Một tuần sau khi Thủ tướng yêu cầu cách ly xã hội (từ 0h ngày 1 đến 15/4), các địa phương đang áp dụng một số biện pháp khác nhau. Trong đó, Quảng Nam, Đà Nẵng, Hải Phòng, Bắc Ninh, Sơn La..., thông báo cách ly 14 ngày với người đến hoặc trở về từ nơi có dịch (bao gồm Hà Nội, TP HCM); một số tỉnh, thành thu phí cách ly với những người trong diện này thay vì miễn phí như lâu nay.
Hà Nội yêu cầu lực lượng chức năng xử phạt người ra đường nếu họ không có "mục đích thiết yếu". Hải Phòng quy định người dân phải xin giấy phép xác nhận cho phương tiện ra ngoài thành phố và khi quay về sẽ bị cách ly tập trung. Thái Bình dừng việc di chuyển của người dân từ nơi có dịch về địa bàn tỉnh, từ 0h ngày 3/4 đến 15/4.
TS Lê Hồng Sơn, nguyên Cục trưởng Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp), nhận định chỉ thị của Thủ tướng và văn bản hướng dẫn của Văn phòng Chính phủ về cách ly xã hội đã nêu "những giải pháp cụ thể và cần thiết".
Tuy nhiên, ông Sơn cho rằng khi các tỉnh, thành xử phạt người dân với lý do "ra khỏi nhà không vì lý do thiết yếu"..., thì phải nêu rõ căn cứ pháp luật và điều khoản liên quan, bao gồm mức phạt, thẩm quyền xử phạt.
Theo ông, Luật phòng, chống bệnh truyền nhiễm quy định hai cấp cấp độ là "công bố dịch" và "ban bố tình trạng khẩn cấp". Hiện nay Việt Nam đang ở giai đoạn "công bố dịch" và áp dụng cách ly xã hội. Các địa phương chỉ được quyền đưa vào cơ sở tập trung những người từ nước ngoài về (ví dụ từ châu Âu hoặc các nước ASEAN), người nghi nhiễm bệnh và người đến từ vùng dịch trong nước - được hiểu là các khu dân cư bị phong toả, đã có lệnh cách ly y tế như Sơn Lôi (Vĩnh Phúc) trước đây, hoặc Hạ Lôi (Mê Linh, Hà Nội) hiện nay.
"Như vậy, biện pháp tỉnh, thành này cách ly tập trung tất cả những người từ tỉnh, thành khác đến và bắt buộc nộp phí, theo tôi hiểu là chưa phù hợp với giai đoạn hiện nay. Vì như vậy cả nước sẽ rơi vào tình trạng như bị phong toả, trong khi Chính phủ chưa yêu cầu phong toả", ông Sơn nói.
Ngoài ra, với quy định hiện hành, người cách ly được miễn phí trong thời gian tập trung 14 ngày (ngoại trừ trường hợp cách ly tại khách sạn), việc thu phí cách ly lúc này với người đến từ Hà Nội, TP HCM là không có căn cứ và tạo sự phân biệt. Chính vì vậy, mới đây Thủ tướng đã yêu cầu các tỉnh, thành "cân nhắc thận trọng việc thu phí cách ly đối với người đến từ các địa phương trong nước".
"Tôi hiểu tinh thần cách ly xã hội là giãn cách, hạn chế tập trung đông người song không ngăn cấm việc đi lại của người dân. Nếu công dân khoẻ mạnh đi giao dịch, sản xuất mà ai cũng bị cách ly 14 ngày thì sản xuất sẽ bị đình trệ", ông Sơn phân tích thêm và cho rằng, việc lập chốt kiểm soát y tế trên địa bàn là cần thiết, nhưng không nên cực đoan cách ly tất cả người từ địa phương khác đến.
Đồng quan điểm, luật sư Diệp Năng Bình (đoàn luật sư tỉnh Ninh Thuận), nhận định đến nay chưa có văn bản nào cho thấy Hà Nội và TP HCM được coi là vùng dịch.
"Người dân cần thực hiện theo yêu cầu của nhà chức trách, chỉ nên ra đường hoặc đến nơi khác trong trường hợp thật sự cần thiết. Cùng với đó, địa phương nào áp dụng biện pháp chưa phù hợp với tinh thần cách ly xã hội và quy định pháp luật thì phải dỡ bỏ ngay", luật sư Diệp Năng Bình khuyến cáo.
