Xóa mù chữ tiếp cận công nghệ số
Nhớ lại quá khứ, chị Vi Thị Mai (SN 1984, trú tại bản Phồng, xã Tam Thái, Nghệ An) vẫn chưa quên những ngày tháng khó khăn, tuổi thơ của chị gắn liền với những chuyến đi rừng, làm rẫy, việc học hành bị đứt gánh giữa đường.
Mù chữ đồng nghĩa với việc mù thông tin, mù giao tiếp. Mỗi khi có việc cần đến giấy tờ, hay đơn giản là nhận được tin nhắn điện thoại, chị lại cảm thấy lúng túng, tự ti và tủi thân vô cùng. Mọi sự đều phải nhờ cậy người khác, cảm giác bị động bao trùm lên cuộc sống.
Nhưng đó là chuyện của ngày xưa, bây giờ, chị Mai thoăn thoắt lướt ngón tay trên màn hình chiếc điện thoại thông minh. Chị không chơi game, không xem video giải trí vô bổ, mà đang chăm chú đọc tin tức trên báo điện tử và trả lời tin nhắn Zalo của người thân đi làm xa.
"Ngày trước, cái điện thoại với mình chỉ là cục gạch, chỉ biết nghe và gọi, ai nhắn gì đến cũng phải chạy đi nhờ con cháu đọc hộ, xấu hổ lắm. Nhưng từ ngày được các chú bộ đội và cô giáo dạy cho cái chữ, cái đầu mình nó sáng ra nhiều. Mình biết được chuyện gì đang xảy ra ở ngoài kia, không còn thấy mình bé nhỏ, lạc hậu nữa", chị Mai chia sẻ.
Không chỉ riêng chị Mai, hơn 20 phụ nữ dân tộc Tày trong độ tuổi từ 25 đến 45 từng tham gia lớp học xóa mù chữ tại Nhà văn hóa bản Phồng giờ đây đều có sự tiến bộ vượt bậc.
Cô giáo Lô Thị Tấm, giáo viên Trường Tiểu học xã Tam Hợp, người sát cánh cùng các học viên trong những đêm đông giá rét hay những ngày mưa rừng tầm tã, không giấu được niềm xúc động khi chứng kiến thành quả hôm nay.
"Ngày đầu mở lớp, chị em ban ngày lên rẫy mệt nhoài, tối về lại phải lo cơm nước, con cái, nên việc vận động họ đến lớp đã khó, giữ chân họ lại càng khó hơn. Để thuận lợi giảng dạy, chúng tôi phải chia nhóm theo trình độ, kèm cặp từng nét chữ, từng cách đánh vần. Có những lúc nản lòng, nhưng nhìn ánh mắt khao khát con chữ của các mẹ, các chị, chúng tôi lại động viên nhau cố gắng", cô Tấm nhớ lại.
Đến nay, sự cố gắng ấy đã đơm hoa kết trái. Những người phụ nữ trước kia e dè, ngại giao tiếp, nay đã tự tin tham gia các hoạt động cộng đồng. Họ lập các nhóm trò chuyện trên mạng xã hội để chia sẻ kinh nghiệm nuôi dạy con cái, làm kinh tế, nhắc nhở nhau lịch tiêm chủng, lịch họp bản.
Cô Tấm đánh giá, con chữ thực sự xóa đi bức tường mặc cảm, đưa họ hòa nhập vào dòng chảy của thời đại công nghệ số, giúp họ tiếp cận với văn minh ngay tại bản làng xa xôi này.
Người thầy mang quân hàm xanh
Là cán bộ đứng lớp xóa mù chữ, Đại úy Nguyễn Kim Trọng, Đội trưởng Đội Vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Tam Hợp cho biết, công tác ở địa bàn biên giới, ngoài thực hiện nhiệm vụ chính trị, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới, người lính biên phòng còn có nhiệm vụ giúp đồng bào vùng biên, nâng cao dân trí, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần.
Và công tác dạy xóa mù chữ cho bà con dân bản cũng là một trong những phần việc xuất phát từ trái tim, từ tình cảm của người lính biên phòng đối với người dân khu vực biên giới.
Khởi động từ năm 2023, lớp học được duy trì đều đặn vào tối thứ 3 và thứ 5 hàng tuần. Bất kể nắng mưa, Đại úy Trọng cùng các đồng đội và giáo viên Trường Tiểu học Tam Hợp vẫn miệt mài vượt 20km đường rừng để mang con chữ đến bản Phồng.
Vì đa số học viên là lao động chính của gia đình, nên thời gian học cũng được tổ chức linh hoạt vào ban đêm để tạo điều kiện cho các chị, các mẹ thực hiện ước mơ biết đọc, biết viết.
Trước mỗi buổi học, các giáo viên tổ chức cho học viên chơi các trò chơi nhằm củng cố lại kiến thức bài cũ thông qua phần trình chiếu PowerPoint, hát các bài hát mà họ ưa thích, nhất là các bài hát dân ca truyền thống. Khi tiếng hát vang lên giữa núi rừng, không khí lớp học nhẹ nhàng hơn, bà con cũng tự tin hơn.
Bên cạnh đó, anh Trọng cùng các giáo viên điều chỉnh một số nội dung, ngữ liệu bài giảng cho phù hợp với trình độ, hoàn cảnh của học viên; phân các nhóm hướng dẫn phù hợp, người biết nhiều thì giao bài nhiều hơn, giáo viên tập trung ưu tiên cho nhóm hạn chế hơn.
Ví dụ, minh họa cũng gắn với thực tiễn đời sống của bà con và những câu chuyện thực tế trong bản. Nhờ vậy học viên dễ tiếp thu hơn, hòa đồng hơn.
Nhờ những nỗ lực không biết mệt mỏi ấy, tháng 10/2025, Đại úy Nguyễn Kim Trọng vinh dự là 1 trong số 80 giáo viên tiêu biểu tham dự chương trình "Chia sẻ cùng thầy cô" năm 2025, do Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam phối hợp với Bộ GD&ĐT và Tập đoàn Thiên Long tổ chức.
Phần thưởng lớn nhất với anh Trọng không chỉ là bằng khen, mà là niềm hạnh phúc khi chứng kiến cuộc sống của bà con dân bản đổi thay từng ngày nhờ ánh sáng tri thức.
