Mùa đông khắc nghiệt, đẫm máu đang chờ lính Ukraine và Nga
Các chuyên gia quân sự nói với Al Jazeera rằng, mùa đông năm nay có thể sẽ chứng kiến tình trạng bế tắc kéo dài và đẫm máu ở Ukraine, không bên nào lùi bước trước các cuộc tấn công và phản công, nhưng có thể gieo mầm mống cho các cuộc đàm phán vào năm tới.
Đại tá đã nghỉ hưu Seth Krummrich, hiện là phó chủ tịch của Global Guardian, một công ty tư vấn an ninh, nói với Al Jazeera: “Mùa đông chỉ làm tăng thêm sự khốn khổ… không bên nào sẽ có được bước đột phá về mặt chiến thuật hoặc hoạt động”.
Ukraine đã phát động một cuộc phản công lớn vào đầu tháng 6/2023, và theo một số ước tính, đã lấy lại được một phần diện tích đất mà Nga đã chiếm giữ hồi đầu năm. Nhưng họ đã thất bại trong mục tiêu chiến lược là cắt đôi lực lượng Nga, cô lập Kherson, Zaporizhia và Crimea khỏi Luhansk, Donetsk và Kharkiv.
Các chỉ huy cấp cao của Ukraine cho biết, cuộc phản công sẽ tiếp tục kéo dài suốt mùa đông.
Tháng trước, Nga đã cố gắng đáp trả bằng một loạt cuộc tấn công mới ở phía đông - hướng tới các thành phố Kupiansk, Lyman, Avdiivka và Mariinka. Không bên nào thành công, nhưng Nga vẫn tiếp tục các cuộc tấn công bất chấp tuyết và băng giá, bằng chứng là gần Kupiansk vào ngày 21/11.
“Tôi nghĩ họ sẽ cố gắng vượt qua vào mùa đông. Mặt đất đóng băng, nhưng họ sẽ cố gắng di chuyển vì họ đang tuyệt vọng. Ý tôi không phải là người Ukraine, mà là người Nga. Những người lính sẽ không muốn làm điều đó. Nó sẽ là một thảm họa. Sẽ có thêm nhiều binh sĩ nữa tử trận”, ông Krummrich nói.
Konstantinos Grivas, người giảng dạy hệ thống vũ khí và địa chính trị tại Học viện Quân đội Hellenic, nói với Al Jazeera: “Đây là một cuộc chiến thiếu tính chiến lược cao.
Nga bị mắc kẹt trong một cuộc chiến tiêu hao, vốn có logic riêng của mình… đó là một cuộc chiến dựa trên chế độ lái tự động”.
Ông Grivas cho biết, cả hai bên đều không tìm ra được lợi thế về công nghệ hoặc chiến thuật để tạo ra bước đột phá vì phòng thủ chiếm ưu thế.
“Hỏa lực và hệ thống phòng thủ thụ động - ví dụ như các bãi mìn, chiến hào - dường như đã vô hiệu hóa khả năng của các lực lượng cơ giới hóa và không quân. Nếu có diễn biến nghiêm trọng thì đó sẽ là sự sụp đổ do kiệt sức - giống như một trận đấu quyền anh mà một võ sĩ đơn giản là không thể chịu đòn từ một cú đấm, và đã phải ngã gục”, ông Grivas giải thích.
Cả hai bên đều có những chiến lược để thành công nhưng cho đến nay tất cả đều bị gạt bỏ
Nga đã hy vọng lực lượng vũ trang Ukraine sẽ nhanh chóng sụp đổ khi phát động chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022. Khi điều đó thất bại, Nga đã trút khoảng 10.000 tên lửa xuống các thành phố của Ukraine nhằm phá vỡ ý chí chiến đấu của nước này.
Mùa đông năm ngoái, Nga đã nhắm mục tiêu vào các nhà máy điện, gây mất điện và vào tháng 7/2022, nước này bắt đầu nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng cảng để ngăn chặn việc xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine.
Các đồng minh phương Tây của Ukraine đã đáp trả bằng các hệ thống phòng không, phụ tùng thay thế và máy phát điện khẩn cấp để duy trì nguồn điện của Ukraine.
