Đội ngũ giáo viên cốt cán cũng đảm bảo việc tạo nguồn cho giáo dục có được đội ngũ cán bộ quản lý có đầy đủ phẩm chất và năng lực nghề nghiệp.
Nhân tố không thể thiếu
Trước hết có thể thấy chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) định hướng phát triển phẩm chất và năng lực, khi đó: Chương trình môn học, hoạt động giáo dục đã được mô tả tường minh các năng lực chung, năng lực đặc thù bằng các tiêu chí, chỉ báo để dựa vào đó giáo viên, học sinh, cán bộ quản lý nhà trường phải “đọc bản thiết kế”, tổ chức thi công làm ra sản phẩm là nhân cách học sinh với đầy đủ các phẩm chất và năng lực đã xác định. Để thực hiện việc đó, mỗi nhà trường phải phát triển chương trình nhà trường phù hợp.
Chương trình GDPT được xây dựng theo định hướng tích hợp và phân hóa. Khi đó, mỗi nhà trường phải xây dựng một kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục, cơ sở vật chất, đặc biệt phải bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp, phân hóa cho giáo viên; cơ cấu lại đội ngũ giáo viên; phải khảo sát hệ thống ngành nghề và nhu cầu nhân lực của địa phương, các cơ sở dạy nghề, hướng nghiệp để có kế hoạch hợp tác giáo dục; biên chế lớp học theo từng nhóm ngành nghề, xác định các tổ hợp chuyên đề, môn học phù hợp; tổ chức tư vấn nghề nghiệp cho HS…
Chương trình GDPT được thiết kế theo giai đoạn, khi đó: Mỗi nhà trường phải thay đổi cơ cấu đội ngũ giáo viên, cơ cấu bộ môn, ở THPT tổ chức dạy học tự chọn theo các công thức đa dạng kéo theo yêu cầu biên chế lại cơ cấu đội ngũ giáo viên ở mỗi trường, nhu cầu phòng học tăng lên, quản lý kế hoạch dạy học sẽ phức tạp hơn, phải có sự gắn kết, liên thông trong thiết kế chương trình tổ chức dạy học giữa phổ thông, các trường nghề, trường ĐH… Vì vậy, giáo viên phải được đào tạo lại, bồi dưỡng theo hướng trang bị kiến thức chuyên sâu, năng lực tư vấn nghề nghiệp, lựa chọn môn học, tài liệu giáo khoa.
Đổi mới của chương trình GDPT thực hiện cơ chế 1 chương trình quốc gia, nhiều SGK. Khi đó, mỗi nhà trường phải sáng tạo trong việc tổ chức cho giáo viên, học sinh lựa chọn SGK phù hợp. Nhà trường có thể tổ chức hội đồng lựa chọn SGK gồm nhiều bên liên quan, và khi đủ điều kiện có thể tổ chức soạn tài liệu giáo khoa cho riêng trường mình.
Với những đổi mới cơ bản trong chương trình GDPT đã trở thành đòi hỏi tiên quyết của việc bồi dưỡng giáo viên cốt cán.
GV cốt cán - Năng lực cần có
 |
GS Đinh Quang Báo - nguyên Hiệu trưởng Trường ĐHSP Hà Nội - cho rằng: Những nội dung bồi dưỡng GV cốt cán cần phân tích được những đổi mới trong Chương trình GDPT tổng thể, chương trình môn học, hoạt động giáo dục, SGK môn học.
Hình thành được các kĩ năng vận dụng các phương pháp dạy học, giáo dục đáp ứng đổi mới chương trình theo định hướng tích hợp, phát triển năng lực; kĩ năng phát triển chương trình nhà trường, chương trình môn học, kĩ năng kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực; kĩ năng thiết kế các dự án, chủ đề dạy học tích hợp, nghiên cứu khoa học cho HS; kĩ năng soạn các tiêu chí, tham gia đánh giá phẩm chất, năng lực HS; kĩ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo; kĩ năng nhận ra và giải quyết các tình huống giáo dục; xây dựng các chủ đề giáo dục phù hợp với địa phương; kĩ năng tham vấn học đường, tư vấn hướng nghiệp…
Cùng đó cần hình thành năng lực phát triển nghề nghiệp trong tập thể sư phạm nhà trường, đặc biệt tổ chức các hoạt động phát triển chương trình giáo dục nhà trường, nghiên cứu bài học…
Cũng theo GS Đinh Quang Báo để xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán cần có những biện pháp phù hợp.
Cụ thể, lựa chọn giáo viên có nhiều thành tích trong hoạt động nghề nghiệp, được đánh giá xuất sắc theo chuẩn nghề nghiệp và đáp ứng hoặc có thể bồi dưỡng để đáp ứng các yêu cầu nêu trên đối với giáo viên cốt cán.
Xây dựng khung tổ chức đội ngũ giáo viên cốt cán về số lượng, cơ cấu theo môn học, hoạt động giáo dục sao cho mỗi nhà trường, địa phương (Sở GD&ĐT; Phòng GD&ĐT) có được một tổ chức hoạt động phát triển nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên, tư vấn cho cán bộ quản lý các cấp về những vấn đề thuộc lĩnh vực giáo dục, đào tạo, nòng cốt trong hoạt động phát triển chương trình nhà trường đáp ứng cơ chế phân cấp quản lý, thực hiện chương trình giáo dục.
Mặt khác cần tổ chức các khóa bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên cốt cán về kiến thức môn học, lĩnh vực khoa học liên quan, về nghiệp vụ sư phạm (phát triển chương trình, SGK, phương pháp, hình thức dạy học, giáo dục, phương tiện, công nghệ dạy học, công nghệ thông tin, ngoại ngữ…); bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học, đặc biệt là khoa học giáo dục; phẩm chất đạo đức nghề nghiệp; bồi dưỡng kĩ năng hỗ trợ, giúp đỡ đồng nghiệp.
Xây dựng quy chế hoạt động của giáo viên cốt cán với những quy định phát huy được sáng tạo của cá nhân và đội ngũ giáo viên cốt cán. Trong đó, phải có những chính sách ở cấp Trung ương, cấp địa phương, cấp nhà trường đảm bảo các điều kiện cho đội ngũ giáo viên cốt cán hoạt động thực hiện các chức năng cơ bản. Quy chế hoạt động của đội ngũ giáo viên cốt cán phải bảo đảm đây là một tổ chức hoạt động chuyên môn nghề nghiệp, không bị ràng buộc bởi quá nhiều quy định hành chính cứng nhắc, để cho đội ngũ này được sáng tạo, phát triển nghề nghiệp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Có cơ chế liên kết với các cơ sở giáo dục đại học, đặc biệt cơ sở đào tạo giáo viên, các viện nghiên cứu, chủ yếu là nghiên cứu giáo dục, quản lý giáo dục. Tổ chức đánh giá kết quả hoạt động của giáo viên cốt cán để vừa có chính sách khích lệ về vật chất, tinh thần, vừa có biện pháp bồi dưỡng, nâng cao năng lực của họ.
