Cha mẹ 'lười', con… hưởng lợi

Nhiều phụ huynh thường nghĩ, yêu thương là che chở, là làm thay những điều khó để con không phải chịu vất vả. Tuy nhiên, phụ huynh cần trả lời câu hỏi, liệu điều đó có khiến con lớn lên hay chỉ mãi sống trong sự phụ thuộc?

Yếu tố trưởng thành

Theo các chuyên gia tâm lý và giáo dục, một bộ phận giới trẻ ngày nay bị ví như “gà công nghiệp” là do cách giáo dục, nuôi dưỡng sai lầm của người lớn. Từ mái nhà đến môi trường học đường đều muốn học sinh phải ngoan ngoãn nghe lời, theo khuôn mẫu đúc sẵn, chạy theo ý đồ, bệnh thành tích của người lớn.

Áp lực học hành, nhồi nhét kiến thức đã biến các em thành những chú gà chỉ biết mổ thóc - kiến thức thật nhiều và có ít thời gian vui chơi, giải trí, trải nghiệm thực tế, cảm nhận cuộc sống xung quanh. Thậm chí, nhiều trẻ không dám vùng vẫy, ước mơ, không dám làm những điều mình thích. Cứ thế, trẻ lớn lên theo định hướng của cha mẹ. Nhiều em mất tự tin, không hiểu rõ bản thân muốn gì, sẽ làm được gì.

Chị Trần Hoài An (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ, cháu gái chị dù đã lớp 7 nhưng việc gì cũng cần nhờ bố mẹ giúp đỡ. Thói quen này duy trì từ khi còn nhỏ. “Không phải riêng trường hợp của cháu tôi, nhiều đứa con trai, con gái ở tuổi của nó vẫn là những đứa trẻ to xác chứ chưa ý thức hết những trách nhiệm trong cuộc sống của chúng”, chị An bày tỏ.

Thậm chí, theo chị An, nhiều trẻ dù chuẩn bị bước vào tuổi trưởng thành, nhưng vẫn không tự tin để tự tay chọn một món quà sinh nhật tặng bạn. Hoặc, việc tự chọn một bộ đồ phù hợp để đi tham dự buổi học ngoại khóa và tham quan dã ngoại cũng là điều khó khăn. Tất cả những công việc đấy, trẻ vẫn phải có mẹ đi cùng giúp.

“Việc con trẻ của chúng ta thiếu ý thức trong việc tự lập cuộc sống của bản thân không hoàn toàn do lỗi của chúng mà còn do tư tưởng và hành động của phụ huynh. Nhiều phụ huynh luôn nghĩ rằng, vì con học hành bận rộn, vất vả nên làm giúp cho chúng vài việc lặt vặt, cũng không mất nhiều thời gian, công sức. Cha mẹ thường không yên tâm khi để các con tự giải quyết công việc với thầy, cô giáo, khi để con rán trứng cho bữa ăn. Có những lúc, trẻ đòi tự làm những công việc nhỏ, nhưng người lớn lại không tin tưởng. Thế là trong con mắt của những bậc làm cha, làm mẹ thì con họ vẫn còn rất nhỏ”, anh Nguyễn Viết Hưng (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) nhận định.

Theo các chuyên gia giáo dục, nếu không dạy con tập đi bằng chính đôi chân của chúng thì trẻ mãi mãi dựa vào cha mẹ vì sợ té ngã. Nếu không dạy chúng tập bơi từ hồ nhỏ đến bể lớn thì trẻ không dám bơi ra biển cả. Chính cách nuôi dạy con của một số cha mẹ theo kiểu “úm kỹ” và sợ con mình bước ra đời bị nhiễm độc từ môi trường sống đầy biến động đã khiến trẻ non nớt, yếu đuối, không dám tự đi, tự chạy, tự bay khỏi bàn tay phụ huynh. Thực tế, nếu để trẻ cứ mãi “dựa bờ vai cha, nương nhờ bàn tay mẹ” thì bao giờ mới thực sự lớn và biết sống tự lập?

Theo chuyên gia Nguyễn Thị Lanh - Học viện Minh Trí Thành, các cha mẹ luôn mong muốn con hạnh phúc, vững vàng và thành công. Song, liệu chúng ta có thể ở bên con mãi mãi để che chở và bảo vệ? Câu trả lời chắc chắn là “không”. Thế giới ngoài kia đầy biến động và cách yêu thương lớn nhất chính là trang bị cho con đôi cánh tự lập, giúp trẻ tự đứng vững trên chính đôi chân của mình. Đó là lý do vì sao nuôi dạy con tự chủ trở thành hành trình quan trọng nhất mà cha mẹ cần thực hiện.

Chuyên gia này cho biết, tự chủ là “chìa khóa” để trẻ vượt qua thử thách. Trong hành trình trưởng thành, trẻ sẽ gặp không ít khó khăn, vấp ngã và có những lúc tưởng như không thể đứng dậy. Tuy nhiên, một đứa trẻ tự chủ sẽ biết cách đứng dậy mạnh mẽ sau thất bại, thay vì đổ lỗi hoặc từ bỏ. Trẻ cũng sẽ biết tự tìm con đường cho mình, không chờ đợi người khác quyết định thay. Đồng thời, trẻ biết tin vào chính bản thân, ngay cả khi người khác nghi ngờ hoặc chê bai.

