Mang con 11 tháng đi khám dinh dưỡng, chị Thu Hằng (Hà Nội) được bác sĩ khuyên nên bổ sung 2 thìa dầu ăn vào bữa cháo ăn dặm của trẻ, mỗi bữa một thìa. Chị ngạc nhiên hỏi: "Trẻ còn nhỏ, thêm 2 thìa dầu mỗi ngày là quá nhiều, lỡ con béo phì thì sao? Người lớn thì khuyến nghị hạn chế dầu mỡ, sao trẻ nhỏ lại cần nhiều".
Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Bạch Mai - nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia đã có những chia sẻ liên quan đến vấn đề này tại "Hội thảo Sức khỏe và An toàn thực phẩm 2018" vừa diễn ra ở Hà Nội. Theo chuyên gia, trẻ nhỏ phải cần đến 35-50% chất béo mới có thể đáp ứng nhu cầu phát triển về thể lực lẫn trí lực trong giai đoạn 0-3 tuổi.
Chất béo góp phần phát triển trí lực và thể lực của trẻ
Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Bạch Mai lý giải, não bộ của trẻ phát triển nhanh trong 3 năm đầu đời. Khi mới sinh, não trẻ chứa khoảng 100 tỷ nơron thần kinh, song phần lớn chưa được kết nối thành mạng lưới; trọng lượng bộ não nặng bằng 25% não của người trưởng thành. Đến một tuổi, trọng lượng não trẻ sẽ tăng gấp đôi so với lúc mới sinh do các nơron tăng về kích thước lẫn khối lượng.
Năm 3 tuổi, não trẻ sẽ đạt mức hoàn thiện 80% cấu trúc chức năng so với não của người trưởng thành. Số lượng nơron được nhân lên đồng thời hình thành vô số khớp thần kinh kết nối giữa các nơron. Từ 2.500 khớp thần kinh bao quanh mỗi nơron lúc mới sinh, con số này sẽ là hơn 15.000 khi trẻ lên, tạo thành một mạng lưới liên kết hoàn chỉnh.
Trong suốt quá trình này, chất béo đóng vai trò là thành phần chính cấu thành thành phần vật chất của não cứng (chất béo chiếm 60% trọng lượng não bộ và các dây thần kinh); góp phần xây dựng màng tế bào não và bao myelin quanh tế bào thần kinh. Do đó, nếu cơ thể không cung cấp đủ lượng chất béo cần thiết để bắt kịp tốc độ phát triển của não, các tế bào thần kinh sẽ không có đủ năng lượng để hoạt động ổn định, não không được myelin hóa hoàn toàn để hoàn thiện các trung khu chức năng.
 |
Chất béo chiếm 60% trọng lượng não bộ của trẻ. |
Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng cho não và toàn bộ cơ thể hoạt động (cứ một gam chất béo cung cấp 9kcal, gấp đôi lượng kcal lấy từ protein và gluxit). Theo các chuyên gia, não trẻ cần tới 10kcal để tồn tại và hoạt động, và tiêu hao ít nhất 5-10g chất béo mỗi bữa ăn. Khối lượng này gấp 10 lần nhu cầu năng lượng của các bộ phận khác trên cơ thể và chiếm 20% năng lượng toàn cơ thể.
Với cơ thể trẻ, chất béo còn là dung môi hòa tan các vitamin A, D, E, K cần thiết cho cơ thể. Thiếu chất béo, trẻ có thể bị thiếu hụt vitamin A giúp sáng mắt, vitamin D giúp phát triển chiều cao...
Bổ sung chất béo bằng dầu ăn dinh dưỡng đặc chế cho trẻ
Đến giai đoạn ăn dặm, trẻ cần được bổ sung thêm chất béo qua thực phẩm để hỗ trợ não phát triển trong giai đoạn vàng 0-3 tuổi. Theo khuyến cáo của FAO - WHO, trẻ 6-24 tháng cần 10-12mg DHA trên mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.
Tuy là dưỡng chất quan trọng, song cơ thể trẻ không tự tổng hợp được DHA, EPA mà cần dung nạp qua thực phẩm. Trong đó, DHA, EPA, omega 3 có nhiều nhất trong quả ôliu, hạt óc chó, trong mỡ các loại cá nước lạnh như cá hồi... Nghiên cứu của Đại học Massey (New Zealand) đã chỉ ra, bổ sung các acid béo có trong cá có thể làm tăng chức năng ghi nhớ của trẻ đến 15%.
 |
Cha mẹ cần bổ sung chất béo đúng cách trong từng bữa ăn của trẻ. |
Ngoài việc bổ sung chất béo đơn lẻ, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị, cha mẹ nên cho 2 muỗng dầu ăn dinh dưỡng loại đặc chế riêng dành cho trẻ vào cháo, bột hàng ngày với liều lượng khoảng một thìa dầu trong mỗi bữa ăn, tương đương 5ml và tăng lên khi trẻ lớn dần.
Trong các loại dầu ăn dinh dưỡng, cha mẹ nên ưu tiên chọn cho con các loại dầu chiết xuất từ cá hồi hoặc ô liu. Cách sử dụng tốt nhất là thêm dầu vào nồi cháo, bột ngay khi vừa tắt bếp, không đun lâu quá 102 độ C vì các axít béo không no trong dầu sẽ bị ôxy hóa làm mất tác dụng có ích. Với trẻ lớn hơn, có thể cho dầu trực tiếp vào canh, salad rau củ…
