Sau trận động đất mạnh ở Sơn La gần đây, kết hợp với đợt mưa lũ lớn lần này sẽ trực tiếp đe dọa hàng trăm hồ đập đang trong tình trạng xuống cấp.
Miền Bắc sẽ tiếp tục đón đợt mưa diện rộng sau bão số 2, với lượng mưa có nơi có thể trên 400 mm và kéo dài đến 8/8 tới. Sau trận động đất mạnh ở Sơn La gần đây, kết hợp với đợt mưa lũ lớn lần này sẽ trực tiếp đe dọa hàng trăm hồ đập đang trong tình trạng xuống cấp
Cảnh báo những đợt mưa lũ mới
Chiều 3/8, Ban chỉ đạo T.Ư về Phòng chống thiên tai cho biết, bão số 2 đã làm 2 người chết (Quảng Ninh và Hòa Bình), đều liên quan đến mưa lũ. Đáng lưu ý, sau bão, do ảnh hưởng của dải hội tụ nhiệt đới có trục đi qua khu vực Bắc Bộ đang hoạt động mạnh, nên từ nay đến ngày 5/8, ở miền Bắc tiếp tục có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to. Tổng lượng mưa phổ biến 100-250 mm/đợt. Khu vực Việt Bắc và Đông Bắc tới 200-350 mm/đợt, có nơi trên 400mm/đợt.
Ngoài ra, từ đêm 5/8 đến ngày 8/8, rãnh áp thấp có trục Tây Bắc-Đông Nam hình thành trên khu vực Bắc Bộ sẽ khiến khu vực Bắc Bộ tiếp tục có mưa, mưa vừa, có nơi mưa to và dông; riêng vùng núi và trung du có mưa to đến rất to. Từ ngày 3/8 đến 8/8, trên lưu vực sông Hồng- Thái Bình sẽ xuất hiện một đợt lũ với biên độ lũ lên ở thượng lưu từ 3-6 mét, hạ lưu từ 2-4 mét.
Mực nước đỉnh lũ trên sông Thao, sông Bùi, sông Cầu, sông Thương và Lục Nam có khả năng lên mức báo động (BĐ)1 và trên BĐ1. Lũ trên sông Bôi, các sông suối khu vực Bắc Bộ có khả năng lên mức BĐ2-BĐ3. Mực nước đỉnh lũ khu vực hạ lưu sông Hồng tại Hà Nội và sông Thái Bình tại Phả Lại ở mức dưới BĐ1.
Đợt mưa lũ lớn này gây nguy cơ cao xảy ra lũ quét và sạt lở đất ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc như Sơn La, Hòa Bình, Yên Bái, Phú Thọ, Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng, Thái Nguyên và ngập lụt tại các khu vực trũng thấp, đô thị.
Theo ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, tháng 8 là thời gian bắt đầu có những cơn bão ảnh hưởng tới miền Bắc, tuy nhiên đây vẫn chưa phải là cao điểm của mùa bão. Sang tháng 9 và tháng 10 mới là cao điểm của mùa bão trên biển Đông.
"Chúng tôi dự báo từ nay tới cuối năm còn khoảng 8-10 cơn bão và áp thấp nhiệt đới nữa trên biển Đông. Do đó không loại trừ khả năng sẽ có nhiều cơn bão cùng hoạt động hoặc liên tiếp xuất hiện trên biển Đông trong những tháng tới", ông Lâm nhận định.
Hồ chứa "nơm nớp" với mưa lũ, động đất
Với lượng mưa lớn được dự báo, cũng như ảnh hưởng từ trận động đất và dư chấn liên tiếp vừa qua đang đe dọa an toàn của hàng trăm hồ đập xuống cấp. Theo ông Trần Quang Hoài, Phó Trưởng ban Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai, trên toàn quốc hiện có 204 hồ chứa hư hỏng và 115 hồ chứa đang thi công cần lưu ý. Hầu hết đây là những hồ chứa loại vừa và nhỏ, chủ yếu làm bằng đập đất, xây dựng 40-50 năm trước.
Đặc biệt, ngày 27/7 mới đây đã xảy ra trận động đất với cường độ 5,3 độ (rủi ro thiên tai cấp độ 4), tâm chấn ở khu vực Mộc Châu (Sơn La). Sau đó, hàng chục trận dư chấn với cường độ từ 2,5-4 độ. "Nếu có mưa lũ lớn, hồ chứa đầy nước sẽ dẫn đến tình huống vô cùng nguy hiểm", ông Hoài nói.
Theo Tổng cục Thủy lợi , các tỉnh trong khu vực bị ảnh hưởng của trận động đất vừa qua có tới 560 hồ chứa thủy lợi. Bộ NN&PTNT đã yêu cầu tổ chức các đoàn đi kiểm tra, đánh giá tình hình tại các khu vực bị ảnh hưởng.
Với tình hình mưa lũ trong những ngày tới, ông Trần Quang Hoài cũng đề nghị các địa phương kiểm tra các trọng điểm đê điều xung yếu, các hồ đập bị hư hỏng, xuống cấp, đang thi công. Cần bố trí lực lượng sẵn sàng xử lý sự cố ngay từ giờ đầu, không để xảy ra sự cố bất ngờ hoặc vỡ đập như tại hồ Đầm Thìn (Phú Thọ) vừa qua.
"Về hồ thủy điện nhỏ, cần theo dõi chặt chẽ, rà soát, kiểm tra phương án vận hành đảm bảo an toàn công trình, hạ du, tránh để lặp lại tình huống xả lũ bất ngờ gây thiệt hại cho hạ du như tại Sử Pán ở Lào Cai năm 2019", ông Hoài nói.
Các khu vực hầm lò, khu vực khai thác, bãi xả thải, đặc biệt là các khu vực có dân cư, cần đề phòng mưa lũ gây sập hầm hoặc sạt lở đất như đã xảy ra tại Hạ Long (Quảng Ninh), Đại Từ (Thái Nguyên), Văn Bàn (Lào Cai) những năm gần đây…
Lãnh đạo Ban Chỉ đạo Trung ương lưu ý các địa phương rà soát khu dân cư ven sông, suối, hạ lưu hồ, đập, khu vực trũng thấp có nguy cơ xảy ra ngập lụt khi mưa lớn, cần sơ tán, di dời dân khỏi nơi nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất; phát hiện, xử lý vật cản gây tắc nghẽn dòng chảy.
Cần kiểm tra, đánh giá lại an toàn hồ chứa sau động đất
Ông Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu cho rằng, sau trận động đất lớn nhất ở khu vực Mộc Châu (Sơn La) mạnh 5,3 độ, cần có những khảo sát, đánh giá lại sự an toàn hồ đập thủy điện, thủy lợi, đặc biệt là hồ chứa nhỏ.
Theo ông Xuân Anh, với những hồ đập nhỏ, cần phải rà soát, đánh giá lại, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu, mưa lũ phức tạp như hiện nay. “Trong thời gian tới sẽ tiếp tục xuất hiện các trận dư chấn nhỏ nhưng cường độ sẽ giảm dần sau trận động đất trên”, ông Xuân Anh nói.
Với các hồ thủy điện Sơn La, Lai Châu, Viện Vật lý địa cầu đang có khoảng 30 trạm quan trắc ở các địa phương. Đây là những nguồn số liệu để EVN vận hành an toàn hồ thủy điện. Phạm Anh
