Hồi nhỏ, mỗi lẫn sắp cơm, thấy có bát mắm cáy và đĩa rau muống hay đĩa rau khoai lang luộc trên chiếc chõng tre, bố tôi lại vui vẻ ngâm nga câu ca ấy. Thế là tôi lại tưởng như mình đang được trở thành công chúa với những sơn hào hải vị ngon nhất thế gian...
Năm tháng trôi qua, mới biết đó chỉ là những câu hát để vỗ về cho bữa ăn quá đỗi đạm bạc, khi mà cơm còn chẳng đủ no...
Dọc những triền đê phù sa đầy cáy nhỏ, ngày xưa từng bàn tay nhỏ cứ chụp vội rồi hét vì cáy cắp. Nếu đã đủ cáy để nấu canh, mẹ sẽ chọn những con tươi nhất, làm sạch, xóc muối kĩ càng rồi bỏ vào cái liễn sứ đậy thật chặt đem phơi nắng làm mắm ăn dần… Để càng lâu mắm sẽ càng ngấu, càng ngon. Bát mắm cáy chắt ra có màu nâu sậm, mùi thơm là lạ rất đặc trưng mà chỉ người ăn quen mới cảm nhận được.
 |
 |
 |
 |
| Ảnh: Phương Thảo. |
Món ăn đơn giản ngày ấy giờ thành đặc sản vì người bắt cáy ít mà người biết làm mắm còn đếm trên đầu ngón tay. Muốn mua được phải dặn trước mùa cáy, mà phải người quen, có tay nghề thâm niên mới làm chuẩn, đúng vị.
Khi nào về thăm quê nghe mẹ nhắc: “Đợt này đã có mắm cáy chưa con?”, tôi hiểu ngay. Và thế là trong túi quà nhỏ lần sau, tôi có món quà biếu “thượng hạng”, không quên phần cho mình một chai để gật gù tấm tắc...
