Sự thật phô bày
Không ai biết chắc liệu Archibald Butt và Francis Davis Millet có mối quan hệ lãng mạn không. Vì trong thời đại và xã hội họ sống, để một thứ như vậy lộ ra ngoài có nghĩa là sự nghiệp sẽ bị hủy hoại.
Và đây là sự thật chúng ta biết: Butt chưa bao giờ kết hôn. Còn Millet bị vợ ghẻ lạnh và từng có quan hệ tình cảm trước đó với một người đàn ông. Và điều quan trọng nhất: Butt và Millet sống cùng nhau trong một biệt thự ở khu phố Georgetown của Washington D.C.
Nơi đây họ thường tổ chức các bữa tiệc dành cho giới thượng lưu của thành phố, đôi khi có cả ông chủ của Butt, Tổng thống William Howard Taft. Ngoài ra, trong những tuần trước khi chết trên tàu Titanic, họ đã cùng nhau nghỉ dưỡng ở châu Âu.
Nhà sử học Richard Davenport-Hines viết vào năm 2012: “Mối quan hệ sống chung lâu dài của Butt và Millet là điển hình của mối quan hệ ‘đừng hỏi, đừng nói!’ vào thời điểm nhạy cảm đó”. Trang Dịch vụ Công viên Quốc gia khi nói về một đài phun nước tại Nhà Trắng để vinh danh họ có nêu rõ họ “được nhiều người tin rằng đã có quan hệ tình cảm với nhau”.
Hai lộ trình cùng quy về một mối
Millet sinh năm 1848, là anh cả trong một gia đình khá giả ở tiểu bang Massachusetts (Mỹ). Lúc còn là một thiếu niên trong nội chiến, ông là trợ lý cho cha mình, một bác sĩ phẫu thuật. Sau đó, Millet học nghệ thuật tại Đại học Harvard, trước khi trở thành phóng viên săn tin khắp thế giới.
Những bức tranh tường của ông treo tại một trường nghệ thuật ở Bỉ nhận được nhiều lời khen ngợi và những bài phóng sự chiến trường trong Chiến tranh Nga - Thổ Nhĩ Kỳ cũng được đánh giá cao.
Millet và nhà báo du lịch Charles Warren Stoddard trao đổi những bức thư tình sau một cuộc tình lãng mạn ở Ý. Ông kết hôn năm 1879 và có con. Nhưng khi sự nghiệp và danh tiếng ngày càng tăng, ông gần như sống xa họ.
Còn Archibald Butt sinh năm 1865 tại Augusta thuộc tiểu bang Georgia (Mỹ). Cha chết sớm khi chưa bước qua tuổi teen, vì là con trưởng nên Butt phải sớm cùng mẹ nuôi dưỡng các em và tình cảm hai mẹ con ngày càng gắn bó. Bà theo Butt đến Tennessee, nơi ông học đại học rồi đến Washington, D.C khi ông là phóng viên cho nhiều tờ báo và bắt đầu có chút tên tuổi.
Năm 34 tuổi, Butt vào quân đội và là lính tiếp liệu ở Philippines, Cuba, nơi ông nhanh chóng được thăng cấp nhờ tài năng trong lĩnh vực của mình. Năm 1908 Butt được gọi về Washington làm trợ lý cho Tổng thống Theodore Roosevelt.
Rất xuất sắc trong công việc được giao, ông sắp xếp lịch trình làm việc của tổng thống, chuẩn bị bữa ăn tối cấp nhà nước và thậm chí đi cùng Roosevelt trong các chuyến du ngoạn săn bắn, leo núi, cưỡi ngựa.
Khi người kế nhiệm Roosevelt, William Howard Taft, nhậm chức, Butt vẫn tiếp tục công việc cũ. Hai người đàn ông nhanh chóng thân thiết như ruột thịt. Hầu hết các bức ảnh chụp thời kỳ tổng thống của Taft đều thấy Butt đứng gần đó, mặc một bộ đồng phục đẹp và bắt mắt. Đằng sau hậu trường, ông là một nhà đàm phán quan trọng về các vấn đề ngân sách.
Theo tờ The New York Times, Butt cũng có trí nhớ phi thường. Ông đã nhớ đúng tên của 1.280 vị khách trong một bữa ăn tối cấp liên bang và giới thiệu tất cả họ với Taft trong một giờ! Bộ nhớ của ông mở rộng ra bên ngoài công việc được giao.
Bí ẩn của mối quan hệ
 |
Từ phải qua trái, Frangcis Davis Millet và Archibald Willingam Butt. |
Butt sống với Millet trong một biệt thự Foggy Bottom (trong khuôn viên trường Đại học George Washington), nơi các cử nhân khác thỉnh thoảng đến thuê phòng. Đây cũng là nơi Butt và Millet tổ chức những bữa tiệc “huyền thoại”.
