Có thể cao thêm tới 20cm, kéo dài chân đau cỡ nào?

Chỉ nên kéo 6-10cm

Phẫu thuật kéo dài chân tại Việt Nam bắt đầu được thực hiện từ những năm 1980, BV TƯ quân đội 108 là một trong những nơi đầu tiên áp dụng, đến nay đã phẫu thuật trên 500 ca, chủ yếu cho các trường hợp bị thương tật do chiến tranh, tai nạn lao động, tai nạn giao thông, các trường hợp chân thấp, chân cao, biến chứng bại liệt...

Từ năm 2001 đến nay, ngoài các ca bệnh lý, nhiều người tìm đến BV 108 phẫu thuật kéo dài chân để cải thiện chiều cao, số lượng trên 100 ca, trong đó nam giới chiếm phần đông.

PGS.TS Lê Văn Đoàn, Viện trưởng Viện Chấn thương chỉnh hình, BV TƯ quân đội 108 cho biết, độ tuổi tối ưu để kéo dài chân là từ 18-30 tuổi, sau 30 tuổi, mật độ xương đã bắt đầu giảm. 

Do đó bác sĩ sẽ hạn chế nhận những ca sau 35 tuổi. 2 bệnh nhân nhiều tuổi nhất từng kéo dài chân tại BV 108 đều 37 tuổi và hiện đã hoàn thành, mỗi người tăng thêm 7cm so với chiều cao 1,53m ban đầu.

Để kéo dài chân, bác sĩ sẽ phải cắt rời xương nhưng không làm tổn thương màng xương. Qua thời gian, màng xương và tủy xương sẽ sinh xương, lắng đọng canxi tạo thành xương mới.

PGS Đoàn cho biết, các nghiên cứu thực nghiệm trên thỏ, chó... đều cho thấy, sau cắt, xương có thể dài tối ưu 1mm/ngày, ở người lớn tuổi, tốc độ có thể chậm hơn. Trung bình để kéo dài 7cm sẽ cần ít nhất 60-70 ngày.

“Về lý thuyết, có thể kéo dài thêm được 15- 20cm, thực tế tại BV 108 đã từng kéo dài 15cm cho trường hợp ngắn 1 chân. Khi kéo xương đến đâu, gân, cơ, da và mạch máu thần kinh cũng sẽ dài ra đến đó nhưng càng dãn nhiều thì nguy cơ biến chứng càng lớn nên chúng tôi thường tư vấn cho bệnh nhân kéo dài từ 6-10cm để cân xứng với cơ thể và hạn chế rủi ro”, PGS Đoàn thông tin.

Với những trường hợp thực sự muốn kéo dài 15-20cm, bác sĩ sẽ phải kéo ở cả 2 vị trí đùi và cẳng chân.

3 bước kéo dài chân

Sau khi hoàn tất các xét nghiệm lâm sàng và bệnh nhân sẵn sàng cho cuộc phẫu thuật, bác sĩ bắt đầu gây mê/gây tê tủy sống.

Bước 1: Đóng đinh

Trước đây, bệnh nhân kéo dài chân cần sinh hoạt tại giường từ 10 tháng – 1 năm do phải giữ nguyên khung với 8 đinh xuyên, đợi xương liền chắc mới được tháo gây nhiều bất tiện.

Tuy nhiên từ năm 2010 đến nay, BV 108 cải tiến kĩ thuật, đặt chiếc đinh dài trong ống tủy xương trước khi cắt, giảm số đinh xuyên qua xương chỉ còn 4 đinh và thời gian nằm tại giường chỉ còn 2-3 tháng. Nhờ có đinh cố định, xương khi liền sẽ không bị chệch.

Để đặt đinh, bác sĩ sẽ rạch da dài khoảng 1,5-2 cm dọc mặt trước gân bánh chè, sau đó khoan ống tủy và đóng một đinh dài 24-28cm vào ống tủy xương chày.

Tiếp đến, bác sĩ rạch da dài 1 cm ở mặt trong đầu trên cẳng chân để lắp dụng cụ định vị, bắt 2 vít chốt ở đầu trung tâm.

Bước 2: Lắp đặt khung cố định vào cẳng chân

Sau khi đóng đinh vào xương chày, vòng cung phía trên liên kết với 2 đinh Kirschner 2 mm được xuyên chéo nhau ở phần sau của đầu trên xương chày, cách khe khớp gối 2 cm, trên đầu đinh nội tủy khoảng 2 - 3mm.

