Trong khi đó, kiểm sát viên tiếp tục giữ quan điểm truy tố và khẳng định sẽ điều tra mở rộng một số sai phạm khác.
Lực bất tòng tâm?
Chiều nay (20/4), TAND TP Hà Nội sẽ tuyên án sơ thẩm với 19 bị cáo trong vụ án thất thoát 830 tỷ đồng tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO).
Trong những ngày làm việc trước khi Hội đồng xét xử nghị án, các bị cáo đã được nói lời sau cùng và lúc này, Mai Văn Tinh – nguyên Chủ tịch Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) nói rất ân hận, thừa nhận có sai phạm và xin nhận trách nhiệm trong vụ án nhưng khẳng định bản thân tuyệt đối không tư lợi.
“Tôi sinh ra và trưởng thành ở Thái Nguyên, làm việc 40 năm trong ngành thép, trong đó 20 năm làm tại Gang thép Thái Nguyên, luôn luôn canh cánh tìm mọi biện pháp cho sự phát triển của công ty” - bị cáo nói.
Ông Tinh trình bày thêm, khi nhận chức Chủ tịch VNS, dự án của TISCO đã bị ngừng nên luôn cùng đồng nghiệp tìm mọi biện pháp tháo gỡ khó khăn. “Do tác động của đại suy thoái kinh tế thế giới và bão giá bất khả kháng, chúng tôi lực bất tòng tâm, dự án vẫn không thành... Thưa bà con, thưa anh em, bạn bè, tôi còn nợ rất nhiều những mong muốn ước vọng của các bạn” – lời bị cáo Tinh.
Cũng nói lời sau cùng, bị cáo Trần Trọng Mừng – nguyên Tổng Giám đốc TISCO xin tòa đánh giá lại vai trò, vị trí của mình trong vụ án này. Ông Mừng trước đó bị đại diện viện kiểm sát đề nghị nhận từ 10 – 11 năm tù nhưng cho rằng mức án này quá nặng, xin tòa xem xét với lý do bản thân về hưu năm 2009, hiện nay đã 72 tuổi, mắc nhiều bệnh…
Nghị án kéo dài
Cấp phó của ông Mừng, bị cáo Ngô Sỹ Hán nói sai phạm của mình là: “Sai phạm cay đắng trong cuộc đời”. Trong khi đó, bị cáo Uông Sỹ Bính – nguyên Phó phòng Kế toán TISCO nói: “Không hề biết mình vi phạm pháp luật cho đến khi được cơ quan điều tra giải thích”.
Một bị cáo nữ, bà Lê Thị Tuyết Lan – nguyên Phó phòng Kế toán TISCO khóc, cho rằng, mức án 3 - 4 năm tù kiểm sát viên đề nghị tòa phạt mình là quá nặng. Bà Lan trình bày, đã rút toàn bộ hơn 500 triệu đồng trong sổ tiết kiệm và lương hưu để bồi thường thiệt hại, xin được hưởng khoan hồng.
Bị cáo Trần Văn Khâm – nguyên Tổng Giám đốc TISCO khẳng định đã ăn năn, nhận rõ sai phạm nhưng mong tòa án xem xét bản thân mình mắc nhiều bệnh để giảm nhẹ hình phạt. Ông Khâm hiện đang bị kiểm sát viên đề nghị tòa phạt từ 9 – 10 năm tù.
Nói lời sau cùng, bị cáo Khâm gửi lời xin lỗi cán bộ, công nhân viên chức ở TISCO khi bản thân cùng các bị cáo khác đã làm hết sức mình nhưng dự án, vốn được khởi công năm 2007 đến nay chưa hoàn thành.
Các bị cáo còn lại cũng mong được Hội đồng xét xử căn cứ các tình tiết có lợi để giảm nhẹ hình phạt cho họ. Những người này khẳng định đã cố gắng thực hiện nhiệm vụ, làm đúng chỉ đạo của cơ quan có thẩm quyền… Một số người cũng gửi lời xin lỗi gia đình, cán bộ nhân viên ngành thép.
