Quãng những năm cuối thập kỷ 90 thế kỷ trước, ba tờ Lao động, Thanh niên, Tuổi trẻ TPHCM Minh chiếm lĩnh ba vùng thị trường lớn. Trong đó, Lao động là tờ đặc chất báo Bắc: Đan xen các thông tin dữ liệu ngồn ngộn là chất văn tạo sự lôi cuốn và tạo dựng tên tuổi nhà báo. Ở đây hội tụ nhiều cây bút tên tuổi đi vào giáo trình, luận văn báo chí…
Tôi có dịp lang bang cả hai nơi Hàng Bồ và Tây Sơn, trụ sở Lao động, nơi có vài người bạn thân đồng trang lứa… Chơi gần để học hỏi, ngóng xa để ngưỡng mộ.
Sau này nghe vài thành viên báo kể lại về mức tiền lương và nhuận bút lúc bấy giờ mà thấy kính nể các đồng nghiệp! Hồi đó và sau này nữa, quán nước “em” Th. “Tây Sơn” luôn là “TTX vỉa hè”, nơi truyền tin, diễn đàn của anh em phóng viên, cộng tác viên Lao động. Những gương mặt tác giả có danh ùa ra từ trang báo sừng sững “người trần mắt thịt”.
Lúc ấy, tôi để ý đến một nhà báo trẻ mặt thì non, dáng người nhỏ quắt mà ăn to nói lớn, lúc khoan lúc nhặt, khi mềm mại khi đanh thép: Nguyễn Tri Thức. Chuyện gì thì chuyện, từ tranh luận, bàn bạc đến giãi bày…, Thức đều chắc nịch lồng “lý luận” kiểu “cấm cãi”! Hồi ấy, có đôi lúc cũng hồ nghi chắc tay này “chém” là chính!
Ấy thế mà Thức cứ gây hết bất ngờ này sang bất ngờ khác, theo thời gian mỗi ngày lại mở ra những điều mới mẻ khi theo dõi anh: Một cây phóng sự mới nổi, phụ trách thư ký tòa soạn với nhiều “trò” mà một trong những ý tưởng là giữ thương hiệu phóng sự Lao động trên những cuốn sách nhiều tác giả phóng viên bản báo như “Trò chuyện trên mạng”, “Mỗi ngày một vạn bước”…; rồi tham gia cả phụ trách mảng văn hóa - thể thao…
Sau này, nhìn vào lý lịch xê dịch của Thức cũng thấy đáng nể: Rời Lao động sang làm Tổng Thư ký tòa soạn Gia đình&Xã hội, rồi về phố Trần Bình Trọng đầu quân Tạp chí Cộng sản, hiện phát triển lên tận Ủy viên Ban biên tập, Trưởng ban Ban Chuyên đề và Chuyên san; chưa kể còn đi dạy, tham gia hội đồng phản biện luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ…
Nhưng cũng may, cái phản xạ của người viết không bị những ông “quan báo” trong anh bào mòn trên bàn giấy chỉ đạo. Anh vẫn chịu khó rời nhiệm sở về với bà con xa, những vùng đất đang cựa mình trong khó khăn…
…Trở lại hồi đó, Báo Lao động, cùng với những “quái kiệt” như Nguyễn An Định, Lý Sinh Sự, Vĩnh Quyền, Huỳnh Dũng Nhân, Ngô Mai Phong… định hình thương hiệu thì Nguyễn Tri Thức cùng với lứa trẻ ngang ngang tuổi như Xuân Quang, Nhật Anh, Quảng Hà… điền tên vào lớp phóng viên tràn năng lượng, triển vọng tiếp nối thế hệ trước.
 |
Cuốn sách 'Chỉ sợ bay qua những thân thiết cuộc đời' của nhà báo Nguyễn Tri Thức vừa được ra mắt bạn đọc. |
Anh cũng sớm đưa mình nhập vào hàng chịu đi, chịu ghi, chịu chơi, chịu viết. Thức giỏi chia khoảng thời gian riêng mình. Trong anh như được sắp đặt một thời khóa biểu rành rẽ, khoa học. Với nhiều người, 24 giờ trong ngày sẽ là khoảng mênh mông đáng sợ vì cứ quẩn quanh góc này góc kia, chẳng nên cơm cháo gì.
