Số lượng trẻ mắc tật đầu nhỏ tăng cao tại Brazil đã khiến toàn cầu phải chú ý tới sự bùng phát của virus Zika, nguyên nhân chính gây nên căn bệnh này.
 |
| Alice Vitoria Gomes Bezerra, 3 tháng tuổi, một trường hợp mắc tật đầu nhỏ tại Recife, Brazil. |
Vào hôm thứ 2 vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới đã họp bàn và quyết định công bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu đối với những biến chứng do virus Zika gây ra.
Tuy nhiên, bất chấp cơn bão thông tin trên truyền thông về virus Zika, người ta vẫn biết rất ít về loại virus này. Và vào lúc này, các nhà khoa học vẫn đang cố gắng để nghiên cứu, tìm hiểu thêm.
Dưới đây là một số những điều quan trọng nhưng vẫn chưa sáng tỏ về loại virus gây teo não này:
Chúng ta có chắc chắn rằng Zika là nguyên nhân làm gia tăng chứng đầu nhỏ?
Chưa. Có một số bằng chứng ủng hộ giả thuyết rằng sự lây nhiễm diễn ra trong quá trình phụ nữ mang thai dẫn tới kết quả đứa trẻ được sinh ra với tật đầu nhỏ.
Dấu vết của virus Zika được tìm thấy trong não của 2 đứa trẻ mắc tật đầu nhỏ đã tử vong ngay sau khi sinh cũng như trong nước ối và nhau thai của các bà mẹ.
Đó là nhưng gợi ý khá mạnh mẽ. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn phải tiếp tục nghiên cứu trên nhiều phụ nữ bị nhiễm virus trong quá trình mang thai. Họ cũng cần nghiên cứu và phân tích thật chi tiết sự khác biệt giữa những người mẹ sinh con với tật đầu nhỏ và những người mẹ có virus Zika nhưng sinh con bình thường trong cùng một khoảng thời gian.
Các nhà khoa học cũng đang cố gắng nghiên cứu virus trên động vật. Nếu một con chuột thí nghiệm nhiễm virus sinh con bị tật đầu nhỏ cũng sẽ giúp trả lời câu hỏi. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra hình thái lây nhiễm từ virus Zika. Một số nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nhiệm vụ này.
Sự gia tăng các ca mắc tật đầu nhỏ ở Brazil lớn tới mức nào?
Các báo cáo ban đầu của Brazil là đáng báo động. Theo Bộ Y tế nước này thì có tới hơn 4.000 trường hợp trong tháng 10. Trong 5 năm trước khi bùng phát dịch, chỉ có khoảng 175 trường hợp được ghi nhận.
Tuy nhiên, nhiều người đã đặt câu hỏi về số lượng ước tính này. Con số các ca tật đầu nhỏ do Brazil cung cấp là thấp hơn nhiều so với thực tế, theo các chuyên gia.
Tiến sĩ Cynthia Moore, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa dịch bệnh của Mỹ đã khẳng định rằng, rất khó để thống kê chính xác con số mắc tật đầu nhỏ trong cộng đồng. Tuy nhiên, bà này nói rằng, ở Mỹ, tỉ lệ mắc bệnh này vào khoảng 12 trường hợp trên 10 ngàn trẻ sơ sinh.
Mỗi năm, Brazil có khoảng 3 triệu trẻ em được sinh ra. Và dường như có khá nhiều trường hợp đã không được ghi nhận đầy đủ trong quá khứ. Các nhà hoạt động y tế công cộng tin rằng, số lượng các ca mắc tật đầu nhỏ đã tăng mạnh ở Brazil đặc biệt là những trường hợp nặng.
Nếu nhiễm virus Zika trong thời kỳ mang thai có thể khiến trẻ sinh ra mắc tật đầu nhỏ thì giai đoạn nào nguy cơ nhiều nhất?
