Ngày 4/6, thông tin từ Bệnh viện Quân Y 175, đơn vị này vừa tiếp nhận và điều trị thành công cho bệnh nhân N.V.S nhập viện đột quỵ sau khi tự giác hơi trị liệu tại nhà.
Mất ngôn ngữ toàn bộ, liệt hoàn toàn nửa người
Bệnh nhân S. nhập viện trong tình trạng ý thức lơ mơ, mất ngôn ngữ toàn bộ, liệt hoàn toàn nửa người phải.
Bệnh viện Quân Y 175 kích hoạt quy trình báo động đột quỵ, chẩn đoán bệnh nhân S. đột quỵ nhồi máu não bán cầu trái giờ thứ 2 do tắc động mạch cảnh trong trái và động mạch não giữa trái bởi huyết khối.
Khai thác bệnh sử, bệnh nhân S. thực hiện giác hơi liệu pháp, một phương pháp trị liệu có từ lâu và được sử dụng phổ biến trong dân gian, đây là nguyên nhân trực tiếp gây bóc tách động mạch cảnh trong.
Bệnh nhân S. có thói quen nhờ chị ruột làm giác hơi tại nhà mỗi khi đau lưng, đau vai gáy. Lần thực hiện gần nhất là buổi chiều trước ngày bị đột quỵ, dấu tích dụng cụ giác hơi vẫn còn in hằn trên da vùng cổ bên trái của bệnh nhân khi nhập viện.
Ngay lập tức, các bác sĩ truyền thuốc ly giải huyết khối (thuốc tiêu sợi huyết) qua đường tĩnh mạch, song song đó chuyển bệnh nhân S. lên phòng can thiệp mạch khảo sát và xử lý sang thương theo đường động mạch.
Sau gần 1 giờ, các mạch máu bị tổn thương được khơi thông và sửa chữa, não được tái tưới máu.
TS.BS Tạ Vương Khoa (Trưởng ê-kíp can thiệp mạch - Đơn vị can thiệp thần kinh, khoa Nội thần kinh) cho biết, đây là trường hợp đột quỵ rất nặng và phức tạp, thuộc dạng ca lâm sàng hiếm gặp trên thế giới.
 |
Bệnh viện Quân Y 175 kích hoạt quy trình báo động đột quỵ, chẩn đoán bệnh nhân S. đột quỵ nhồi máu não bán cầu trái giờ thứ 2. |
Phân tích hình ảnh học mạch máu kỹ thuật số xóa nền (DSA) cho thấy động mạch cảnh trong bên trái đoạn cổ bị bóc tách bị rách, lóc dần lên trên và tách rời với lớp áo giữa (trung mạc) bởi tác động liên tục của dòng máu áp lực cao.
Tính mạng bệnh nhân bị đe dọa nghiêm trọng, các bác sĩ phải chạy đua với thời gian cứu chữa người bệnh.
Sau can thiệp, bệnh nhân S. tiếp tục được điều trị nội khoa tích cực tại khoa Nội thần kinh. Chưa đầy 48 giờ sau, bệnh nhân hồi phục hoàn toàn ý thức và sức cơ.
10 ngày sau đó, chức năng ngôn ngữ nhận thức (ngôn ngữ Wernicke) hồi phục hoàn toàn, chỉ còn một vài khiếm khuyết chức năng ngôn ngữ vận động (ngôn ngữ Broca) và đang trong lộ trình điều trị âm ngữ trị liệu phục hồi chức năng.
Sang chấn từ tác động bên ngoài
Theo TS.BS Tạ Vương Khoa, bệnh nhân S. gặp sang chấn tác động từ bên ngoài vào vùng cổ, từ các sang chấn có lực tác động mạnh như tai nạn giao thông hay đả thương cho đến các sang chấn tưởng chừng vô hại như động tác mát-xa vùng cổ, đều có thể gây chấn thương cho động mạch cảnh trong, nghiêm trọng nhất là gây bóc tách động mạch dẫn đến đột quỵ mà phần lớn là đột quỵ nhồi máu não.
Bóc tách động mạch cảnh trong tuy là nguyên nhân hiếm gặp của nhồi máu não trong dân số chung (tỷ lệ chỉ khoảng 2.5%) nhưng lại là nguyên nhân hàng đầu (tỷ lệ khoảng 20%) của nhồi máu não ở người trẻ dưới 40 tuổi.
Diễn biến đến đột quỵ ở bệnh nhân S. sau bóc tách động mạch cảnh trong do chấn thương rất khó đoán định, có thể xảy ra sớm trong vòng 24 giờ đầu nhưng cũng có thể diễn biến thầm lặng, vài ngày hoặc thậm chí vài tuần sau mới xảy ra mà không có triệu chứng gì cảnh báo trước, hoặc nếu có cũng chỉ là các triệu chứng mơ hồ, gây khó khăn cho việc chẩn đoán sớm để điều trị dự phòng.
Nhìn chung, đột quỵ do bóc tách động mạch cảnh trong sau chấn thương thường là dạng đột quỵ nặng, tử vong theo một số nghiên cứu lên đến 40% nếu không được kịp thời điều trị.
BS Khoa cho rằng, nguyên lý của liệu pháp giác hơi là tạo áp suất âm trong những chiếc cốc chuyên dụng gắn trên da để sinh lực hút, lực hút có thể rất mạnh tùy theo kỹ năng hoặc mong muốn của người điều trị và người được điều trị. Bác sĩ khuyến cáo tránh đặt trên những vùng cơ thể có da và cơ mỏng, mạch máu đi nông nhằm tránh nguy cơ gây sang chấn mạch máu.
 |
Động mạch cảnh trong đoạn đi ở cổ. |
Theo BS Khoa, không nên chủ quan xem thường những tai nạn luôn rình rập trong đời sống thường nhật. Bệnh viện đã từng tiếp nhận nhiều trường hợp đột quỵ, bao gồm các trường nguy kịch do chấn thương gây bóc tách động mạch vùng cổ, cả động mạch cảnh trong lẫn động mạch đốt sống.
“Động tác "bẻ cổ" của người thợ hớt tóc, người nhân viên mát-xa… cho khách hoặc đơn giản chỉ là động tác xoay lắc, gập ưỡn cổ quá mức của chính người bệnh. Do vậy, mỗi người cần biết tự trang bị kiến thức và nâng cao ý thức tự bảo vệ sức khỏe, tính mạng của mình", BS Khoa nhấn mạnh.
