Điêu khắc trên lá cành
Những ngày cuối năm, đi dọc tỉnh lộ ĐT 882 đoạn qua địa phận các xã Vĩnh Thành, Long Thới (huyện Chợ Lách, Bến Tre), rất dễ dàng nhận thấy những nhà vườn làm nghề tạo hình cây lá đang hối hả hoạt động phục vụ dịp tết Mậu Tuất sắp tới.
Kể về công việc uốn cây cảnh, một người làm nghề tạo hình cây lá lâu năm là bác Đặng Văn Duy, 54 tuổi ở Vĩnh Thành, cho biết: “Nguyên liệu chính để làm nên những bức tượng đủ hình thù từ cây lá hầu hết là cây gừa và cây sanh, những loài cây có đặc điểm là lá nhiều, thân khỏe lại mềm, dễ uốn, thích hợp với nghề này. Ngoài ra, hai loài cây này cũng dễ thích nghi, phát triển tốt trong nhiều điều kiện sống khác nhau khiến chúng được chọn làm nguyên liệu để thoải mái sáng tác, uốn nắn, cắt tỉa”.
Chia sẻ về kinh nghiệm làm nghề, bác Duy nói thêm: “Với những hình dạng thông thường như con vật, thú cưng có kích cỡ nhỏ bé thì chỉ cần khoảng 10 đến 15 cây nguyên liệu với chiều dài mỗi cây chừng 2-3 mét là đủ. Ngoài ra, cây được chọn phải khỏe mạnh, rễ nhiều. Sau đó là quá trình uốn ghép những hình dáng. Đây là việc làm quan trọng nhất bởi tác phẩm đẹp hay xấu, sinh động hay vô hồn chính là ở giai đoạn này.
Ban đầu, từ những khung thép định sẵn, nghệ nhân bắt đầu uốn cây theo. Để làm ra những hình dáng sống động, hợp với thị hiếu của khách hàng thì ngay từ những chi tiết nhỏ nhất cũng cần có sự tỉ mỉ và cần mẫn. Từng chiếc lá, từng nhánh càng nhỏ cũng có thể quyết định tới hình dáng của tác phẩm điêu khắc cây lá sau này. Ngoài ra, một số hình dạng khó, nhất là những loài thú cây thì ngoài việc tỉa cắt, việc gắn thêm mắt, mũi hay một bộ phận nhỏ nào đó đặc trưng của con vật cũng hết sức cần thiết.
Không ai biết nghề uốn cây ở Chợ Lách bắt đầu khi nào, chỉ biết cách đây chừng hơn mười năm, những nhà vườn làm nghề này chỉ đếm được trên đầu ngón tay, còn bây giờ tổng số đã có tới hàng trăm mà những hình dáng cũng ngày càng được cải thiện và sinh động hơn, đáp ứng nhanh nhất thị hiếu của khách hàng. Sản phẩm của làng nghề, cũng theo hai dòng sông này, cùng những ghe thuyền khác xuôi ngược khắp miền sông nước, lên tận trên Thành phố Hồ Chí Minh để tiêu thụ.
 |
Nhộn nhịp ngày cuối năm
Theo anh Trần Văn Dụng, 44 tuổi ở ấp Phú Lộc (xã Vĩnh Thành), một người làm nghề uốn cây đã hơn 10 năm thì, cứ dịp cuối năm là đơn đặt hàng và lượng khách mua những cây cảnh được tạc tượng lại tăng vọt. Hiện nay, giá của những cây cảnh uốn này cũng không quá đắt, chỉ từ vài trăm ngàn cho tới vài triệu đồng, tùy theo kích cỡ và hình dáng khách hàng yêu cầu. Có lẽ chính vì thế mà những tác phẩm tạo hình từ cây lá đang thu hút được đông đảo người mua.
Khách hàng cũng rất đa dạng. Có thể là những người mua cây về làm cảnh, để ngắm và tạo không gian xanh mát cho tư gia hoặc cũng có thể là những người mua cây cảnh về làm dịch vụ quán ăn, quán cà phê, công ty, khách sạn…
Nhiều khách hàng còn có những yêu cầu cao hơn như tạo hình thú, hình động vật khác theo yêu cầu của họ trên chính những cây cối mà họ đang trồng. Nghĩa là, khách hàng có sẵn những vườn cây cảnh ở gia đình nhưng dịp cuối năm muốn thay đổi, muốn sáng tạo ra những hình tượng sống động hơn. Vì thế, những nghệ nhân chăm sóc cây cảnh phải tới tận nơi để tìm tòi, sáng tạo và thực hiện đúng những ý tưởng của các khách hàng. Đây là công việc khó khăn hơn, đòi hỏi phải có tư duy ý tưởng độc đáo.
Có thể nói, từ những cây, cành, lá vô tri vô giác nhưng khi qua bàn tay tài hoa của những người thợ miệt đồng bằng, chúng lại hình thành nên những tác phẩm đúng nghĩa, vừa tinh tế vừa hài hòa. Và ngày nay, những tác phẩm điêu khắc này đang là sự lựa chọn hàng đầu của hàng trăm gia đình, đặc biệt là khu vực thành phố bởi sự độc đáo và khá hữu ích của sản phẩm.