Trước đó, đại diện viện kiểm sát thực hành quyền công tố nêu quan điểm, năm 2007, TISCO ký với Tập đoàn MCC của Trung Quốc hợp đồng EPC (thiết kế, cung cấp thiết bị, xây lắp) trị giá 160 triệu USD, cho ứng trước 35 triệu USD để xây dựng nhà máy thép.
Hợp đồng này không đổi giá trị nhưng MCC sau đó không thi công, yêu cầu tăng giá với lý do biến động nguyên vật liệu. Thay vì dừng hợp đồng, thu tiền tạm ứng, các bị cáo trong vụ đã đồng ý yêu cầu của nhà thầu Trung Quốc.
Ngoài ra, họ chọn nhà thầu phụ là Tổng Công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) dù doanh nghiệp này không đủ năng lực lắp đặt dây chuyền luyện kim. Các sai phạm này khiến dự án chậm tiến độ đến nay và TISCO phải chịu thiệt hại 830 tỷ đồng tiền lãi phải trả các ngân hàng.
Ngoài ra, ban đầu dự án có tổng mức đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng nhưng sau đó đội vốn lên hơn 8.000 tỷ đồng. Vì vậy, phía truy tố đề nghị tòa phạt tù 14 người về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” và 5 người về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Sẽ mở rộng điều tra
Trong phần tranh luận, một số luật sư cho rằng thân chủ của mình không có lỗi cố ý; các bị cáo buộc phải thực hiện theo ý kiến đã được phê duyệt thực hiện từ cơ quan chủ quản hoặc lấy ý kiến tham vấn của các bộ, ngành...
Vì vậy, các luật sư đề nghị Hội đồng xét xử thay đổi tội danh cho một số bị cáo từ “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí” sang tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” (có khung hình phạt nhẹ hơn).
Ngược lại, kiểm sát viên cho rằng, các bị cáo tại TISCO và VNS đều biết không được thay đổi giá trị hợp đồng EPC và tập đoàn luyện kim Trung Quốc có nhiều vi phạm… Tuy nhiên, họ vẫn bàn bạc, thống nhất để tiếp tục ký văn bản đề nghị Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng cho phép điều chỉnh chi phí dự toán phần C; tham gia ký hợp đồng thầu phụ theo hình thức đơn giá mà ở đó, TISCO phải tự chịu mọi rủi ro.
Cũng theo đại diện viện kiểm sát, nhà thầu phụ là VINAINCON đã không hoàn thành phần C và tập đoàn MCC đã lấy lý do này để chối bỏ trách nhiệm thực hiện hợp đồng EPC.
Việc chọn nhà thầu phụ không đủ năng lực còn dẫn tới hậu quả là VINAINCON phải trả lại các phần việc chưa khởi công, chưa thi công cho TISCO. Sau đó, TISCO phải ký tiếp 13 hợp đồng thầu phụ với 13 nhà thầu phụ khác để tiếp tục thực hiện phần C dưới hình thức hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh.
Dù vậy, đến thời điểm hết hạn hợp đồng vào tháng 5/2011, phần C vẫn chưa được hoàn thành nên kiểm sát viên cho rằng, đây chính là nguyên nhân dẫn đến dự án chậm tiến độ, làm phát sinh tăng lãi vay, tăng chi phí đầu tư, gây thất thoát, lãng phí đặc biệt nghiêm trọng đến tài sản Nhà nước.
Từ đó, đại diện viện kiểm sát khẳng định đã có đủ căn cứ xác định các bị cáo phạm tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí” với lỗi cố ý; không có căn cứ chuyển tội danh cho họ sang “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Người giữ quyền công tố cho biết thêm, quá trình điều tra, cơ quan tố tụng thấy còn một số dấu hiệu vi phạm quy định về đầu tư xây dựng công trình gây hậu quả nghiêm trọng và các sai phạm khác nên sẽ xác minh, xử lý sau với một số cá nhân tại VINAINCON cùng một số bộ, ngành liên quan.