Thức khác, một ngày thật chật chội với đủ thứ: Lên giảng đường; tổ chức tạp chí; đi, viết, làm sách; chơi thể thao và hẹn hò bè bạn, rồi chưa kể chăm lo cho gia đình êm ấm đâu ra đó, mà anh gọi là “Trại giam cuộc đời”.
Thức đi nhiều, tranh thủ viết, và viết khỏe mà không hề hời hợt. Với Thức, viết là lao động, là niềm vui. Anh bảo: Nhặt nhạnh những chuyến đi, những lần soạn giáo án lên lớp, những bài chuyên đề “đấu tranh dư luận”…, gom gom lại in sách cho đỡ phí. Vì thế mà giờ lượng sách chung - riêng của anh cứ đầy thêm trên giá, trong thư viện các trường và trong phòng làm việc của nhiều bè bạn.
Nhìn nhanh và ghé kỹ các cuốn thì thấy Thức quen thuộc mấy mảng: Sách chuyên luận với góc phân tích, tổng hợp của một tiến sĩ báo chí; sách ghi chép, phóng sự thông tấn với góc nhìn của một cây bút xông xáo; sách tản văn, chân dung nhân vật chứa những sóng sánh văn chương, tri âm đồng nghiệp… của một nhà báo có làm thơ…
Anh có loạt sách đặt nhan đề lặp lại đầy dụng ý: “…Đã gặp… không quên”. Đó có lẽ cũng là một cách mở bìa ấn tượng để độc giả đi vào những trang sách của anh. Quên sao được những miền đã qua, những người đã gặp… Sau những chén thù tạc vang trời là lúc dịu lòng lại để bao thân thiết cuộc đời ùa về cùng những “chuyến bay nghề, bay đời”, thêm yêu, thêm nhớ các chặng dừng, chặng yêu thương bè bạn…
Thức mạnh ở chi tiết. Cái yếu của nhiều nhà báo trẻ hiện giờ là ít chịu ghi chép, nghe nhìn…, chỉ “dăm câu ba điều” rồi lôi báo cáo cóp mỗi thứ một chút, rồi “phang ra: Cái bài chỉ đọc vài dòng sapo là đủ, khỏi cần đọc kỹ. Thức chịu khó ghi chép và những góc nghĩ, ngẫm ngợi của anh về cuộc đời, thân phận con người ẩn vào trong số liệu, hình ảnh, các cuộc đối thoại…
Trong phóng sự của anh có không ít đoạn, khúc như tản văn và trong tản văn anh cũng cài được những thông số đời thường để dẫn dắt cảm xúc của mình! Đó là sự nhuần nhuyễn tài tình của một người có nghề, biết đi, biết đọc, biết chơi và biết viết.
Mới đây, Nguyễn Tri Thức ra mắt bạn đọc cuốn sách mới “Chỉ sợ bay qua những thân thiết cuộc đời” với phần mỹ thuật ấn tượng của người anh, người bạn - nhà báo, họa sĩ Trần Thắng.
Cuốn tản văn, ghi chép này dày dặn tổng hợp nhiều thể loại sở trường của anh, nghe nói đã hết veo phần sách nhà xuất bản gửi thay nhuận bút! Đọc nhanh tập mới của Thức với ấn tượng ngay từ những cái tít khó quên: “Trừ ngọt ngào anh không thể nói ra”, “Chạm mặt đầu não World Bank”, “Thuốc trị “bệnh” nịnh”, “Mối họa từ “người giả””…
Và viết vội vài dòng thay cho lời chúc mừng! Thật nhanh, thật vội vì sợ anh lại có thêm tập nữa liền ngay sau đây, không chừng…
