Gia đình có truyền thống cách mạng
Những ngày giữa tháng 7, phóng viên Báo Giáo dục và Thời đại tìm về thôn Dũng Thuý Hạ thăm gia đình bà Trần Thị Việt - Người đang trông giữ ngôi từ đường thờ Bà mẹ Việt Nam anh hùng Trần Thị Nhưỡng và 3 nhà giáo liệt sỹ Hà Ứng Khâm, Hà Thành Dương và Hà Minh Xuyên.
Bà Việt là vợ của liệt sỹ Hà Minh Xuyên, con trai út của mẹ Trần Thị Nhưỡng năm nay đã bước sang tuổi 80. Trong ngôi nhà cấp 4 được xây dựng từ những năm 70 của thế kỷ trước, bà Việt chia sẻ: Bao năm qua, tôi một mình nuôi 6 người con ăn học trưởng thành và trông nom hương khói cho Mẹ và 3 liệt sỹ. Tuy vất vả, nhưng dường như được phù hộ nên tôi cũng khỏe, ít ốm đau.
Thắp nén nhang lên bàn thờ mẹ Nhưỡng và các liệt sỹ, bà Việt tìm chiếc khăn, giặt sạch, nâng niu lau từng tấm ảnh và mặt bàn thờ. Mắt bà nhòa đi khi nhớ lại những ngày gia đình lần lượt nhận được giấy báo tử của các anh và những tháng năm cơ cực sau đó.
Bà Việt kể: Đời tôi vất vả cũng chẳng thấm vào đâu. Tôi chỉ thương mẹ Nhưỡng đã gánh quá nhiều nỗi đau và mất sớm, không một ngày được an nhàn và hưởng tuổi già.
Mẹ Việt Nam anh hùng Trần Thị Nhưỡng sinh được 5 người con - 3 trai, 2 gái. Ngay từ những năm đầu giặc Pháp chiếm đóng Thái Bình, gia đình mẹ sớm trở thành một cơ sở cách mạng bí mật nuôi giấu và là nơi đi về hoạt động của bộ đội, du kích các xã cửa ngõ phía Tây tỉnh Thái Bình.
Chính những năm tháng ấy, tinh thần yêu nước, cách mạng đã ngấm vào máu và suy nghĩ của các con mẹ. Lớn lên, các anh đã sẵn sàng tòng quân bảo vệ Tổ quốc.
Ba lần tiễn con đi, ba lần khóc thầm lặng lẽ
Cuối năm 1965, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ bắt đầu bước vào thời kỳ ác liệt. Nghe theo tiếng gọi của Đảng và Bác Hồ, lớp lớp thanh niên miền Bắc hăng hái lên đường ra mặt trận.
Năm ấy, thầy giáo làng Hà Ứng Khâm – Con trai út của mẹ Nhưỡng - tuổi đời mới tròn đôi mươi cũng tạm xếp giáo án, chia tay mái trường, chia tay lớp học sinh thân yêu để cầm súng đánh đuổi giặc ngoại xâm.
Với khí thế phơi phới của sức trẻ, thầy giáo Khâm cùng với đồng đội xẻ dọc Trường Sơn đi đánh Mỹ.
Trong một trận giao tranh ác liệt ngày 10/3/1966, thầy giáo Khâm đã anh dũng hy sinh, mang theo ước mơ khi kết thúc chiến tranh sẽ trở về tiếp tục sự nghiệp dạy học.
Nỗi đau mất đi người con yêu quý chưa nguôi, mẹ Nhưỡng lại biết tin con trai thứ 2 là Hà Thành Dương - Khi ấy cũng là giáo viên trường liên cấp 1 -2 xã Dũng Nghĩa - đã đăng ký và nhận lệnh lên đường ra mặt trận.
Dù thương con, nhưng nghe anh Dương chia sẻ nguyện vọng được cầm súng giết giặc để trả nợ nước, thù nhà, mẹ Nhưỡng nén những giọt nước mắt vào trong, động viên con lên đường.
Rồi vào trung tuần tháng 6/1968, mẹ Nhưỡng một lần nữa nhận được tin sét đánh: Thầy giáo Dương - con mẹ - đã hi sinh ngày 9/5/1968 tại chiến trường Đà Nẵng khi vừa tròn 30 tuổi.