Lúc đó, liên tục có tin đồn Butt sắp thông báo đính hôn với một cô gái ngoài xã hội, không lâu trước khi chìm theo Titanic. Ông nói với The New York Times: “Tôi là một người độc thân quá lâu nên tốt hơn cứ sống như thế đến cuối đời”.
Người ta không biết Millet và Butt gặp và quen nhau bằng cách nào, nhưng theo Davenport-Hines cả hai sống chung trong ngôi biệt thự và tranh cãi về cách trang trí ngôi nhà vào năm 1910.
Butt là người viết nhiều thư (thói quen này đặc biệt quan trọng đối với các nhà viết tiểu sử Roosevelt và Taft) nhưng ông hiếm khi viết về cuộc sống cá nhân của mình và thích gọi Millet là “người bạn nghệ sĩ sống cùng tôi”.
Những tháng cuối cùng, cuộc sống của Butt thật căng thẳng. Cả Roosevelt và Taft đều mất điểm thăm dò dư luận khiến Roosevelt quyết định tranh cử tổng thống để loại người ông đã chọn để kế nhiệm mình.
Cảm thấy bị giằng xé giữa hai người đàn ông mình vô cùng kính trọng, Butt rơi vào trạng thấy suy sụp tinh thần, xanh xao và gầy dần đi (theo một người bạn kể lại với The Washington Post). Millet khuyên Butt đi nghỉ cùng ông. Và khi Butt từ chối, Millett vận động Taft ra lệnh cho phụ tá của mình (Butt) chuyển một bức thư cho Giáo hoàng ở Rome.
Cuối cùng, Butt và Millet cùng đến châu Âu vào tháng 3/1912 và ở chung phòng trên con tàu Berlin. Họ có phòng riêng trong chuyến trở về tàu Titanic. Tại một chặng dừng chân ngắn ngủi ở Ireland, Millet gửi thư cho một người bạn ca ngợi con tàu sang trọng và phàn nàn về “một số phụ nữ Mỹ đáng ghét, phô trương!”. Đó là lần cuối cùng người ta nghe tin về hai người.
Titanic va phải một tảng băng trôi và chìm dần. Một người sống sót nhìn thấy Butt đứng gần John Jacob Astor. Tin đồn về việc Butt hộ tống phụ nữ lên thuyền cứu hộ sau đó được chứng minh là sai.
Nhà Trắng ghi công
Khi Taft biết về thảm họa Titanic, suy nghĩ đầu tiên của ông là về người phụ tá của mình. Tin tức ban đầu trên tờ The Washington Post cũng tập trung vào Butt và một người nổi tiếng khác ở Washington. The Washington Post xem họ là “những người bạn thân thiết nhất” và so sánh họ với hai nhân vật thần thoại Hy Lạp cổ đại Damon và Pythias sẵn sàng chết vì nhau.
Tờ The Washington Times dẫn lời một người bạn của Butt nói: “Việc hai người đàn ông có sự đồng cảm về tinh thần như thế là điều rất bất thường”. Nhà sử học James Gifford viết trên OutHistory: “Sự so sánh này có thể là một cách gợi ý khéo họ là người đồng tính”.
Xác của Millet được tìm thấy nhưng xác Butt thì không. Tại buổi lễ tưởng niệm Butt, Taft quá xúc động đến mức không thể tiếp tục bài điếu văn. Vài tuần sau khi họ qua đời, các kế hoạch được tiến hành để tôn vinh họ bằng một đài phun nước tại Nhà Trắng.
Lý do chính thức để vinh danh hai người đã chết trên tàu Titanic vì họ “từng là thành viên của chính phủ liên bang” (Vai trò của Millet chỉ mang tính biểu tượng: Phó Chủ tịch Ủy ban Mỹ thuật Hoa Kỳ).
Nằm ở phía Tây Nam Nhà Trắng gần lối vào E Street là một đài phun nước có cột trụ chính giữa. Ở bên quay về phía Nam là một bức phù điêu người đàn ông đội mũ bảo hiểm và tấm khiên, biểu tượng sự dũng cảm quân đội (có lẽ là Butt).
Ở phía bên kia, quay mặt về phía Bắc, là một người phụ nữ xinh đẹp với cọ vẽ và bảng màu, đại diện cho nghệ thuật (có lẽ là Millet). Một dòng chữ ghi: “Tưởng nhớ Francis Davis Millet (1846 - 1912) và Archibald Willingham Butt (1865 - 1912). Tượng đài được dựng lên bởi những người bạn của họ với sự phê chuẩn của Quốc hội”.
