 |
Thành tựu nghiên cứu về ba nền văn hoá, cho đến nay là rất đáng ghi nhận, đó là các giai đoạn phát triển đa tuyến, chứng minh được yếu tố bản địa, đồng thời có sự hội nhập của nhiều thành tố văn hoá bên ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ. Ba nền văn hoá đã tạo nên những nhân lõi vật chất để hình thành nên những nhà nước sơ khai, để rồi suốt dặm dài nhiều nghìn năm, dưới nhiều biến cố chủ quan và khách quan của lịch sử, để đến hôm nay có một nước Việt Nam thống nhất trong đa dạng, chắc chắn có sự chi phối của cơ tầng đầu tiên kiến tạo nên ba nền văn hoá nổi tiếng nêu trên. Sự phong phú vật chất và đa dạng của loại hình di vật của ba nền văn hoá cũng khiến cho chúng ta phải ngạc nhiên, không biết cha ông ta đã vật vã vươn lên với biết bao thử thách để lại đến ngày nay một khối lượng di sản đồ sộ và kỳ thú, không kém bất cứ một nền văn minh cổ nào trên thế giới, nhưng dường như không mấy ai mường tượng nổi, bởi chúng bị xé nát thành những sưu tập nhỏ, trưng bày khiêm tốn ở một số bảo tàng Việt Nam.
Nên chăng ở miền Trung Việt Nam, với đại diện là tỉnh Quảng Ngãi cần xây dựng một bảo tàng về văn hoá Sa Huỳnh mà trong đó, thông qua những bộ di vật đặc sắc và hấp dẫn của những giai đoạn phát triển trước Sa Huỳnh, hậu Sa Huỳnh, tiền Chăm Pa, giới thiệu một cách khá toàn diện về đời sống vật chất, tinh thần, hoạt động kinh tế, cơ tầng xã hội, sự phát triển nội tại, sự tiếp thu ảnh hưởng bên ngoài của nền văn hoá này với thế giới. Một bảo tàng khiêm tốn thôi về diện tích và đầu tư, nhưng chắc chắn nó sẽ là "sản phẩm hàng hoá" đặc sắc mang nhãn hiệu miền Trung Việt Nam. Và chắc rằng với một tư duy đổi mới và cập nhật, bằng một khối lượng đồ sộ hiện vật của văn hoá Sa Huỳnh ở các vùng miền, bằng sự thể hiện toàn diện của một bảo tàng chuyên đề, chắc chắn bảo tàng này sẽ hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước
Lâu nay, ngành Bảo tồn - Bảo tàng Việt Nam luôn than phiền về một sự trùng lặp trong nội dung trưng bày của bảo tàng ở nước ta là quá nhiều, khiến cho du khách đến tham quan cảm thấy sự đơn điệu và nhàm chán. Rất cần có những giải pháp tổng thể để khắc phục tình trạng này trong xu thế mở cửa và hội nhập của Việt Nam. Vậy nên, ý tưởng xây dựng Bảo tàng Sa Huỳnh, Đông Sơn, Óc Eo phải chăng là một cách từng bước khắc phục. Hơn thế, chúng xứng đáng được tôn vinh khi Việt Nam được coi là một quốc gia có nền văn minh lâu đời của châu Á và Đông Nam Á.
Nguyễn Quân
