Chưa phân định trách nhiệm tuyển dụng giáo viên: Tìm giải pháp 'vá' khoảng trống

Tuy nhiên, đến nay, Bộ Nội vụ chưa thống nhất việc phân định trách nhiệm tuyển dụng, sử dụng viên chức ngành Giáo dục, khiến nhiều địa phương phải tìm giải pháp tạm thời để “vá” khoảng trống.

Vừa làm, vừa chờ

Ông Tạ Hồng Diện - Phó Chủ tịch UBND xã Cư M’ta (Đắk Lắk) cho biết, xã có văn bản gửi các sở, ngành và UBND tỉnh để xin ý kiến chỉ đạo về việc tuyển bổ sung biên chế cho năm học 2025 - 2026, nhằm bảo đảm yêu cầu dạy học. Tuy nhiên, đến nay chưa phân định rõ ràng trách nhiệm tuyển dụng, sử dụng viên chức giáo dục thuộc UBND xã hay sở GD&ĐT.

“Năm học tới, xã thiếu 16 giáo viên, gồm 4 giáo viên mầm non, 9 giáo viên tiểu học và 3 giáo viên THCS. Do chưa có hướng dẫn cụ thể, địa phương buộc phải vừa làm, vừa chờ chỉ đạo từ cấp trên”, ông Diện cho hay.

Để không bị động, UBND xã Cư M’ta xây dựng kế hoạch năm học 2025 - 2026 theo hướng mở. Theo ông Diện, dù khó khăn đến đâu, khi vào năm học mới cũng phải bảo đảm: “Có trường, lớp, học sinh là phải có giáo viên”.

Lãnh đạo xã đã hướng dẫn hiệu trưởng các trường, từ mầm non đến THCS, chủ động sử dụng định biên được giao và hợp đồng với người có trình độ đạt chuẩn theo quy định để đủ giáo viên đứng lớp.

Để giải quyết bài toán này, ông Diện cho biết, các trường hiện căn cứ chỉ tiêu do sở Nội vụ giao cho UBND huyện M’Drắk (cũ) là 56 biên chế, từ đó thực hiện hợp đồng. “Trường hợp hết định mức nhưng vẫn cần giáo viên, xã tạm thời giao hiệu trưởng ký hợp đồng theo Nghị định 111/2022 để bảo đảm hoạt động giảng dạy. Khi có quyết định phân quyền cụ thể, địa phương sẽ điều chỉnh theo quy định”, ông Diện thông tin.

Tương tự, ông Trần Văn Vượng - Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Thuận An (Lâm Đồng) nhận định, các địa phương cần linh hoạt áp dụng văn bản pháp luật hiện hành để tuyển dụng, hợp đồng giáo viên, đặc biệt ở cấp mầm non khi triển khai phổ cập cho trẻ 3 - 5 tuổi.

Ông Vượng phân tích, điểm “vướng” lớn nhất là sự chồng chéo giữa Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Nghị định 142/2025 của Chính phủ (có hiệu lực từ 1/7/2025). “Theo quy định, Luật Tổ chức chính quyền địa phương có hiệu lực pháp lý cao hơn, UBND xã cần chủ động áp dụng để bảo đảm nhân lực cho các cơ sở giáo dục”, ông Vượng nhấn mạnh.

Đồng thời, với kinh nghiệm nhiều năm quản lý ngành Giáo dục, ông Vượng lưu ý: “Từ ngày 1/1/2026, Luật Nhà giáo chính thức có hiệu lực, giao trách nhiệm tuyển dụng, sử dụng giáo viên cho sở GD&ĐT. Trong khi theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, nhiệm vụ này thuộc UBND xã. Vì vậy, cần sớm có hướng dẫn cụ thể cho giai đoạn từ nay đến 31/12/2025, tránh để khoảng trống ảnh hưởng đến việc dạy học và quản lý trường học”.

Cùng quan điểm, ông Phạm Ngọc Hải - Bí thư Đảng ủy xã Tây Khánh Sơn (Khánh Hòa) thông tin, Ban Thường vụ xã đã thống nhất để UBND xã chỉ đạo các trường rà soát đội ngũ giáo viên.

Nếu thiếu, xã sẽ chủ động tổ chức tuyển dụng hoặc hợp đồng theo quy định. “Xã có 5 trường (2 trường mầm non, 1 trường tiểu học và 2 trường tiểu học - THCS). Chủ tịch UBND xã đã báo cáo phương án với cấp trên. Chúng tôi không để thiếu giáo viên trong năm học mới”, ông Hải khẳng định.

Bộ Nội vụ chưa chốt phương án

Ngày 25/7, trong văn bản trả lời Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk về những khó khăn trong thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, Bộ Nội vụ cho biết đã nhận được nhiều ý kiến tương tự từ các địa phương. Vụ Chính quyền địa phương đang tham mưu để Bộ ban hành hướng dẫn thống nhất trong cả nước.

Cụ thể, về thẩm quyền bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, THCS (do UBND xã thành lập), Bộ Nội vụ dẫn Điều 23 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (khoản 10) quy định: “Chủ tịch UBND cấp xã quyết định bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, cách chức người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND”.

Tuy nhiên, Nghị định 142/2025/NĐ-CP (điểm b khoản 4 Điều 40) lại quy định trách nhiệm của sở GD&ĐT: “Thực hiện tuyển dụng, quản lý, sử dụng, bổ nhiệm, thăng hạng chức danh nghề nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá đối với đội ngũ nhà giáo, nhân sự quản lý, viên chức và người lao động trong các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh theo quy định”.

Ngoài ra, khoản 4 Điều 41 của nghị định chỉ giao UBND cấp xã quản lý nhân sự, chính sách đối với trung tâm học tập cộng đồng, không bao quát toàn bộ cơ sở giáo dục công lập.

Điều này tạo ra mâu thuẫn, chồng chéo về thẩm quyền quản lý. Theo Điều 58 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong trường hợp các văn bản có quy định khác nhau, phải áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.

Liên quan đến vấn đề này, lãnh đạo các Sở GD&ĐT Khánh Hòa, Đắk Lắk và Lâm Đồng đều khẳng định, trước khi Luật Nhà giáo có hiệu lực, Bộ Nội vụ, Chính phủ cần sớm ban hành văn bản thống nhất để triển khai đồng bộ trên cả nước, tránh tình trạng mỗi xã, tỉnh áp dụng một kiểu, gây khó khăn cho các trường học trong công tác chuẩn bị đội ngũ cho năm học mới.

Đồng thời đề nghị, để bảo đảm tính ổn định lâu dài, các bộ, ngành Trung ương sớm ban hành văn bản hướng dẫn, điều chỉnh giữa Luật Nhà giáo và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Bởi hiện nay, chỉ có cấp THPT là ổn định về mặt phân cấp quản lý Nhà nước.