Lão hóa là bản chất của các loài sinh vật trên Trái đất nhưng quá trình lão hóa hay những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình này rất phức tạp và không thể đoán trước.
Quá trình lão hóa
Giáo sư Julie Byles, Trường Đại học Newcastle, Australia, cho biết: “Lão hóa là quá trình phổ biến nhưng không đồng nhất. Phổ biến vì nó xảy ra ở các tế bào trong tất cả các loài nhưng không đồng nhất ở chỗ chúng ta không trải qua lão hóa theo cùng một cách”.
Mọi người thường cảm nhận quá trình lão hóa ít nhất từ năm 30 tuổi nhưng mầm mống của sự lão hóa bắt đầu trước khi con người được sinh ra, ngay từ lần đầu tiên phân chia tế bào. Hệ thống trong cơ thể con người được cho là phát triển đạt đỉnh trong giai đoạn từ 18 đến 30 tuổi. Sau đó, con người dần cảm nhận được quá trình lão hóa và cơ thể bắt đầu xuống dốc.
Tuy nhiên, lão hóa không được lập trình. Từ khi sinh ra, con người bắt đầu phải chịu những tổn thương nhỏ như ánh sáng mặt trời, vi khuẩn, chấn thương, thực phẩm độc hại… Nó diễn ra từng giây trong sự tồn tại của chúng ta.
Nhưng theo thời gian, khả năng hồi phục của con người giảm xuống nên những tổn thương không mất đi mà tích tụ lại trong cơ thể và biểu hiện ra bên ngoài theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ như nếp nhăn ở đuôi mắt, đồi mồi trên da hay sợi tóc bạc lẫn giữa mái tóc đen.
Những thay đổi mà con người trải qua khi chúng ta già đi không theo chiều tuyến tính cũng như không nhất quán. Sự thay đổi cũng là khác nhau ở những người lớn tuổi. Sẽ không có hai cụ già 80 tuổi nào giống nhau.
Nhiều người muốn ngăn ngừng hoặc kéo dài quá trình lão hóa. GS Byles cho rằng, nếu không muốn già đi, bạn hãy chọn cha mẹ của mình. Sinh ra với hạn chế tối đa lỗi ADN giúp con người có khởi đầu thuận lợi trong cuộc sống như tư duy tốt, các chức năng trong cơ thể hoạt động trơn tru…
Cộng thêm quá trình ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, quá trình lão hóa của bạn sẽ muộn hơn những người sinh ra với ADN bị lỗi hay lớn lên trong điều kiện thiếu thốn. Nhưng không ai có thể lựa chọn cha mẹ nên quá trình lão hóa là không bình đẳng.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính 1/4 quá trình lão hóa được xác định bởi di truyền. Số còn lại phụ thuộc vào lối sống và các yếu tố kinh tế - xã hội. Thời gian phong tỏa vì Covid-19, hạn chế tập thể dục và tương tác đã nhấn mạnh lối sống quan trọng như thế nào đối với quá trình lão hóa.
Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có bằng chứng nào chứng minh rằng thực phẩm chức năng hoặc thuốc có tác dụng “cải lão hoàn đồng”. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu, nhiều nhà khoa học đang cố gắng điều chế thuốc hoặc phương pháp chống lão hóa. Chẳng hạn như loại bỏ các tế bào già bằng thuốc hoặc chỉnh sửa gen để làm chậm quá trình lão hóa.
Vận động giúp cơ thể con người khỏe mạnh hơn.
Nghiên cứu “cải lão hoàn đồng”
Nghiên cứu về vấn đề già hóa thậm chí đang thú hút các tỷ phú công nghệ ở Thung lũng Silicon. Năm 2013, Google đã thành lập Calico, công ty California Life, với đội ngũ nhân viên cấp cao.
Được rót vốn 1 tỷ USD, Calico nghiên cứu quá trình lão hóa ở chuột và nghiên cứu phương pháp kéo dài tuổi thọ ở người. Tuy nhiên đến nay, Calico chưa tung ra thị trường bất kỳ sản phẩm nào.
Điều này không làm giảm kỳ vọng của những ông trùm Thung lũng Silicon. Coi cái chết chỉ là một vấn đề cần phải giải quyết, ông Peter Thiel, đồng sáng lập PayPal và nhà phân tích dữ liệu Palantir, đã đổ hàng triệu USD vào nghiên cứu chống lão hóa. Họ đã thành lập Quỹ Methuselah, tổ chức phi lợi nhuận với mục tiêu đưa “những người 90 tuổi trở về tuổi 50 vào năm 2030”.
Ông Thiel tuyên bố có thể đảo ngược bệnh tật của con người giống như cách chúng ta sửa lỗi một chương trình máy tính. “Cuối cùng, cái chết sẽ được giảm từ một bí ẩn thành một vấn đề có thể giải quyết được”, ông Thiel khẳng định.
Đến năm 2016, Unity Biotechnology, công ty khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon đã huy động được 116 triệu USD từ các nhà đầu tư như Thiel, Jeff Bezos (CEO Tập đoàn thương mại điện tử Amazon) để nghiên cứu liệu pháp đào thải tế bào già.
Ông Ned David, đồng sáng lập Unity, tin rằng, loại thuốc do công ty nghiên cứu có thể “làm bốc hơi 1/3 số bệnh ở các nước phát triển”.
Vào năm 2018, James Kirkland, phòng khám Mayo, bang Minnesota, Mỹ, đã chỉ ra rằng, các thuốc “tiêu huyết thanh” giúp tiêu diệt tế bào già. Thuốc đã được thử nghiệm lâm sàng trên chuột giúp cải thiện khả năng thể chất của những con chuột già và kéo dài tuổi thọ của chúng.
Hơn 10 thử nghiệm lâm sàng khác đang được tiến hành trên người, nhằm mục tiêu loại bỏ các bệnh viêm xương khớp, bệnh Alzheimer và già yếu.
Nhìn chung, cộng đồng y tế đang theo dõi chặt chẽ các thử nghiệm lâm sàng của các phương thuốc chống lão hóa. Tuy nhiên, bất kỳ bác sĩ lão khoa nào cũng khuyên rằng con người cần chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên.
Đây là chìa khóa để hỗ trợ kéo dài quá trình lão hóa, từ đó kéo dài tuổi thọ. Một trong những điều tốt nhất chúng ta có thể làm để giảm thiểu quá trình tác động của lão hóa không chỉ là rèn luyện trí não, mà là tiếp tục tham gia vào cuộc sống như giao tiếp xã hội, học kỹ năng mới, học ngoại ngữ…
GS Byles cho biết: “Không bao giờ là quá sớm hoặc quá muộn để bắt đầu. Mọi người nên lập kế hoạch cho tuổi già từ khi còn trẻ. Hãy thực hiện những thay đổi để duy trì sức khỏe của bạn và giúp bạn thúc đẩy khả năng chống lại bệnh tật trong tương lai”.
