Đáng lo ngại hơn, nhiều cơ sở y tế lại chưa quan tâm, đầu tư đúng mức đến vấn đề này. Xử lý chất thải y tế vẫn còn là hành trình dài chưa biết đến bao giờ mới giải quyết triệt để.
60% cơ sở y tế có hệ thống xử lý đạt chuẩn
Báo cáo của Cục Quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế), cả nước hiện có hơn 13.500 cơ sở y tế, trong đó có gần 1.400 cơ sở y tế từ tuyến huyện trở lên và hơn 11.000 trạm y tế xã, phường, thị trấn. Hằng ngày, các cơ sở này thải ra khoảng 450 tấn rác, trong đó có 47 tấn chất thải rắn nguy hại và hơn 125.000m³ nước thải cần được xử lý đặc thù. Đó là chưa kể đến một lượng rác khổng lồ từ hơn 1.000 cơ sở y tế dự phòng, các cơ sở đào tạo y dược, sản xuất thuốc, y tế tư nhân...
Tuy nhiên, hiện mới chỉ có khoảng 60% cơ sở y tế có hệ thống xử lý chất thải bảo đảm quy chuẩn, tiêu chuẩn. Như vậy, hằng ngày, hằng giờ vẫn còn lượng chất thải rất lớn từ các bệnh viện chưa được xử lý xả thải ra môi trường, là nguồn lây nhiễm bệnh tật nguy hiểm. Thế nhưng, hiện việc đầu tư nguồn lực cho hệ thống xử lý chất thải tại các cơ sở y tế chưa được như mong muốn, thậm chí có bệnh viện, người đứng đầu không quan tâm đúng mức đến vấn đề này.
Nhìn vào con số trên, thì không biết bao nhiêu khối lượng chất thải, nước thải chưa qua xử lý đã được xả thẳng vào môi trường. Theo các chuyên gia y tế, nước thải bệnh viện là sự lan truyền rất mạnh các vi khuẩn gây bệnh, đặc biệt nguy hiểm là nước thải từ những bệnh viện chuyên các bệnh truyền nhiễm. Những nguồn nước thải bệnh viện này là một trong những nhân tố cơ bản có khả năng lan truyền vào nước thải những tác nhân truyền nhiễm qua đường tiêu hóa và làm ô nhiễm môi trường. Đặc biệt nguy hiểm khi nước thải bị nhiễm các vi khuẩn gây bệnh có thể dẫn đến dịch bệnh cho người và động vật qua nguồn nước, qua các loại rau được tưới bằng nước thải.
Một nghiên cứu độc lập được Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường (Bộ Y tế) triển khai tại gần 100 bệnh viện mới đây, tồn tại lớn nhất trong công tác xử lý chất thải y tế chính là khâu vận hành. Việc các bệnh viện tự bố trí cán bộ không có chuyên môn vận hành hệ thống xử lý nước thải, chất thải nên rất khó bảo đảm các chỉ tiêu đầu ra đạt chuẩn.
Kinh phí - bài toán muôn thuở
Hiện 16 bệnh viện trên địa bàn TP Hà Nội đã được đầu tư hệ thống lò đốt chất thải y tế; các cơ sở y tế khác ký hợp đồng thu gom xử lý chất thải y tế với các công ty môi trường. Ngoài ra, Hà Nội cũng đã xây dựng mới hệ thống xử lý chất thải lỏng cho 30 bệnh viện.
Tuy nhiên, việc quản lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế của Thủ đô vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Theo đại diện Sở Y tế Hà Nội, hiện TP có 11 bệnh viện được đầu tư hệ thống xử lý nước thải y tế từ khá lâu, nhưng đã xuống cấp và 16 bệnh viện được đầu tư lò đốt chất thải rắn, quá trình vận hành còn nhiều hạn chế như tiêu tốn nhiên liệu, hay hư hỏng, thường xuyên phải bảo trì. Trong khi đó, kinh phí đầu tư cho công tác quản lý chất thải y tế còn hạn chế; nhiều đơn vị không đủ lực xây dựng cơ sở hạ tầng xử lý nước thải, khu lưu giữ chất thải rắn. Mặt khác, đầu tư cho vận hành, bảo dưỡng hệ thống xử lý nước thải; mua hóa chất, vật tư làm sạch môi trường, mua sắm trang thiết bị, phương tiện thu gom, lưu giữ, vận chuyển, tiêu hủy chất thải rắn y tế cũng cần kinh phí tương đối lớn, tạo áp lực không nhỏ lên các cơ sở y tế...
Bộ Y tế đặt mục tiêu đến năm 2020, 100% cơ sở y tế thực hiện xử lý chất thải y tế đạt yêu cầu về môi trường. Để đạt được mục tiêu đặt ra thực sự là hành trình gian nan. Làm thế nào để giải bài toán về quản lý chất thải y tế? “Đáp số” không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của riêng ngành Y tế mà còn cần đến sự chung tay của các ngành, các cấp khác cũng như của toàn xã hội.
