Yêu cầu cấp bách đầu tư mạnh cho giáo dục hiện đại giai đoạn 2026–2035

Thu hẹp chênh lệch vùng miền

Tại Phiên thảo luận ngày 25/11, nhiều ý kiến nhấn mạnh sự cấp thiết của việc đầu tư cơ sở vật chất, đặc biệt tại các địa bàn còn khó khăn. ĐBQH Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) khẳng định, chương trình là cần thiết, bởi muốn xây dựng một nền giáo dục hiện đại và đạt chuẩn quốc tế, điều kiện đầu tiên phải là trường lớp, thiết bị dạy học đủ và đạt chuẩn.

Theo ông, dù đặt mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non, nhưng nhiều địa phương hiện vẫn thiếu trường lớp, không đủ phòng học để đáp ứng nhu cầu trẻ đến trường. “Chương trình yêu cầu bảo đảm đủ trường lớp từ mầm non đến phổ thông. Đây là những điều kiện cốt yếu để đạt mục tiêu đổi mới giáo dục”, ông nhấn mạnh.

Ở lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, đại biểu cho rằng, mục tiêu đạt chuẩn khu vực và quốc tế chỉ khả thi khi hệ thống thiết bị thực hành được đầu tư đồng bộ, hiện đại. Nếu người học chỉ tiếp cận thiết bị lạc hậu, họ sẽ khó đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp. Vì vậy, đầu tư trang thiết bị phải hướng tới tiêu chuẩn mới nhất.

Chương trình mục tiêu quốc gia lần này gồm 5 cấu phần, trong đó 3 cấu phần lớn tập trung đầu tư cơ sở vật chất ở các bậc học: mầm non, phổ thông, giáo dục nghề nghiệp và đại học. Mục tiêu là tạo ra hệ thống trường lớp khang trang, an toàn, hiện đại, từ đó nâng chất lượng dạy – học.

Đại biểu Hoàng Văn Cường kỳ vọng, khi chương trình triển khai, trường học phải trở thành công trình đẹp nhất của mỗi địa phương. Ông dẫn thực tế tại một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long và vùng núi, học sinh còn phải xắn quần lội nước mới vào được lớp; nhiều trường rêu mốc, xuống cấp, không tạo được sự phấn khởi cho người học.

“Trường học phải là không gian thu hút học sinh. Các em đến trường phải cảm thấy hứng thú, mong muốn được học tập trong môi trường tốt nhất”- ông nói và cho rằng, bên cạnh hạ tầng, cần ưu tiên kinh phí để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, bởi “máy móc hiện đại đến đâu cũng vô nghĩa nếu người vận hành không đủ năng lực”.

Theo đại biểu đoàn TP Hà Nội, khi cơ sở vật chất được cải thiện, đội ngũ được bồi dưỡng bài bản, chất lượng giáo dục sẽ được nâng lên, đồng thời giảm khoảng cách giữa các vùng miền, hướng tới mục tiêu phát triển giáo dục bền vững giai đoạn 2026 – 2035.

Đặt giáo dục ở vị trí trung tâm của đổi mới

ĐBQH Bùi Hoài Sơn (đoàn TP Hà Nội) khẳng định, với Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026–2035, chúng ta đang tạo nên một kiến trúc phát triển mới của đất nước – nơi giáo dục, y tế, khoa học – công nghệ, văn hóa, thể chế, hội nhập, kinh tế tư nhân không còn là những “trụ cột tách rời”, mà trở thành một hệ sinh thái thống nhất, cùng vận động để bảo đảm khát vọng phát triển nhanh, bền vững và giữ vững bản sắc Việt Nam.

Trong hệ sinh thái đó, giáo dục chính là trung tâm của trung tâm, là lĩnh vực quyết định chất lượng giống nòi, nguồn nhân lực, sức cạnh tranh và cả sức mạnh văn hóa – tinh thần của dân tộc trong hàng chục năm tới.

Đại biểu cũng nhất trí với Tờ trình 1061/TTr-CP của Chính phủ và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Chương trình mục tiêu quốc gia nêu trên. Các mục tiêu, chỉ tiêu, phạm vi đều được thiết kế không chỉ để giải quyết các vấn đề tồn đọng của giáo dục, mà quan trọng hơn, để đưa giáo dục bước vào giai đoạn phát triển mới: hiện đại, mở, liên thông, số hóa và hội nhập.

Điều đáng nói hơn cả, đó là chương trình được đặt trong tinh thần của Nghị quyết 71, đồng thời tương thích, bổ trợ cho toàn bộ 6 nghị quyết chiến lược còn lại. “Như vậy, chương trình này không phải một chương trình “đơn ngành”, mà là chiếc trục kết nối toàn bộ chiến lược phát triển quốc gia” – đại biểu Bùi Hoài Sơn nói.

Cuối phiên thảo luận tổ, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định, Chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục được xây dựng bám sát tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 71).

Theo Bộ trưởng, để thực hiện thành công Nghị quyết 71, cần triển khai đồng bộ nhiều nhiệm vụ, trong đó chương trình mục tiêu quốc gia là một biện pháp và công cụ quan trọng hàng đầu, đã được Bộ lên kế hoạch cụ thể thực hiện.

Bộ trưởng nhấn mạnh, ba nhóm nhiệm vụ của chương trình đều hướng đến mục tiêu phát triển và hiện đại hóa hạ tầng; song yếu tố then chốt quyết định chất lượng giáo dục vẫn là con người, là đội ngũ nhà giáo. Những nội dung cốt lõi liên quan đến dạy và học, chuyên môn nghiệp vụ cũng được quán triệt, bảo đảm phù hợp mục tiêu đổi mới.

Do mang tính chất một chương trình đầu tư công quy mô lớn, hợp phần hạ tầng chiếm tỷ trọng cao nhất. Trong đó, mục tiêu kiên cố hóa toàn bộ trường học vào năm 2030 được xác định là nhiệm vụ trọng tâm.

Hiện cả nước còn khoảng 13% trường học tạm, chủ yếu tại các địa phương khó khăn. Một số tỉnh có tỷ lệ phòng học chưa kiên cố lên tới hơn 40%, tập trung nhiều ở bậc mầm non và tiểu học.

“Đã cơ bản xóa được nhà tạm cho dân, thì dứt khoát cũng phải xóa trường tạm cho học sinh” - Bộ trưởng nhấn mạnh và cho biết, chương trình đặt mục tiêu huy động đồng bộ các nguồn lực: vốn ngân sách trung ương, ngân sách địa phương, cùng nguồn lực xã hội hóa và các giải pháp linh hoạt khác để ưu tiên xử lý triệt để tình trạng trường tạm.

Bên cạnh yêu cầu xóa trường tạm, Bộ trưởng cho rằng, hệ thống cơ sở vật chất phải đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình giáo dục phổ thông theo hướng phát triển toàn diện học sinh.

Những nội dung mới như giáo dục STEM, ngoại ngữ, công nghệ thông tin… đều đòi hỏi thiết bị, phòng học chuyên dụng và hạ tầng công nghệ. “Chỉ ‘dạy chay’ thì rất khó theo đuổi được các mục tiêu đề ra”, ông nói.

Trong các dự án thành phần, chương trình cũng đề cập chế độ đãi ngộ và đầu tư cho đội ngũ nhà giáo. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đánh giá đây là nội dung rất quan trọng nhưng thực tế “chi cho con người mặc dù rất quan trọng nhưng tiêu tiền không dễ”. Vì vậy, chương trình phải tính toán theo định mức phù hợp, dành một phần kinh phí cho đội ngũ nhưng ở mức khiêm tốn hơn so với các hạng mục khác.