Luật sư Vũ Quang Đức, Đoàn Luật sư TP HCM cho rằng, các địa phương thực thi biện pháp chống dịch cần bám sát nội dung chỉ thị của Thủ tướng; nếu nội dung nào chưa hiểu rõ thì xin ý kiến Văn phòng Chính phủ hướng dẫn.
"Như vậy sẽ tránh tình trạng mỗi nơi hiểu theo cách riêng và thực hiện không thống nhất trên toàn quốc", ông nói.
Trả lời báo chí ngày 8/4, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, cho hay cách ly xã hội là giải pháp mạnh mẽ, chưa từng có tiền lệ và nếu "chúng ta làm tốt thì sẽ ngăn được dịch Covid-19 lan ra cộng đồng và lây chéo". Tuy nhiên, ông tiếp tục nêu rõ "Việt Nam chưa đến mức phải áp dụng tình trạng khẩn cấp về y tế, chưa đến mức công bố thiết quân luật hay phong tỏa".
Theo ông Mai Tiến Dũng, thời gian qua "một số địa phương đau đáu quyết tâm ngăn ngừa dịch, vì vậy với khái niệm thôn cách ly thôn, xã cách ly xã..., địa phương cho rằng quản lý chia nhỏ theo địa phận". Một số tỉnh, thành "có điểm tích cực khi đưa ra nhiều giải pháp mạnh, sáng tạo", như Hà Nội thành lập các trạm kiểm soát đo thân nhiệt, test nhanh kiểm tra người nhiễm bệnh, phân vùng tìm người liên quan đến ổ dịch bệnh viện Bạch Mai. Đến khi Thủ tướng công bố dịch toàn quốc, có địa phương cho rằng Hà Nội và TP HCM hiện có số ca nhiễm bệnh lớn, nên cho đây là vùng dịch.
Không đề cập trực tiếp tới biện pháp của từng địa phương, song ông Mai Tiến Dũng khẳng định Văn phòng Chính phủ đã giải thích, hướng dẫn rõ chỉ thị 16 của Thủ tướng. Theo đó, các địa phương "không được ngăn sông cấm chợ, không được làm các rào cản giao thông trên đường, vì như vậy sẽ làm đình trệ hoạt động sản xuất, kinh doanh".
Các tỉnh, thành chỉ dừng vận tải công cộng, còn xe vận chuyển hàng hóa, nguyên vật liệu phải hoạt động phục vụ sản xuất kinh doanh, phục vụ hàng hóa cho thị trường, người dân.
"Cách ly xã hội là việc chưa có thông lệ nên còn cách hiểu khác nhau, nhưng sau khi có văn bản hướng dẫn và báo chí thông tin, đến nay cơ bản địa phương đều đồng tình. Tại phiên họp Thường trực Chính phủ ngày 6/3, Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải nghiên cứu, thực hiện đúng quy định của pháp luật, tạo thuận lợi cho người dân", ông nêu.
Trong số 251 bệnh nhân Covid-19, tính đến sáng 8/4, có 156 người từ nước ngoài về chiếm 62,6%; 95 người lây nhiễm thứ phát. Các bệnh nhân còn lại đang được điều trị đa số ổn định, 8 người kết quả xét nghiệm âm tính lần một, 7 người âm tính lần 2.
Trả lời câu hỏi "có kéo dài cách ly xã hội qua ngày 15/4 hay không?", ông Mai Tiến Dũng nói trước mắt "duy trì và thực hiện nghiêm cách ly toàn xã hội theo chỉ thị 16, thời điểm cách ly xã hội vẫn duy trì từ ngày 1 đến 15/4".
Chính phủ có thể sẽ xem xét nới lỏng, gỡ bỏ từ từ biện pháp này hoặc quyết định tiếp tục thực hiện từ sau ngày 15/4 tùy diễn biến dịch bệnh.
"Như vậy, đến ngày 15/4, nếu còn phát sinh ổ dịch nào đó thì không thể dừng thực hiện chỉ thị 16, lúc đó phải tùy tình hình để đưa ra phương án ứng phó kịp thời. Hiện nay chưa thể nói trước điều gì", ông Dũng cho hay.
