Các chuyên gia khuyến nghị, cần đưa ra lộ trình chiến lược, toàn diện về việc xây dựng năng lực cho giáo viên và lãnh đạo nhà trường trong việc tích hợp AI vào giảng dạy và quản lý trường học.
Phổ cập AI
TS Trần Việt Hùng - nhà sáng lập và Chủ tịch của Got It cho hay, STEAM for Vietnam và các đối tác lần đầu đưa ra chương trình Generative AI dành cho giáo viên một cách có hệ thống. Theo đó, khóa học về AI cho giáo viên được triển khai đại trà ở quy mô quốc gia. Hơn 8.000 thầy cô đăng ký từ 63/63 tỉnh, thành; trên 5.000 giáo viên tiên phong sẵn sàng cho năm học mới với tâm thế và bộ kỹ năng GenAI mới.
“AI có thể hỗ trợ trong giảng dạy, giúp giáo viên mở khóa các tiềm năng của mình”, TS Trần Việt Hùng khẳng định, đồng thời cho rằng, giáo viên được hỗ trợ từ GenAI trong việc lên ý tưởng; kế hoạch giảng dạy chi tiết; chấm bài và nhận xét chi tiết cho từng học sinh. AI có thể tạo ra nội dung giảng dạy phong phú và cá nhân hóa.
Cho rằng, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà còn là chìa khóa giải phóng tiềm năng của giáo viên, bà Trần Tố Uyên - đồng sáng lập và Giám đốc quốc gia của tổ chức STEAM for Vietnam viện dẫn, thành công tại Điện Biên - địa phương đầu tiên phổ cập AI cho 100% giáo viên trên toàn tỉnh hoàn toàn miễn phí đã chứng minh, bất kể địa lý hay điều kiện xã hội, thầy cô đều có thể làm chủ công nghệ và lan tỏa tới hàng triệu học sinh.
“Chúng tôi cam kết tiếp tục đồng hành cùng Bộ GD&ĐT, UNICEF Việt Nam và các đối tác để nhân rộng mô hình này, hướng tới mục tiêu phổ cập AI cho tất cả giáo viên trên khắp đất nước”, bà Trần Tố Uyên khẳng định.
Không còn là khái niệm xa vời, ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT) nhận thấy, AI đã, đang và sẽ tiếp tục làm thay đổi cách chúng ta dạy và học, cách học sinh tiếp cận tri thức, cách các nhà quản lý giáo dục hoạch định chính sách. AI mang đến cơ hội lớn trong việc cá nhân hóa học tập, tăng cường tương tác, hỗ trợ giảng dạy, đánh giá và quản trị giáo dục hiệu quả hơn. Song AI cũng đặt ra nhiều thách thức mới về đạo đức, pháp lý, năng lực ứng dụng và đặc biệt sự công bằng trong tiếp cận công nghệ.
Cải thiện nhờ AI
Cam kết hỗ trợ xây dựng Chiến lược AI trong giáo dục đến năm 2035, cũng như các Khung năng lực số và Khung năng lực AI cho giáo viên và học sinh Việt Nam, bà Tara O’Connell - Trưởng Chương trình Giáo dục, UNICEF Việt Nam cho hay, thông qua hợp tác với Bộ GD&ĐT, các sở GD&ĐT và cơ sở đào tạo, UNICEF đang hỗ trợ nâng cao năng lực về AI cho các nhà quản lý và giáo viên ở quy mô quốc gia.
“Chúng tôi thúc đẩy các sáng kiến sử dụng công cụ AI để giảm gánh nặng cho giáo viên, giúp họ có thêm thời gian và công cụ để làm điều họ giỏi nhất (như: Truyền cảm hứng học tập cho trẻ em), hỗ trợ mở rộng quan hệ đối tác giữa Bộ GD&ĐT với các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ giáo dục”, bà Tara O’Connell nhấn mạnh, đồng thời cho biết, 4 năm qua, UNICEF hỗ trợ xây dựng Chiến lược quốc gia về AI trong ngành Giáo dục đến năm 2035, các Khung năng lực số, cũng như các sáng kiến phát triển năng lực AI cho giáo viên, cán bộ quản lý và học sinh.
UNICEF đang thí điểm ứng dụng các công cụ hỗ trợ học tập sử dụng AI trong lớp học, bao gồm công nghệ hỗ trợ cho trẻ em khuyết tật, nền tảng học tập ứng dụng trò chơi hóa và phát triển nội dung học tập với sự hỗ trợ của AI nhằm thúc đẩy sự đa dạng và hòa nhập trong dạy và học.
Khẳng định giảng dạy có thể cải thiện nhờ AI, TS Bùi Quốc Trung - Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, Việt Nam chuẩn bị để tiến tới cá thể hóa giáo dục từ tiểu học tới THPT và nâng cao hiệu quả đào tạo đại học, sau đại học bằng phân tích dữ liệu.
Kiến nghị đẩy mạnh các hoạt động học tập trực tuyến đi kèm với ứng dụng các kỹ thuật phân tích dữ liệu lớn để tăng chất lượng việc dạy và học, TS Bùi Quốc Trung đồng thời đề xuất Bộ GD&ĐT xây dựng các khóa học trực tuyến cho các học phần chung của các đại học và cơ sở giáo dục khác; tích hợp các công cụ phân tích dữ liệu để giám sát, phân tích và thúc đẩy học tập hiệu quả; xuất bản các khóa học và phân tích cho đơn vị đào tạo tham gia hệ thống.
GS.TS Hồ Tú Bảo - Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu của Viện Nghiên cứu Cao cấp về Toán lưu ý, khi tích hợp GenAI vào giáo dục, phải nghĩ kỹ hơn về ý nghĩa việc người học sẽ thành những con người thế nào trong thế giới số. Đồng thời, cần tìm hiểu kỹ lưỡng tiềm năng của GenAI và xác định rõ ranh giới của AI trong giáo dục.
Người học có thể phụ thuộc quá mức vào GenAI và hạn chế sự phát triển tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề. Vì thế, dùng GenAI trong giáo dục một cách thận trọng, ưu tiên cân nhắc về đạo đức và có các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ để giảm thiểu tác hại tiềm ẩn.
GS.TS Hồ Tú Bảo khuyến nghị, nhà quản lý và giáo viên mọi cấp nên/cần dùng AI để nâng cao hiệu quả hoạt động. Cần giáo dục đạo đức và pháp lý để dùng AI một cách an toàn và trách nhiệm. Giáo dục phổ thông chưa cần vội sử dụng AI tạo sinh, nhưng cần từng bước giới thiệu AI như khuyến cáo của UNESCO và kinh nghiệm một số nước.
Còn theo PGS.TS Tạ Hải Tùng - Hiệu trưởng Trường Công nghệ Thông tin và Truyền thông (Đại học Bách khoa Hà Nội), cần hoàn thiện chính sách và pháp luật liên quan đến chia sẻ dữ liệu. Đồng thời, nâng cao nhận thức và tạo động lực tăng cường liên thông chia sẻ dữ liệu trong khối cơ quan Nhà nước và giữa cơ quan Nhà nước với khối tư nhân (cơ chế thưởng).
Tại Diễn đàn quốc gia về Trí tuệ nhân tạo trong giáo dục, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng cho biết: Chúng ta nên sử dụng AI một cách chủ động, độc lập và thông minh, không lệ thuộc và sử dụng một cách có trách nhiệm.
