Cơ duyên với nghề
Hình ảnh người ngư dân với dáng hình săn chắc tung từng mẻ chài gọn ghẽ, dứt khoát khi đang đánh cá trên sông Hương đã vô tình lọt vào ống kính của những người thợ ảnh chuyên nghiệp và tạo ra những bức ảnh nghệ thuật tuyệt đẹp.
Kể từ giây phút đó, công việc quăng chài đánh cá trên sông không chỉ đơn thuần là để mưu sinh nữa mà còn ẩn chứa một vẻ đẹp nghệ thuật mộc mạc, dân dã.
Và rồi, những ngư dân tạo ra hình ảnh đó trở thành những người mẫu bất đắc dĩ mà mọi người vẫn quen gọi vui với cái tên “người mẫu làng chài”.
Nếu ở một nơi khác, khi nhắc đến cái tên “người mẫu làng chài” thì nhiều người sẽ nghe lạ lẫm, nhưng khi đến Huế thì chỉ cần nói đền cụm từ này, ai cũng nhiệt tình chỉ dẫn cho du khách về đến tận nhà của một gia đình chuyên làm cái nghề "lạ" ấy.
Đó đã trở thành cái nghề đáng tự hào của người dân xứ Thần Kinh nói riêng và người dân làng chài Phao Võng, khu vực 5, tổ 14, phường Vĩ Dạ (TP. Huế) nói riêng.
Bởi lẽ đó, chúng tôi tìm về nhà ông Võ Chí Công (85 tuổi) – một người mẫu tung chài nhiều năm của vùng đất này, không mấy khó khăn.
 |
| Ông Võ Chí Công say sưa kể về nghề làm người mẫu của mình (ảnh: Lê Kông). |
Dù tuổi đã cao và không thể theo những con thuyền đánh bắt cá hay đủ sức để có thể tung từng mẻ chài nặng trĩu làm mẫu ảnh cho những nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp nhưng mỗi lần nhắc đến công việc làm người mẫu, ông Công vẫn tỏ ra vô cùng thích thú. Câu chuyện của ông kể về nghề làm người mẫu cứ kéo dài miên man mà không biết khi nào mới kết thúc.
Ông kể, mình bắt đầu theo nghề chài lưới từ lúc 10 tuổi. Công việc của ông cũng như bao người dân chài trong làng khác là đánh bắt con tôm con cá trên sông.
Cuộc sống của một gia đình quanh năm phụ thuộc vào sông nước tuy không được khá giả, chỉ đủ để kiếm sống qua ngày, nhưng bù lại rèn luyện cho ông có được sức khỏe dẻo dai cũng một tinh thần lạc quan, yêu đời. Bởi thế mà dù năm nay đã ngoài bát tuần, trông ông vẫn còn khỏe mạnh và minh mẫn.
Trong cả cuộc đời làm nghề chài lưới của mình, ông Công chưa bao giờ nghĩ tới chuyện một ngày nào đó mình sẽ trở thành một người mẫu ảnh.
Nghề đến với ông như một sự tình cờ. Chuyện là, vào một buổi chiều cách đây 18 năm về trước, ông đang tung chài đánh cá trên sông thì nghe trên bờ có tiếng gọi bảo ông tiếp tục tung chài.
Lúc quay lại nhìn, ông vô cùng ‘dị’ vì thấy có tới 5, 6 ống kính máy ảnh đang chĩa về phía con thuyền của mình. Không hiểu chuyện gì đang xảy ra, ông cứ tiếp tục công việc quen thuộc của mình.
“Sau khi quăng chài một lúc, tôi có chèo thuyền lên bờ và hỏi mấy người chụp ảnh sao lại bảo tôi làm như vậy. Mấy người kia cười bảo rằng thấy tôi tung chài đẹp nên họ muốn ghi lại hình ảnh đó.
Nói rồi, họ có đưa cho tôi mấy chục ngàn bảo rằng đó là tiền để trả công cho việc tôi vừa làm. Thực sự mấy chục ngàn thời điểm đó lớn lắm, có khi tôi đánh cá cả ngày cũng không thể kiếm ra được. Kể từ đó, tôi có thêm nghề mới này”, vừa vê điếu thuốc lá, ông Công vừa kể.
Một nghề không đơn giản
Sau lần tung chài đầu tiên đó, về sau, hết đoàn này tới đoàn khác tìm tới nhà để nhờ ông làm mẫu chụp ảnh. Thời gian thấm thoắt trôi qua, nay ông đã có gần 20 năm thâm niên nghề làm mẫu.
Hiện nay, mặc dù sức khỏe không còn cho phép nhưng mỗi lần nghĩ lại quãng thời gian mình đã trải qua trong cuộc đời, ông vẫn luôn cảm thấy tự hào.
Ông bảo, sao mà không tự hào được vì hình ảnh ông tung chài đã có mặt ở rất nhiều nơi, không chỉ trong nước mà còn lan truyền sang cả các nước khác và được nhiều người biết tới.
Mặc dù vậy, trong công việc này ông ít khi đòi hỏi tiền công. Ai trả công ông bao nhiêu cũng được. Tùy theo lòng hảo tâm của những người chụp ảnh có thể trả ông vài trăm ngàn thậm chí chỉ vài chục ngàn nhưng ông vẫn vui vẻ.
Ông cười phán đầy triết lý: “Gần 20 năm qua làm công việc này tôi biết được rằng nghệ thuật không thể nào định giá bằng tiền bạc được”.
Quãng thời gian ông gắn bó với nghề này tuy không dài nhưng cũng không phải là ngắn. 20 năm cũng có thể đủ cho ông cảm thấy có tình cảm với công việc làm mẫu này.
Thế nên, trước khi “rút lui vào hậu trường”, ông Công cũng kịp truyền lại niềm đam mê này cho những người con của mình để nó không bị mai một.
Trong 3 người con trai được ông truyền dạy thì anh Võ Văn Say (53 tuổi, người con trai thứ của ông Công) là người được ông đánh giá có năng khiếu hơn cả.
 |
| Để tạo nên một bức ảnh tung chài đẹp không phải dễ (ảnh: Trang Khánh). |
Ông phân tích, việc tung chài đánh cá đã khó như vậy rồi thì tung chài để chụp ảnh nghệ thuật càng khó hơn bội phần. Riêng để có thể tung được chài đánh cá thì người ngư dân phải học từ trước năm 15 tuổi, nếu lớn hơn rất khó mà học được.
Công việc tung chài không những đòi hỏi sức khỏe mà cần có sự dẻo và dai. Khi con người càng lớn, các xương khớp sẽ trở nên khô cứng hơn nên rất khó học được tung chài đúng kỹ thuật.
Và khi tung chài để chụp ảnh, tư thế tung phải vững, oai phong. Đồng thời, kỹ thuật tung phải uyển chuyển, không cứng nhắc thì mới có một bức ảnh đẹp.
Được biết, đã có rất nhiều người thử sức với công việc này nhưng đa số đều thất bại. Nhìn bề ngoài tưởng chừng như đơn giản nhưng phía sau đó còn ẩn chứa rất nhiều kinh nghiệm mà chỉ có những người trong nghề như ông Công mới có thể hiểu rõ hết được.
Thế nên, cho đến thời điểm hiện tại, người làm công việc này ở Huế chỉ có đếm trên đầu ngón tay. Hàng ngày, họ chỉ là những ngư dân sống cuộc đời dân dã, mộc mạc nhưng trong nghệ thuật, họ là những nhân tố góp phần không nhỏ tạo ra một thương hiệu đậm chất riêng của Huế, của dòng sông Như Ý hiền hòa, thơ mộng.
