủ nhiệm lớp 1E. Lớp học nằm ở khu vực thấp nhất của trường. “Ở nhà, thấy nước lũ cứ dâng lên mà lòng như lửa đốt. Khoảng sáng 21/10, chúng tôi vượt qua mấy tuyến đường ngập mới đến được trường. Nhìn sách vở các em trôi trong nước mà xót xa quá”, cô Phương nhớ lại.
Gần 40 năm trong nghề, trong ký ức của bà Nguyễn Thị Hòa (nguyên Hiệu trưởng Trường Mầm non Tân Lâm Hương), chưa có trận lũ nào nước lên nhanh như vậy.
Ngày 18/10/2020, nước bắt đầu mấp mé trong sân. Chỉ ít giờ sau, nước lũ đã bao vây tứ phía. Các giáo viên chạy đua với thời gian để thu dọn tài sản lên tầng hai. Từ tài liệu, sách vở, đồ dùng, bàn ghế đều được di dời. Sau khi dọn dẹp đến 21 giờ đêm, giáo viên mới tất tả rời trường về nhà. Tối đó, toàn bộ Ban giám hiệu cùng hai cô nữa ở lại trường “canh nước lũ”.
“Mỗi khi mực nước nhích lên, các cô tuy sức yếu nhưng cũng cố gắng hết mình để vận chuyển đồ dùng, tài liệu lên những nơi cao hơn. Nhờ đó, cơ sở vật chất, đồ dùng học sinh… của nhà trường không bị hư hại do lũ”, bà Hòa chia sẻ.
Tại huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh), những ngày cuối tháng 9/2024, chỉ trong vòng 4 ngày, các cô giáo tại Trường Mầm non Kim Hoa phải chạy lũ 2 lần. Khu vực này như lòng chảo nên hễ có mưa lớn là bị ngập lụt do nước sông Ngàn Phố dâng cao.
Cô Trần Thị Hà, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Từ ngày 20/9, nhà trường cho học trò nghỉ học. Trong đêm, mưa lớn, nước dâng cao gây ngập úng toàn sân trường và một số lớp học tầng 1. Đến sáng 22/9, khi mực nước rút, giáo viên cùng phụ huynh đã phối hợp dọn dẹp vệ sinh. Tuy nhiên, chiều tối cùng ngày trên địa bàn lại tiếp tục có mưa to và gây ngập lần thứ 2.
Dù nhà cửa đang ngập nước nhưng các giáo viên trong trường vẫn lội lụt lên dọn trường. Nước rút đến đâu, thầy cô dọn đến đó để chuẩn bị đón học sinh quay lại trường.
Mất mát về tài sản trong thiên tai là không thể tránh khỏi, nhưng điều mà các thầy cô vùng lũ luôn nhắc đến đầu tiên không phải là những con số thiệt hại, mà là tấm lòng sẻ chia của cộng đồng.
“Chúng tôi nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ các cấp chính quyền, lực lượng chức năng, phụ huynh và nhà hảo tâm. Nếu không có sự đồng hành ấy, rất khó để vượt qua”, bà Nguyễn Thị Hòa - nguyên Hiệu trưởng Trường Mầm non Tân Lâm Hương xúc động nói.
“Nhặt” lại từng con chữ
Sau trận lụt lịch sử 2020, là những ngày cô Nguyễn Thị Hoài Phương cùng đồng nghiệp Trường Tiểu học Tân Lâm Hương bì bõm trong nước đi phơi sách cho trò. Dù thời điểm ấy nhà trường vẫn bị ngập cao, các cô phải dùng thang, bắc ghế trèo qua trường, ngâm mình trong nước đi nhặt từng cuốn sách, vở dập dềnh trong nước lũ.
“Chúng tôi tranh thủ những ngày có nắng, tận dụng các khu vực cao ráo để phơi sách vở với hy vọng có thể vớt vát một chút tài liệu cho các em sau khi đi học trở lại”, cô Phương cho hay.
Thời điểm đó, Trường Tiểu học Tân Lâm Hương có hơn 60 học sinh thuộc hộ nghèo và cận nghèo. Sau lũ, nhiều gia đình bị ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, chỉ một số sách vở sử dụng lại được, phần lớn bị bết dính.