Việc nhiễm virus Zika ở bất cứ thời điểm nào trong quá trình mang thai đều nguy hiểm hay chỉ ở giai đoạn đầu của quá trình mang thái mới nguy hiểm? Trả lời được câu hỏi này sẽ giúp các nhà y học đưa ra lời khuyên chính xác với những người đang mang thai hoặc những người đang có ý định mang thai.
 |
| TS Angela Rocha đang thăm khám cho bé Ludmilla Hadassa Dias de Vasconcelos (2 tháng) tại bệnh viện Oswaldo Cruz, Recife, Brazil. |
Bao nhiêu phần trăm phụ nữ mang thai nhiễm virus trong thời gian mang thai sẽ sinh ra con có tật đầu nhỏ? Liệu có cách nào để tìm ra lý do vì sao một số phụ nữ vẫn sinh con ra bình thường hay không?
Một lần nữa, đây lại là vấn đề định lượng nguy cơ. Rõ ràng là không phải 100% phụ nữ nhiễm virus trong quá trình mang thai đều sinh con mắc tật đầu nhỏ. Nó chỉ là một phần nhưng quan trọng là phần đó cụ thể là bao nhiêu.
Chúng ta đã biết được gì về sự liên hệ giữa việc lây nhiễm virus Zika và hội chứng Guillain-Barré?
Hội chứng Guillain-Barré là một rối loạn ảnh hưởng tới hệ thần kinh ngoại biên gây bại liệt. Một số người mắc hội chứng này có thể phục hồi, phục hồi hoàn toàn và một số tử vong. Quá trình phục hồi có thể mất vài tháng hoặc lâu hơn. Một số bệnh nhân phải thở bằng máy.
Tại một số quốc gia bùng phát virus Zika cũng báo cáo về số lượng tăng đột biến hội chứng Guillain-Barré. Brazil đã báo cáo số lượng các ca bệnh tăng. Colombia và El Salvador cũng đã ghi nhận 46 trường hợp trong khoảng 5 tuần trở lại đây. Thông thường, mỗi quốc gia chỉ có khoảng 46 ca mỗi tháng.
Việc tìm hiểu xem liệu có phải Zika là nguyên nhân dẫn tới sự bùng phát này hay không và đối tượng nào là người có nguy cơ mắc phải là cực kỳ quan trọng. Hội chứng Guillain-Barré cần có sự chăm sóc chu đáo và các quốc gia cần lên kế hoạch để chăm sóc các trường hợp này.
Nếu như việc gia tăng các trường hợp hội chứng Guillain-Barré có liên quan tới sự bùng phát của virus Zika vậy, nguyên nhân là vì đâu?
Điều này nghe giống như chuyện con gà có trước hay quả trứng có trước vậy. Tuy nhiên, nó không phải là một bài tập triết học. Câu trả lời rất quan trọng đối với việc phát triển vaccine ngừa virus Zkia, theo ông Michael Osterholm, người đồng chủ trì một ủy ban quốc tế về việc phát triển vaccine cho virus Ebola.
Tại sao virus Zika đã được phát hiện trong nhiều thập niên trước lại bùng phát một cách đột ngột vào thời điểm hiện tại?
Virus Zika được phát hiện vào năm 1947 từ một loài khỉ ở Rừng Zika, Uganda. Vào năm 1954, lần đầu tiên nó được phát hiện lây nhiễm sang người. Trong nhiều thập kỷ kể từ đó, nó được xem là một virus tầm thường vì ít ca lây nhiễm.
Tuy nhiên vào năm 2007 virus Zika được tìm thấy ở một nơi mới, Yap của Liên bang Micronesia. Và lần bùng phát ở Polynesia thuộc Pháp vào năm 2013-2014 được cho là có liên quan tới việc gia tăng các ca tật đầu nhỏ và hội chứng Guillain-Barré.
Điều gì đã xảy ra? Vì sao đột nhiên virus này gây những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe đối với những người bị nhiễm? Các nhà nghiên cứu đang xem xét trình tự gen của virus Zika hiện tại và so sánh với trước đây để xem loại virus này đã biến đổi như thế nào?
