Người dân sống sót sau thảm họa động đất tại Ý (Nguồn: Telegraph)
Sáng nay, một cơn địa chấn mạnh 6,3 độ Richter làm rung chuyển khu vực Perugia, miền trung Italy, nhiều ngôi nhà bị sập khiến ít nhất 150 người thiệt mạng và 1.500 người bị thương. Theo nhiều nguồn tin, một nửa thị trấn đã biến mất. Vậy sức tàn phá của một trận động đất hơn 6 độ richter khủng khiếp đến thế nào?
Động đất hay địa chấn là một sự rung chuyển hay chuyển động lung lay của mặt đất. Động đất thường là kết quả của sự chuyển động của các phay (geologic fault) hay những bộ phận đứt gãy trên vỏ của Trái Đất hay các hành tinh cấu tạo chủ yếu từ chất rắn như đất đá. Động đất xảy ra hằng ngày trên trái đất, nhưng hầu hết không đáng chú ý và không gây ra thiệt hại. Nhiều trận động đất, đặc biệt là những trận xảy ra dưới đáy biển, có thể gây ra sóng thần, hoặc có thể vì đáy biển bị biến dạng hay vì đất lở dưới đáy biển.
Những trận động đất nhỏ hơn 2,0 độ richter thường là động đất thật nhỏ, không cảm nhận được, gây thiệt hại không đáng kể. Mỗi ngày có khoảng 8.000 trận động đất như vậy.
Những trận động đất từ 2,0-2,9 độ richter thường không cảm nhận được nhưng có thể đo được bằng máy và mỗi ngày có khoảng 1.000 trận động đất như vậy.
Động đất từ 3,0-3,9 độ richter thì có thể cảm nhận được nhưng ít khi gây thiệt hại và mỗi năm có tới khoảng 49.000 trận.
Từ 4,0 – 4,9 độ richter vẫn được coi là dạng động đất nhẹ, khiến đồ đạc trong nhà bị rung chuyển, gây thiệt hại và mỗi năm xảy ra khoảng 6.200 vụ.
Các trận động đất từ 5,0 – 5,9 độ richter có thể gây thiệt hại nặng cho những kiến trúc không theo tiêu chuẩn phòng ngừa địa chấn và thiệt hại nhẹ cho những kiến trúc xây cất đúng tiêu chuẩn và xảy ra ở tần suất khoảng 800 vụ/năm.
Trận động đất từ 6,0 – 6,9 độ richter, cũng là dạng động đất đã xảy ra tại Ý vừa rồi là dạng động đất có sức hủy diệt mạnh trong những vùng đông dân trong chu vi bán kính 180km. Mỗi năm có khoảng 120 vụ động đất với cường độ mạnh như vậy xảy ra. Trước đó, vào tháng 4 năm nay, một trận động đất 6 độ richter đã xảy ra ở phía Nam Nhật Bản khiến 32 người chết, nhiều người mất tích. Khoảng 16.000 hộ dân trong khu vực phải chịu cảnh mất điện và 38.000 ngôi nhà ở tâm chấn Kumamoto bị cắt nguồn cung khí đốt.
Những trận động đất ở mức độ rất mạnh, từ 7,0 – 7,9 độ richter, tương tự như vụ động đất 7,8 độ richter tại Nepal hồi tháng 5/2015 khiến hơn 7.000 người thiệt mạng, phá hủy nhiều ngôi nhà và công trình xây dựng, di sản văn hóa, xảy ra khoảng 18 lần mỗi năm.
Với những trận động đất cực kỳ mạnh, từ 9,0 – 9,9 độ richter, có sức phá hủy vô cùng lớn, chỉ xảy ra khoảng 20 năm 1 lần nhưng sức tàn phá của nó để lại hậu quả nặng nề và cần nhiều thời gian để khắc phục. Trận động đất ở mức độ này xảy ra gần đây nhất là vào tháng 3/2011 với cường độ 9 độ richter xảy ra ngoài khơi Tokyo gây ra sóng thần và khiến gần 20.000 người chết, kéo theo vụ rò rỉ hạt nhân tại một nhà máy điện không lâu sau đó. Trước đó, vào năm 1960, tại Chile đã xảy ra một trận động đất với cường độ 9,5 Richter khiến hơn 5.500 người chết.
Những vụ động đất ở cấp độ kinh hoàng, trên 10 độ richter thì có thể sẽ không xảy ra. Nếu những vụ động đất này xảy ra, có thể trái đất sẽ bị phá hủy.
Động đất lớn có thể gây thiệt hại trầm trọng và gây tử vong bằng nhiều cách. Động đất có thể gây ra đất lở, đất nứt, sóng thần, nước triều dâng, đê vỡ, và hỏa hoạn. Tuy nhiên, trong hầu hết các trận động đất, sự chuyển động của mặt đất gây ra nhiều thiệt hại nhất. Trong rất nhiều trường hợp, có rất nhiều trận động đất nhỏ hơn xảy ra trước hay sau lần động đất chính những trận này được gọi là dư chấn. Năng lực của động đất được trải dài trong một diện tích lớn, và trong các trận động đất lớn có thể trải hết toàn cầu.
Theo các nhà khoa học, nguyên nhân khiến các thảm họa có mức độ ảnh hưởng khác nhau là tiêu chuẩn xây dựng các công trình ứng phó với động đất. Một nguyên nhân khác cũng quan trọng không kém là đặc điểm địa chất của khu vực. Theo con số thống kê từ năm 1900, động đất ở những nơi đứt gãy địa chất sâu trong đất liền gây thiệt hại về người gấp đôi so với tác động của động đất tại vùng lục địa ven biển.
Trận động đất gần đây nhất xảy ra tại Ý trước trận động đất tại Perugia là vào năm 2012. Trận động đất mạnh 5,8 độ richter tại Medolla này đã khiến 20 người thiệt mạng và 350 người bị thương, theo Wiki.