Vòng cung phía dưới liên kết với 2 đinh Kirschner đường kính 2 mm được xuyên chéo nhau ở đầu dưới xương chày phía trên khe khớp 2cm và nằm phía dưới đinh nội tủy. Các đinh Kirschner được căng bằng dụng cụ căng đinh.

Hai vòng khung trên và dưới được liên kết với nhau bằng 3 thanh liên kết có ren ngược chiều, điều chỉnh độ dãn của xương.

Bước 3: Cắt xương

Cắt xương mác: Xác định vị trí cắt xương mác ở vị trí 1/3G -1/3D xương mác, cách mắt cá ngoài khoảng 10 cm.

Cắt xương chày: Xác định vị trí cắt xương chày, rạch da dài 2,5 - 3 cm ở dọc ngay phía ngoài mào chày và cách mào chày 0,5 cm, ở dưới lồi củ trước xương chày 4 – 5 cm, dưới vị trí vít chốt trung tâm thứ hai từ trên xuống 2,5 - 3 cm. Dùng đục đục đứt mào chày, sau đó dùng đục có cựa đục đứt thành xương cứng ở phía trước ngoài, trước trong, sau trong, sau ngoài, và cuối cùng là thành sau xương chày.

Sau mổ bệnh nhân được tiêm thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, giảm nề, gác chân cao trong 5 ngày và thay băng vết mổ cách ngày.

Sau 7-10 ngày, khi vết mổ đã liền, bác sĩ bắt đầu điều chỉnh trục dãn, mỗi vòng xoay dài 2mm. Mỗi ngày bệnh nhân sẽ kéo dài chân 1mm, chia làm 3 lần, tương ứng 1/6 vòng xoay.

Tuy nhiên BS Đoàn cho biết, hầu hết chân bệnh nhân sẽ không tương đồng nhau về chiều dài mỗi lần tái khám, sẽ có chân ngắn, chân dài, thường lệch nhau 0,3-0,5cm, tuy nhiên ở giai đoạn cuối, bác sĩ sẽ căn chỉnh lại độ dãn để 2 chân bằng nhau.

Do cả 2 chân bệnh nhân được cố định khung nẹp nên trong thời gian 2-3 tháng đầu tiên, mọi sinh hoạt từ ăn uống, vệ sinh sẽ phải tại giường. Cùng lúc này, bệnh nhân sẽ phải liên tục tập co duỗi bàn chân, gấp khối gối để gân phát triển đều.

Khi đạt đến chiều cao mong muốn, bác sĩ sẽ bắt chốt 2 đinh lại với nhau và tháo bỏ khung ngoài. Bệnh nhân sẽ được bó bột, sau đó bắt đầu tập đi dưới sự trợ giúp của khung hoặc nạng.

Sau 2-3 năm, bệnh nhân có thể phẫu thuật lấy đinh. Thường sau kéo dài chân khoảng 1-2 năm, chân bệnh nhân sẽ hồi phục như bình thường, có thể tập luyện thể thao, chạy nhảy, đá bóng, mang vác các vật nặng...

Về mức độ đau đớn trong suốt quá trình kéo dài chân, BS Đoàn cho biết sẽ phụ thuộc vào giới hạn chịu đựng của từng người, có người gần như không đau, có người phải uống thuốc giảm đau và thường đau nhiều vào 10-20 ngày giai đoạn cuối.

Kéo dài chân có nhiều biến chứng?

BS Đoàn cho biết, biến chứng đầu tiên khi kéo dài chân là biến chứng phẫu thuật giống như tất cả các cuộc mổ khác, có thể xuyên đinh vào dây thần kinh, đục xương làm tổn thương mạch máu ngay trong quá trình mổ.

Lo lắng thứ hai là biến chứng nhiễm trùng xương, nếu xảy ra sẽ là thảm hoạ, bệnh nhân sẽ phải cắt xương viêm. Tuy nhiên trong số hơn 500 ca phẫu thuật kéo dài chân tại BV 108, chưa từng gặp ca nào. Trường hợp viêm xương nhẹ chỉ cần tháo đinh rồi điều trị kháng sinh là khỏi.

Còn lại phổ biến nhất là biến chứng ngắn gân, chiếm khoảng vài chục %, bệnh nhân có thể khắc phục bằng tập luyện, nếu ngắn nhiều bác sĩ sẽ can thiệp bằng phẫu thuật.

Biến chứng nhỏ khác là nhiễm trùng tại vị trí xuyên đinh, chiếm 10-15%, tuy nhiên bệnh nhân chỉ cần uống kháng sinh, thay băng là khỏi.

Hiện chi phí phẫu thuật kéo dài chân chỉ vài chục triệu đồng.