Tự chủ sẽ giúp trẻ trưởng thành thực sự. Những trẻ tự chủ sẽ tự chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình, dám ước mơ và hành động, hiểu giá trị của bản thân. Những điều này không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng tự lập, mà còn hình thành nhân cách tốt, chuẩn bị cho hành trang để sống một cuộc đời trọn vẹn và có ý nghĩa.

Theo chuyên gia Nguyễn Thị Lanh, tự chủ là hành trang giúp trẻ sống tự do và đầy ý nghĩa. Thay vì dọn đường, hãy chỉ đường; thay vì che chắn, hãy trang bị. Phụ huynh cần để con hiểu rằng, mọi thất bại đều là bài học quý giá, giúp trẻ trở nên mạnh mẽ hơn; Mọi thử thách đều là cơ hội trưởng thành, để trẻ học hỏi và phát triển. Trẻ cũng cần biết rằng, mình có thể làm được bất cứ điều gì, miễn là dám tin và hành động.

Cha mẹ “lười”, con… hưởng lợi

Trong quá trình nuôi dạy con, đôi khi, sự thụ động từ phía cha mẹ có thể giúp con phát triển tự tin. Thậm chí, có một số việc khi cha mẹ càng “lười” làm, trẻ sẽ có cơ hội học cách tự lập, dần tự tin và chủ động hơn.

Theo cô Nguyễn Thùy An – Trung tâm Tiếng Anh Summer School (Hà Nội), hầu hết cha mẹ đều không yên tâm khi để con tự đi học, thường lo lắng về những tác động xấu từ bên ngoài. Tuy nhiên, việc luôn đưa đón con có thể hình thành tính cách bị động, khiến trẻ sợ đi một mình và ỷ lại vào cha mẹ. Thay vào đó, phụ huynh có thể thử để con tự đi bộ hoặc đi xe đến trường khi đủ khả năng.

Trong những ngày đầu, cha mẹ có thể đồng hành hoặc giám sát từ xa để đảm bảo an toàn cho con. Việc này sẽ giúp trẻ tự lập và tự tin hơn rất nhiều. Con sẽ không còn lệ thuộc vào cha mẹ và dần vượt qua nỗi sợ hãi trước cuộc sống xung quanh. Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý rằng, việc để con tự đến trường còn phụ thuộc vào lứa tuổi và môi trường sống, như thành phố hay nông thôn, trường xa hay gần. Việc đánh giá đúng khả năng và môi trường xung quanh là điều rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho trẻ.

“Nhiều phụ huynh có xu hướng làm hộ con mọi việc, từ những thứ nhỏ nhất. Song thực tế, khi cha mẹ lười giúp đỡ con trong các công việc cá nhân, trẻ sẽ bớt ỷ lại. Ví dụ, để con tự nhặt đồ chơi, tự đánh răng, tự mặc quần áo, tự làm bài tập. Cha mẹ cần cho con thấy rằng, việc học, giặt quần áo và dọn dẹp là trách nhiệm của trẻ”, cô Thùy An chia sẻ.

Dù con có thể không chịu làm trong tuần đầu, cha mẹ hãy cứ để trẻ mặc quần áo bẩn hoặc bị cô mắng khi không làm bài. Việc này sẽ giúp con chịu trách nhiệm cho hành vi của mình và không ỷ lại vào cha mẹ mỗi khi gặp khó khăn. Tất cả những việc con có thể tự làm, cha mẹ nên để trẻ tự thực hiện để con trở nên độc lập hơn.

Bên cạnh đó, có những cha mẹ thường xuyên lo lắng thái quá cho con, nên trong mọi tình huống, phụ huynh thường thúc giục trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ nên để cho trẻ tự giác làm việc cần làm. Khi trẻ không làm tốt, cha mẹ đưa ra những bài học. Điều đó khiến trẻ nhận ra rằng, nếu không tự giác thì sẽ có hậu quả xảy ra.

Thúc giục quá mức không chỉ làm giảm sự tự tin, mà còn khiến trẻ cảm thấy áp lực và căng thẳng. Do đó, cha mẹ nên tạo môi trường để con có thể tự quản lý thời gian và công việc của mình. Hãy để con tự học cách sắp xếp công việc và đối mặt với hậu quả của những lựa chọn của mình. Điều này sẽ giúp trẻ trưởng thành hơn và tự tin hơn trong cuộc sống.

“Với các cha mẹ thì việc làm thay mọi việc cho con của mình dường như là điều vô cùng hạnh phúc. Tuy nhiên, việc nâng đỡ và làm thay con tất cả chẳng những không khiến trẻ thông minh, tài giỏi hơn, mà có thể khiến trẻ ích kỷ, ỷ lại. Vì vậy, phụ huynh hãy để con trải nghiệm và học hỏi từ những thử thách, khó khăn. Điều này không chỉ giúp trẻ trở nên tự tin hơn, mà còn khiến các em phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo”, cô Thùy An cho biết.