Một trong những chuyển động đáng chú ý mùa tuyển sinh 2025 là có thêm nhiều trường đại học, nhất là khối công lập tốp đầu, giảm/bỏ phương thức xét tuyển độc lập bằng học bạ.
Có thể kể như Trường Đại học Sư phạm TPHCM, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, Trường ĐH Sư phạm (ĐH Thái Nguyên), Trường Đại học Y Hà Nội, Trường Đại học Luật TPHCM… Xu hướng giảm/bỏ xét tuyển bằng học bạ, thay vào đó sử dụng các phương thức xét tuyển khác, được xem như cơ chế “tự bảo vệ” của các trường, để giữ được công bằng, chất lượng tuyển sinh.
Thực tế thời gian qua, xét tuyển học bạ độc lập đã bộc lộ một số bất cập, trong đó đáng lưu tâm nhất là kết quả học tập THPT phụ thuộc vào đánh giá của từng địa phương, nhà trường, thậm chí mỗi giáo viên, nên không có sự đồng nhất. Một số trường THPT chạy theo thành tích, nhiều giáo viên chấm điểm nhẹ tay để tạo điều kiện cho học sinh có bảng điểm đẹp, thuận lợi vào trường, ngành mong muốn. Đối sánh điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp các năm qua của Bộ GD&ĐT cũng cho thấy có khoảng cách đáng quan ngại giữa các địa phương ở từng môn học.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất ổn về chất lượng đánh giá, trong đó đáng chú ý là công tác kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT chưa được triển khai đồng đều giữa các địa phương. Một số nơi, lãnh đạo chưa quan tâm đến hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục, đặc biệt là đội ngũ cán bộ quản lý các trường; chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý những trường làm không tốt; công tác truyền thông, giám sát, kiểm tra còn hạn chế.
Trước xu hướng thêm nhiều trường đại học giảm/bỏ xét tuyển bằng học bạ, bên cạnh người ủng hộ cũng có không ít ý kiến trái chiều. Một số người cho rằng, việc giảm/bỏ xét học bạ làm giảm cơ hội cho thí sinh, nhất là những em ngay từ lớp 10 đã lên kế hoạch xét tuyển bằng học bạ, bền bỉ, cần mẫn tích lũy điểm quá trình. Một số trường đại học dù trước mắt thông tin bỏ/giảm xét học bạ nhưng vẫn bày tỏ mong muốn phát triển phương thức tuyển sinh này trong tương lai, khi chất lượng đánh giá kết quả học tập THPT đồng đều hơn.
Công bằng mà nói, xét tuyển bằng học bạ là phương thức tuyển sinh có nhiều ưu điểm. Không chỉ tạo động lực để thí sinh nỗ lực học tập, giảm áp lực thi cử, phương thức này còn giúp thí sinh và nhà trường chủ động, linh hoạt hơn trong tuyển sinh. Thời gian qua, nhiều trường đại học rộng cửa xét học bạ, số thí sinh trúng tuyển hằng năm luôn đứng thứ hai sau phương thức xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT, cho thấy phương thức tuyển sinh này thực sự có sức hấp dẫn lớn.
Trong bối cảnh công tác đánh giá kết quả học tập THPT chưa đồng đều, việc các trường đại học phải giảm/bỏ phương thức xét học bạ là cần thiết để bảo đảm công bằng và chất lượng tuyển sinh, thế nhưng về lâu dài không nên bỏ hoàn toàn, nhất là khi học sinh cả nước được học Chương trình GDPT 2018 với định hướng phát triển năng lực toàn diện.
Quy chế thi tốt nghiệp THPT do Bộ ban hành gần đây đã nâng trọng số điểm học bạ của học sinh ở lớp 10, 11 và 12 từ 30% lên 50% trong xét tốt nghiệp, cũng là vì xét học bạ có nhiều điểm phù hợp mục tiêu Chương trình GDPT 2018.
Để tiếp tục phát triển hình thức xét tuyển học bạ, hạn chế những bất cập, gần đây một số trường đại học gia tăng thêm tiêu chí khác xét kết hợp. Như Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội năm 2025 dự kiến xét học bạ kết hợp điểm thi đánh giá năng lực hoặc đánh giá tư duy, chứng chỉ quốc tế, giải học sinh giỏi…
Tuy vậy, đây cũng chỉ là giải pháp tình thế. Vấn đề quan trọng nhất vẫn là nâng cao chất lượng học bạ - chất lượng đánh giá kết quả học tập THPT, tạo sự tin cậy cho các trường đại học trong tuyển sinh. Muốn vậy, cần tăng cường hơn nữa công tác kiểm định chất lượng giáo dục, bảo đảm công tác này triển khai đồng đều giữa các địa phương, tiến tới xây dựng văn hóa chất lượng thực sự trong các trường phổ thông.