Họ cung cấp tên lửa tầm trung cho Ukraine kết hợp với máy bay không người lái sản xuất trong nước để đẩy sức mạnh hải quân Nga quay trở lại bờ biển của mình, tạo ra một lối đi an toàn cho tàu thương mại.
Ukraine đã thử chiến lược tấn công của riêng mình. Họ sử dụng những vũ khí tầm xa để tấn công sâu vào hậu phương của Nga nhằm làm gián đoạn việc cung cấp vũ khí cho tiền tuyến, nhưng Nga đã chuyển kho dự trữ ra khỏi tầm bắn và tìm đường giao hàng.
Ukraine đã phái máy bay không người lái tấn công các cơ sở sản xuất tên lửa của Nga và chính Moscow, nhưng trọng tải của chúng quá nhỏ nên không thể gây ra nhiều thiệt hại.
Ukraine gần đây nhất đã yêu cầu cấp máy bay chiến đấu F-16 mà một số thành viên NATO đã đồng ý cung cấp, nhưng các chuyên gia cho rằng, khó có khả năng những chiếc máy bay này sẽ có thể phá vỡ thế bế tắc.
Andreas Iliopoulos, cựu phó chỉ huy của Quân đội Hy Lạp, nói: “Ngay cả khi Ukraine có được F-16, họ sẽ không thể sử dụng chúng một cách hiệu quả vì những chiếc máy bay này cần hàng nghìn giờ huấn luyện bay để có thể hoạt động được. Chúng sẽ không có hiệu lực cho đến năm 2025”.
“Tôi nghĩ tất cả những điều này là nỗ lực của Ukraine nhằm tiếp tục yêu cầu sự giúp đỡ của phương Tây và ngăn chặn sự mệt mỏi cũng như áp lực đàm phán”, ông Grivas cho hay.
Các đồng minh của Ukraine đã cấm dầu, vàng, kim cương, gỗ xẻ và các mặt hàng xuất khẩu sinh lợi khác của Nga để khiến nền kinh tế Nga kiệt sức, nhưng Nga đã bán dầu với giá chiết khấu cho Trung Quốc, Ấn Độ và các thị trường khác.
Các biện pháp trừng phạt của phương Tây chống Nga cũng nhằm ngăn chặn dòng vốn và công nghệ nhạy cảm sang Nga. Nhưng Nga đã sản xuất vũ khí, mua đạn pháo và máy bay không người lái từ các quốc gia cùng có chung mối căm thù với Mỹ - Iran và Triều Tiên.
Tháng 8/2022, tình báo Ukraine ước tính Nga còn khoảng 585 tên lửa các loại nhưng dự kiến sản xuất hơn 100 tên lửa mỗi tháng.
Trong tháng này, quân đội Ukraine cho biết, Nga đã dự trữ hơn 800 tên lửa chỉ riêng ở Crimea và đang chuẩn bị bắn chúng.
Đã đến lúc đàm phán?
Khả năng duy trì kho dự trữ và huy động nguồn nhân lực dự trữ lớn của Nga đã khiến một số nhà quan sát cho rằng, thời gian đang ủng hộ họ.
John Mearsheimer, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chicago, đã viết trong một bài báo gần đây có tựa đề “Bound to Lose” (Tạm dịch: Chắc chắn sẽ thua): “Ukraine có khả năng thua trong một cuộc chiến tiêu hao kéo dài, bởi vì đó sẽ là một cuộc chiến không công bằng.
Các chuyên gia cho rằng, Nga có thể đang tìm kiếm một chiến thắng mang tính biểu tượng trước cuộc bầu cử vào tháng 4/2024 và những rạn nứt khác trong liên minh phương Tây, đặc biệt nếu cựu Tổng thống Donald Trump dường như có khả năng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.
Một câu hỏi đặt ra hiện nay là ai sẽ đàm phán trước, và điều đó có thể xảy ra vào mùa đông năm nay hay không?
Thực tế, hiện tại, cả Nga và Ukraine đều đang thể hiện ý chí chiến đấu.