Thầy Dương hy sinh để lại nỗi đau khôn cùng đối với mẹ Nhưỡng và một cuộc sống chông chênh đè lên đôi vai gầy người vợ trẻ cùng 2 đứa con thơ dại. Những vành tang trắng trên đầu gia tộc họ Hà, còn ngôi trường làng đã vĩnh viễn mất đi hai thầy giáo giỏi.
Lứa học sinh của thầy giáo Dương năm ấy giờ đã ngoài 50 tuổi, nhưng khi nhắc lại chuyện xưa, ai cũng nhớ cái ngày cả trường biết tin cả 2 anh em thầy giáo đã hy sinh.
Ông Nguyễn Văn Thụ - Một học sinh cũ của thầy Dương - chia sẻ: “Vào tiết chào cờ đầu tuần, cả trường tôi đã ngập tràn nước mắt, trước lá cờ rủ khi thầy hiệu trưởng thông tin 2 thầy giáo đã anh dũng hy sinh. Các giáo viên và học sinh lại càng nghẹn ngào, xúc động hơn trước thông tin thầy giáo Hà Minh Xuyên - con trai thứ 3 của mẹ Nhưỡng - lại tạm biệt nhà trường để lên đường ra mặt trận”.
Mất đi 2 người con trai đã làm mẹ Nhưỡng héo hon, tiều tụy. Nhưng không vì thế mà mẹ ngăn cản thầy giáo Hà Minh Xuyên tiếp tục tòng quân.
Bà Việt – Vợ thầy giáo liệt sỹ Xuyên - tâm sự: Khi ấy tôi đang mang bầu được 6 tháng. Xét về tiêu chuẩn thì chồng tôi được miễn không phải vào quân đội vì nhà đã có 2 người là liệt sỹ. Nhưng mẹ tôi (mẹ Nhưỡng) cứ động viên anh ấy đi. Mẹ tôi toàn gọi anh ấy là đồng chí Đảng viên, hãy làm tròn trách nhiệm của một công dân khi đất nước lâm nguy.
Trước mặt anh Xuyên, mẹ Nhưỡng mạnh mẽ động viên con là thế. Nhưng khi màn đêm buông xuống, mẹ lại trằn trọc, nằm khóc thầm một mình vì thương nhớ con trai. Sợ con sẽ chẳng bao giờ về với mẹ nữa.
Và nỗi lo sợ của người mẹ lại thành sự thật. Lần thứ 3 mẹ Nhưỡng nghẹn ngào nhận giấy báo tử của con trai. Thầy giáo Xuyên đã hi sinh ngày 13/5/1969 tại mặt trận Quảng Nam.
Nỗi đau nào bằng sự chia cắt của người mẹ và 3 con trai lên đường ra trận mãi mãi không trở về. Vì quá nhớ thương các con, năm 1972 mẹ cũng theo các anh về với tổ tiên. Mẹ Nhưỡng đã được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng.
 |
| Học sinh Trường THCS Dũng Nghĩa vẫn thường đến chăm sóc nơi thờ tự của mẹ Nhưỡng và 3 nhà giáo liệt sĩ |
Gương sáng cho thế hệ trẻ
Trao đổi với chúng tôi, thầy giáo Đinh Ngọc Việt – Bí thư đoàn thanh niên Trường THCS Dũng Nghĩa - cho biết: Hiện hình ảnh của 3 anh em thầy giáo liệt sỹ họ Hà và 3 nhà giáo liệt sỹ khác được trưng bày trang trọng tại phòng truyền thống của nhà trường.
Sự hy sinh anh dũng của các nhà giáo liệt sỹ luôn được nhà trường và Đoàn thanh niên nêu gương giáo dục cho các thế hệ học sinh thông qua các tiết học ngoại khóa, các cuộc thi như Rung chuông vàng hay Thi tìm hiểu truyền thống quê hương…
Nhà trường cũng thường xuyên tổ chức cho cán bộ, giáo viên và học sinh tới thăm, tặng quà và chăm sóc nhà cửa gọn gàng, sạch đẹp giúp gia đình các liệt sỹ.
Gần nửa thế kỷ đã trôi qua sau ngày các thầy giáo Trường THCS Dũng Nghĩa hy sinh, nhưng những công lao đóng góp cho sự nghiệp giáo dục và cả tinh thần yêu nước của các nhà giáo liệt sỹ vẫn được các thế hệ giáo viên, học sinh hôm nay ghi nhớ.
Đó vừa là niềm tự hào, vừa là động lực thúc đẩy thầy và trò nhà trường phấn đấu dạy và học đạt thành tích cao, xứng đáng với sự hy sinh của các anh.
