Dịch vụ tư vấn du học: Quản lý khó khăn

Thực tế này đòi hỏi cơ quan quản lý Nhà nước phải có cơ chế quản lý giám sát chặt chẽ để bảo đảm quyền lợi cho người học.

Nhiều thách thức

Hà Nội và TPHCM là 2 địa phương có số lượng tổ chức tư vấn du học lớn nhất cả nước (1.304 tổ chức tại Hà Nội và 513 tại TPHCM). Bên cạnh đó, các địa phương như Nghệ An, Đà Nẵng, Hải Phòng, Hải Dương và Hà Tĩnh… cũng là những nơi có hoạt động tư vấn du học sôi động. Các thị trường như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Mỹ, Canada, Đức… có xu hướng thu hút nhiều du học sinh hơn so với những năm trước.

Về cơ bản, hoạt động của các trung tâm này dần đi vào nền nếp, đáp ứng nguyện vọng học tập của người học ở nhiều trình độ, quốc gia. Tuy nhiên, công tác quản lý còn không ít thách thức. Theo bà Tạ Thị Minh Thư - Trưởng phòng Quản lý cơ sở giáo dục ngoài công lập (Sở GD&ĐT TPHCM), thực tế còn một số đơn vị quảng cáo tuyển sinh du học khi chưa đăng ký hoặc quảng cáo không chính xác về điều kiện học tập ở nước ngoài. Bên cạnh đó, các tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học thường xuyên thay đổi chủ sở hữu, địa điểm... dẫn đến khó khăn trong quản lý.

“Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp được Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM cấp phép thành lập có mã ngành tư vấn du học nhưng chưa được Sở GD&ĐT TPHCM cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ tư vấn du học vẫn tổ chức tư vấn trực tiếp và trực tuyến, thông tin tư vấn không chính xác gây thiệt thòi cho người học và phụ huynh. Nhiều doanh nghiệp đặt tên có cụm từ ‘tư vấn du học’ nhưng không đăng ký hoạt động tại sở giáo dục gây nhầm lẫn đối với phụ huynh học sinh và người học”, bà Thư cho hay.

Tương tự, tại Hà Nội, công tác quản lý Nhà nước đối với các trung tâm đang gặp không ít khó khăn do số lượng trung tâm lớn. Có tình trạng trung tâm dời địa điểm hoạt động 2 đến 3 lần trong một chu kỳ cấp phép, khiến công tác nắm bắt thông tin, cập nhật tình hình hoạt động của tất cả tổ chức kinh doanh trong lĩnh vực tư vấn du học trên địa bàn thành phố còn hạn chế.

Nhiều tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học chưa công khai đầy đủ các nội dung theo quy định hoặc thực tế; chưa bảo đảm nguyên tắc quy định, thậm chí có tổ chức còn tư vấn những cơ sở giáo dục chưa ký kết hợp tác, không đủ thông tin về tính pháp lý và tình trạng kiểm định chất lượng của các cơ sở giáo dục ở nước ngoài.

Theo Sở GD&ĐT Hà Nội, trong năm 2023, đơn vị này nhận được phản ánh, khiếu nại của cha mẹ học sinh, người học về một số đơn vị tư vấn làm việc thiếu trách nhiệm, chỉ hỗ trợ học sinh trước khi đi du học, không theo dõi, nắm bắt thông tin và tiếp tục theo sát du học sinh khi đã sang nước bạn.

Một số đơn vị bất chấp quy định của pháp luật, làm giả năng lực tài chính nhân thân, không trả hồ sơ cho học sinh bị trượt tư cách lưu trú. Có đơn vị hạn chế về năng lực, kỹ năng truyền thông, xử lý tình huống của cán bộ tư vấn, tuyển sinh; có hiện tượng ký hợp đồng và thực hiện thu phí sai quy định.

Tăng cường kiểm tra, giám sát

Công tác kiểm tra, giám sát các đơn vị tư vấn du học luôn được ngành Giáo dục các địa phương tăng cường, nhằm kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm trường hợp vi phạm. Đặc biệt các hành vi có dấu hiệu lừa đảo, thiếu minh bạch trong quá trình tư vấn. Theo chuyên gia giáo dục, để bảo đảm cao nhất quyền lợi bản thân và học viên, khi có nhu cầu du học, cha mẹ, học sinh, sinh viên nên tìm hiểu đa chiều thông tin, chọn các đơn vị tư vấn du học uy tín để hợp tác và nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, cần báo ngay đến các cơ quan chức năng để phối hợp, giải quyết.

Tại TPHCM, để tăng cường quản lý và tạo thuận lợi cho người học trong việc tìm kiếm thông tin về việc học tập ở nước ngoài, sở GD&ĐT đã công khai danh sách các tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học đã được cấp phép hoạt động trên Cổng thông tin điện tử của ngành (dichvugiaoduc.hcm.edu.vn và tuvanduhoc.icd.edu.vn).

Đây cũng là kênh thông tin nhằm huy động sự tham gia của người dân và các lực lượng xã hội trong việc giám sát tình hình hoạt động của tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học. Tại Hà Nội, ngành Giáo dục cũng tăng cường quản lý và tạo thuận lợi cho người học thông qua việc công khai danh sách tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học đã được cấp phép hoạt động trên Cổng thông tin điện tử của ngành tại địa chỉ http://hanoi.edu.vn.

Hằng năm, Sở GD&ĐT TPHCM xây dựng kế hoạch kiểm tra tình hình hoạt động giáo dục sau cấp phép; kiểm tra thực hiện văn bản quy phạm pháp luật; văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của sở và việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao đối với các tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học trên địa bàn thành phố. Riêng năm học 2023 - 2024, đơn vị đã kiểm tra 59 tổ chức.

Ngoài ra, cuối mỗi năm học, Sở GD&ĐT TPHCM ban hành văn bản chấn chỉnh tình hình hoạt động các tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn du học, nhằm giúp các đơn vị (kể cả nơi chưa được kiểm tra) chủ động kiểm tra nội bộ, rà soát, tự điều chỉnh tình hình tổ chức động giáo dục theo đúng quy định hiện hành.

Theo bà Lê Thụy Mỵ Châu - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM, thị trường tư vấn du học của TPHCM nói riêng, cả nước nói chung còn nhiều tiềm năng phát triển. Để công tác quản lý Nhà nước hiệu quả, nỗ lực của ngành Giáo dục thôi chưa đủ mà cần có sự phối hợp với sở, ngành liên quan, chính quyền địa phương các cấp và ý thức kinh doanh của đơn vị tư vấn.

“Sở GD&ĐT TPHCM sẽ chủ động tham mưu UBND thành phố các chủ trương, chính sách để nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh dịch vụ tư vấn du học”, bà Châu cho hay.