Đồng cảm không phải là từ bỏ quan điểm cá nhân
Thật tốt nếu trẻ em bày tỏ ý kiến về một điều gì đó. Nhưng chúng nên làm một cách thân thiện. Điều này sẽ giúp trẻ có thói quen tập thể và làm việc nhóm tốt hơn.
Vì thế, người lớn cần giúp trẻ biết nêu, bảo vệ quan điểm của mình nhưng không phải vậy mà trở lên bảo thủ. Có thể còn nhiều ý tưởng khác mà trẻ phải học cách chấp nhận bởi mỗi người có một quan điểm riêng của mình.
Khi hiểu cảm xúc của mình, trẻ có thể nhận ra những cảm xúc này ở người khác và phát triển sự đồng cảm. Sự đồng cảm và trí tuệ cảm xúc là những kỹ năng có thể trau dồi hàng ngày giống như luyện tập thể thao.
Khi xảy ra mâu thuẫn, đồng cảm không có nghĩa trẻ phải từ bỏ quan điểm cá nhân. Thay vào đó là thể hiện sự tôn trọng, không bác bỏ ý kiến của người khác. Qua đó, các bé hiểu rằng mọi người có quan điểm khác nhau. Họ có thể không đúng nhưng ý kiến của mỗi người đều nên được tôn trọng.
Dạy về sự đồng cảm, kỹ năng giao tiếp sẽ là những bài học bồi đắp cho trẻ khả năng chấp nhận những quan điểm trái chiều. Phụ huynh có thể khuyến khích con đặt mình vào vị trí của người khác, gợi ý trẻ đặt câu hỏi để tìm ra nút thắt của những bất đồng đó.
Bất đồng là một phần của cuộc sống hàng ngày. Điều quan trọng là học cách thảo luận về quan điểm, sở thích cá nhân và tôn trọng chúng thay vì bác bỏ. Nhờ đó trẻ được thúc đẩy tư duy độc lập, thể hiện sự đồng cảm với mọi người xung quanh.
Một sự bất đồng có nghĩa là người mà bạn đang thảo luận mang đến một góc nhìn khác cho sự pha trộn và cung cấp cho bạn một cơ hội để mở rộng tầm nhìn của bạn. Điều đó cũng có nghĩa là người đó coi trọng bạn và có đủ tự tin để bày tỏ ý kiến khác về sự hiện diện của bạn.
Học cách chấp nhận những bất đồng là quá trình dài, nhưng bắt đầu từ những nền tảng cơ bản. Đó là học cách đồng cảm, giao tiếp. Nhiều phụ huynh cho rằng dạy về đồng cảm, giao tiếp là bài học đơn lẻ. Tuy nhiên, một chuỗi bài học như vậy có thể bồi đắp nên khả năng hòa hợp với mọi người xung quanh.
Một khi trẻ đã bày tỏ ý kiến của riêng mình, hãy chắc chắn rằng trẻ cho phép người khác làm điều tương tự. Điều đó có nghĩa là tích cực và cẩn thận lắng nghe ý kiến của người này với sự tôn trọng. Để thể hiện sự đoàn kết đồng cảm, hãy xem xét bày tỏ những gì trẻ hiểu về vấn đề bằng cách giải thích kinh nghiệm trong quá khứ của chính con.
Kể cả với người lớn, khi bạn không đồng ý với ai đó, thật dễ dàng để họ bị cuốn vào những vấn đề khác và quên đi điểm chung. Để giải quyết một bất đồng đang làm mất mục đích của nó, hãy cho người khác biết cả hai có điểm chung gì về vấn đề này.
Làm điều này cho phép bạn quay lại cuộc trò chuyện và cũng ở cùng một phía. Với trẻ nhỏ cũng vậy, sự bất đồng gợi lên những cảm xúc tiêu cực, nên trẻ cần có những chiến lược đối phó như hít thở sâu, viết nhật ký, vẽ hoặc các hình thức sáng tạo nghệ thuật khác.
Các thành viên trong gia đình cũng có thể xảy ra bất đồng và đây là cơ hội để dạy trẻ chấp nhận. Hướng dẫn trẻ cách lắng nghe đối phương, xem xét quan điểm của họ và bình tĩnh bày tỏ bằng thái độ không đồng ý. Sau đó, hai bên có thể tìm hướng giải quyết để tìm ra sự thống nhất.
Đồng cảm giúp giảm căng thẳng
Nhiều khi, người lớn thấy rằng, việc cố gắng bảo vệ quan điểm cá nhân khiến trẻ không chấp nhận được những bất đồng khiến trẻ hay cãi, cố chấp. Thực tế, trẻ thường gặp khó khi diễn tả cảm xúc cá nhân và thường kìm nén trong lòng. Từ đó, các bé dễ cáu giận khi không vừa ý. Vì vậy, cần giúp trẻ hiểu và gọi tên cảm xúc có thể giúp xử lý những xung đột, bất đồng.
Đôi khi, việc trẻ đến tuổi “ô mai” thường hay cãi có thể không phải là cố gắng bảo vệ chính kiến mà nó xuất phát từ những thay đổi tâm sinh lý của trẻ. Kèm theo đó là cảm giác muốn độc lập, thành người lớn, được tôn trọng và đối xử công bằng. Nên khi thấy cha mẹ không chịu nhìn nhận, không thay đổi cách đối xử, trẻ cảm thấy không được tôn trọng rồi bắt đầu cãi lại với thái độ khó chấp nhận.
Vì vậy, cha mẹ cần giúp trẻ hiểu rằng, hành vi cãi lại là không đúng và đem lại nhiều hậu quả. Không chỉ lời nói mà ngay cả những cử chỉ như lườm, liếc mắt,... cũng không được phép.
Trẻ còn biết bắt chước các bạn, đòi hỏi những điều “đúng, sai” một cách rõ ràng, cứng nhắc, và logic. Vậy, thay vì bực bội, điên tiết lên, cha mẹ hãy... lấy làm vui mừng. Bởi, cãi văn minh, lịch sự đúng hơn là tranh luận, đưa ra quan điểm. Đấy chính là dạy trẻ có chính kiến và biết cách phản biện, biết sử dụng lý lẽ để bảo vệ quan điểm của bản thân cũng như chứng minh cho luận điểm của mình.
Con trẻ cãi có 2 chiều hướng chính đó là cãi bướng và cãi đúng. Vậy tức là không phải cãi nào cũng là láo, hư, hỗn…Vì xét ở góc độ nào đó thì việc cãi là điều con cái không được phép làm với bậc sinh thành.
Tuy nhiên cha mẹ cần xem xét nếu trẻ không có thái độ hỗn láo như nói xấc, thái độ khi nói không gay gắt, không bực tức… Thậm chí là tranh luận lễ phép thì vẫn có thể xem đó là điều nên khuyến khích con để con có chính kiến và quan điểm của bản thân hơn.
Phụ huynh nên khuyến khích con thái độ lắng nghe, dù đó là quan điểm của trẻ nhỏ. Trong nhiều gia đình, bố mẹ có quyền quyết định và thường gạt đi hoặc không lắng nghe tâm tư nguyện vọng của con. Nếu vậy, trẻ sẽ khó học được cách tôn trọng sự bất đồng.