Mưa lũ đi qua, các thầy cô giáo ở vùng lũ như những “người lao công” khi đến trường với trang phục bảo hộ cùng dụng cụ lau chùi. Họ phải nhanh chóng làm cho trường lớp sạch đẹp, đón học sinh trở lại, dù ở nhà mọi thứ vẫn còn ngổn ngang…
Ở xã Điền Mỹ (huyện Hương Khê), lũ bao giờ cũng chậm rút, để lại bao tan hoang từ sân trường đến phòng học. Những thảm cỏ, bồn hoa, tường học được trang trí đẹp mắt thì chỉ sau một đêm đã tan tác, chỉ còn lại màu vàng của bùn đất. Những ngày lũ dâng, các giáo viên thay nhau tới trực, chủ động dọn vệ sinh khi nước rút để giảm bớt công việc sau lũ.
Bà Nguyễn Thị Sự - Hiệu trưởng Mầm non Điền Mỹ cho biết, thường ngày, từ nhà đến trường 7km đi khoảng 15 phút, nhưng lần này phải mất gần 1 giờ đồng hồ, các cô mới chèo thuyền vào được điểm trường để dọn bùn đất. Vượt lũ đến trường, các cô đều biết là mạo hiểm, nhưng đó là nhiệm vụ. Đặc biệt, nhiều điểm trường lũ chỉ rút vào ban đêm, các cô phải ở xuyên đêm để canh lũ rút đến đâu dọn ngay đến đó. Khổ nhất là các sân chơi ngoài trời, tất cả dính đầy bùn, giáo viên phải cõng từng xô nước vào rửa...
“Đời sống người dân vùng lũ Điền Mỹ còn nhiều khó khăn nên dù chỉ là bộ đồ chơi, chăn ga gối, bộ bàn ghế…, chúng tôi cũng cố gắng vớt vát lại nhằm bớt chi phí mua sắm, hơn hết là trẻ có phương tiện học tập khi trở lại lớp”, bà Sự bộc bạch.
25 năm công tác, cô Trần Thị Kim Ánh - giáo viên Trường Tiểu học Điền Mỹ, có đến 23 năm gắn bó với xã Điền Mỹ. “Trận lũ năm 2010 tại huyện Hương Khê là một trong những trận lũ nghiêm trọng nhất trong vòng 100 năm tại khu vực này. Mưa lớn kéo dài khiến nước lũ dâng nhanh, nhấn chìm hàng nghìn hộ dân trong biển nước, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.
Trong trận đại hồng thủy ấy, gần như toàn bộ trang thiết bị của nhà trường, đồ dùng học tập của học sinh mất trắng, không lấy lại được. Sau lũ, nhiều học sinh đối mặt với cảnh đến trường không có sách vở. Nhà trường đã kêu gọi các nguồn xã hội, cùng sự hỗ trợ kịp thời của các ban ngành, nhà hảo tâm để vực dậy công tác giáo dục tại trường”, cô Ánh nhớ lại.
Không chỉ tài sản bị ảnh hưởng, việc học của học sinh cũng thường xuyên gián đoạn. Nhiều trường phải tổ chức dạy, học bù để các em không bị lỡ nhịp học tập. “Có năm, khai giảng xong, học sinh nghỉ đến gần ba tuần vì lũ. Chúng tôi linh hoạt sắp xếp, tổ chức học bù để không em nào bị bỏ lại”, bà Nguyễn Thị Lan - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Điền Mỹ kể.
Tại Trường THCS Mỹ Duệ (huyện Cẩm Xuyên), sau thời gian gián đoạn vì mưa lũ, nhà trường đã nối lại hoạt động ôn tập cho 137 học sinh lớp 9 từ ngày 28/5. Việc ôn luyện kéo dài đến cuối tháng 5, tạo điều kiện cho các em nghỉ ngơi, củng cố kiến thức trước kỳ thi vào lớp 10 diễn ra trong ngày 3 và 4/6.
Theo ông Phan Quốc Thanh - Trưởng phòng GD&ĐT Hương Khê, là địa phương thường xảy ra mưa lũ, hằng năm, các trường học đều chủ động phương án phòng chống thiên tai nhằm đảm bảo an toàn cho trường lớp và học sinh.
Đồng thời, trước mỗi mùa mưa bão, phòng có văn bản yêu cầu các đơn vị theo dõi chặt chẽ diễn biến, bố trí trực ban 24/24 giờ; các cơ sở giáo dục phối hợp với cơ quan chuyên môn địa phương để tham mưu phương án phòng chống bão, lũ và kịp thời khắc phục hậu quả. Đồng thời, tuyên truyền để phụ huynh quan tâm đảm bảo an toàn tính mạng cho học sinh, giáo viên trong mùa mưa lũ, nhất là khi các em đi đến trường và từ trường về nhà.
