Bí ẩn Hội chứng Havana

Được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 2016 trên các nhà ngoại giao Mỹ và Canada làm việc tại thủ đô Havana của Cuba, Hội chứng Havana đã khiến giới ngoại giao và tình báo quốc tế bối rối. Hiện tượng này có phải từ vũ khí năng lượng tiên tiến hay chỉ là trường hợp “cuồng loạn tập thể”?

Đi tìm nguyên nhân

Ban đầu hội chứng lạ xuất hiện trong phạm vi hẹp, hầu hết ở Havana, nhưng dần dần nó đã vượt ra ngoài ranh giới địa lý, tấn công các nhà ngoại giao Mỹ và Canada tại nhiều địa điểm khác trên thế giới. Tình hình diễn biến phức tạp khiến Chính phủ Mỹ phải thừa nhận sự việc này vào năm 2017 và bắt đầu tiến hành các cuộc điều tra để tìm ra nguyên nhân.

Trong khi đó, những người theo thuyết âm mưu đã đưa ra nhiều luận cứ, một số có vẻ hợp lý, một số khác gần như chuyện khoa học viễn tưởng.

Đầu tiên, nhiều người cho rằng, Hội chứng Havana là do Vũ khí Năng lượng Định hướng (Directional Energy Weapon), đặc biệt là các thiết bị vi sóng hoặc âm thanh, gây ra. Việc tiếp xúc với những nguồn năng lượng trên dễ dẫn đến tổn thương thần kinh, điều này có thể giải thích cho các triệu chứng khác nhau mà những người bị ảnh hưởng phải chịu đựng.

Trước đây, vi sóng đã được vũ khí hóa, chẳng hạn như trong Hệ thống ngăn chặn chủ động (Active Denial System - ADS) của Mỹ, một công cụ được sử dụng để kiềm chế đám đông trong các cuộc bạo loạn.

Một giả thuyết khác cho rằng, Hội chứng Havana có khả năng là một dạng bệnh tâm lý hàng loạt, với các triệu chứng mà bệnh nhân thể hiện đều phát xuất từ trong đầu của họ. Mặc dù, chứng cuồng loạn hàng loạt hoặc bệnh tâm thần tập thể hiếm gặp nhưng chúng đã được ghi nhận trong lịch sử.

Ngoài ra, hội chứng này có thể do một loại phơi nhiễm hóa học nào đó, có khả năng các nhà ngoại giao tiếp xúc với chất độc hoặc chất gây nghiện. Cũng có thể “thủ phạm” là các thiết bị giám sát. Những tác động không chủ ý của các thiết bị được sử dụng cho mục đích tình báo có thể phát ra những tác động có hại ngoài ý muốn.

Các tòa nhà nơi những nhà ngoại giao làm việc và mắc Hội chứng Havana là một mớ hỗn độn tín hiệu wifi, camera an ninh và có thể còn có các công nghệ tinh vi khác nữa. Cũng giống như một số người tin rằng 5G sẽ làm hỏng bộ não của bạn, có lẽ các tín hiệu do các công nghệ này phát ra cũng có tác dụng tương tự.

Phải chăng nguyên nhân của Hội chứng Havana là vấn đề về tâm thần?

Vẫn còn bí ẩn

Đã có nhiều cuộc điều tra về nguyên nhân của Hội chứng Havana, gần đây nhất là một báo cáo của Cơ quan tình báo Mỹ được công bố vào tháng 3/2023. Theo đó, hội chứng này không phải là hậu quả của vũ khí năng lượng trực tiếp. Không có bằng chứng cho thấy đối phương của Mỹ có thể tiếp cận được công nghệ như vậy.

Vấn đề lớn hơn với giả thuyết vũ khí năng lượng là chúng nhằm mục đích gì? Hội chứng Havana tuy khiến người mắc khó chịu nhưng không gây tử vong. Tại sao một quốc gia thù địch lại dành những nguồn lực đáng kể chỉ để khiến một số nhà ngoại giao cảm thấy mệt mỏi? Điều này khó xảy ra.

Tương tự như vậy, việc tiếp xúc với hóa chất dường như không thể. Các cuộc điều tra kỹ lưỡng được thực hiện tại mỗi địa điểm xảy ra hội chứng, nhưng không có bằng chứng về chất độc được tìm thấy.

Thiết bị giám sát cũng có vẻ như là một lời giải thích không đáng tin cậy. Chúng ta đang sống trong một thế giới được bao quanh bởi toàn bộ dải tín hiệu không dây và không có bằng chứng nào cho thấy chúng gây ra tác động xấu nào.

Hội chứng Havana có thể là một dạng bệnh tâm sinh tập thể (Mass Psychogenic Illness - MPI), bắt nguồn từ tâm lý, có nghĩa là tất cả đều nằm trong tâm trí của những người mắc phải, chứ không nằm trong yếu tố môi trường, như ngộ độc thực phẩm hoặc nhiễm chất độc.

Điều này hoàn toàn có thể xảy ra, nhưng các chuyên gia y tế cho biết, cần phải thực hiện nhiều nghiên cứu hơn nữa về lĩnh vực này trước khi có thể xác định đây là nguyên nhân.

Báo cáo năm 2023 kết luận, không có lời giải thích nào cho Hội chứng Havana. Thay vào đó, rất có thể đó là kết quả của mọi thứ, từ yếu tố môi trường và xã hội, đến tình trạng bệnh lý đã có từ trước.

Các nhà điều tra phát hiện một số tòa nhà ngoại giao có hệ thống HVAC (Heating, Ventilation and Air-conditioning - sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí) bị lỗi và sự xâm nhập của chuột cũng có thể là nguyên nhân.

Chính phủ Mỹ loại trừ ý kiến cho rằng kẻ thù nước ngoài đang sử dụng “sóng năng lượng điện từ để làm người Mỹ bị bệnh”. Công bằng mà nói, điều này có vẻ là nguyên nhân ít có khả năng xảy ra nhất vào thời điểm này.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng ý với những lập luận trên nên sự suy đoán chắc chắn sẽ tiếp tục và nguyên nhân gây ra Hội chứng Havana vẫn còn là điều bí ẩn.