Truyền thông mở lối thay đổi nhận thức
Mường Toong là xã mới được thành lập sau sáp nhập, với địa bàn rộng, địa hình chia cắt, dân cư sinh sống tại 24 bản. Toàn xã hiện có 2.051 hộ với 11.034 nhân khẩu, trong đó đồng bào dân tộc Mông chiếm tới 78,4%. Xuất phát điểm kinh tế thấp, đời sống người dân còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao và nguy cơ tái nghèo luôn hiện hữu, Mường Toong từng đối mặt với bài toán giảm nghèo không dễ giải nếu chỉ trông chờ vào hỗ trợ vật chất.
Thực tiễn cho thấy, cái nghèo ở Mường Toong không chỉ nằm ở thu nhập, mà còn thể hiện ở sự thiếu hụt thông tin, hạn chế về kỹ năng sản xuất, khả năng tiếp cận chính sách và tư duy phát triển. Một bộ phận người dân vẫn quen với cách nghĩ “được hỗ trợ thì làm, hết hỗ trợ lại chờ”, khiến hiệu quả giảm nghèo thiếu bền vững. Chính từ thực tế đó, Mường Toong xác định: muốn giảm nghèo lâu dài, trước hết phải thay đổi nhận thức, khơi dậy tinh thần tự lực trong mỗi người dân, coi truyền thông là bước đi mở đầu.
Những năm gần đây, công tác tuyên truyền tại Mường Toong được đổi mới theo hướng gần dân, dễ hiểu và phù hợp với đặc thù văn hóa từng bản. Các buổi truyền thông không tổ chức nặng tính hành chính mà được lồng ghép trong sinh hoạt cộng đồng, họp bản, sử dụng song song tiếng phổ thông và tiếng Mông, tiếng Thái. Nội dung tuyên truyền không dừng ở việc phổ biến chính sách, mà tập trung giải thích vì sao phải thay đổi cách làm ăn, vì sao không thể mãi trông chờ hỗ trợ, và vì sao chính người dân mới là chủ thể của quá trình thoát nghèo.
Tinh thần tự lực nảy mầm từ bản làng
Điểm đáng chú ý trong cách làm ở Mường Toong là phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người uy tín và đảng viên ở cơ sở. Họ không chỉ là cầu nối chuyển tải thông tin, mà còn là những “tấm gương sống”, trực tiếp tác động tới nhận thức của người dân thông qua lời nói và hành động cụ thể.
Ông Giàng A Páo, người dân địa phương, từng có nhiều năm nằm trong diện hộ nghèo. Trước đây, gia đình ông chủ yếu trông vào vài sào ngô trên nương, chăn nuôi thả rông, thu nhập bấp bênh. “Ngày trước, Nhà nước hỗ trợ gì thì tôi làm theo cái đó, không hỗ trợ nữa thì lại chờ”, ông Páo nhớ lại.
Từ khi được cán bộ xã và trưởng bản thường xuyên vận động, giải thích về cách làm ăn lâu dài, gia đình ông dần thay đổi suy nghĩ. Ông mạnh dạn chuyển một phần diện tích sang trồng cây ăn quả, đầu tư chuồng trại để phát triển chăn nuôi, học cách chăm sóc cây trồng, vật nuôi bài bản hơn. Không chỉ nghe, ông Páo còn chủ động hỏi, tìm hiểu thông tin tại các buổi họp bản và tập huấn kỹ thuật. Sau vài năm kiên trì, thu nhập gia đình ổn định hơn, ông chính thức thoát nghèo. Đến nay, gia đình ông lúc nào cũng duy trì đàn bò hơn 20 con.
Câu chuyện của gia đình ông Chứ không phải trường hợp cá biệt. Nhiều hộ dân trên địa bàn Mường Toong đã chuyển dần từ tư duy trông chờ sang chủ động học hỏi, mạnh dạn thay đổi cách sản xuất, biết tính toán hiệu quả kinh tế và tìm hướng đi phù hợp với điều kiện của gia đình. Truyền thông, trong trường hợp này, không đơn thuần là “nói cho nghe”, mà trở thành chất xúc tác làm nảy mầm tinh thần tự lực trong cộng đồng.
Tự lực là nền tảng của giảm nghèo bền vững
Theo số liệu tổng hợp của địa phương, giai đoạn 2020–2025, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn Mường Toong giảm bình quân 4,98% mỗi năm. Thu nhập bình quân đầu người hiện đạt trên 20 triệu đồng/năm. Cùng với đó, tổng nguồn lực dành cho công tác giảm nghèo trên địa bàn xã trong giai đoạn này đạt hơn 49,4 tỷ đồng, tỷ lệ giải ngân đạt trên 93%. Những con số này phản ánh nỗ lực lớn của chính quyền và người dân trong quá trình cải thiện đời sống.
Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là cách người dân sử dụng và phát huy hiệu quả các nguồn lực đó. Khi nhận thức thay đổi, người dân không còn thụ động chờ hỗ trợ, mà chủ động tìm hiểu chính sách, tham gia các mô hình sản xuất, vay vốn phát triển kinh tế và chăm lo hơn đến giáo dục, sức khỏe của gia đình. Giảm nghèo, vì thế, không chỉ là câu chuyện tăng thu nhập, mà còn là quá trình thu hẹp dần những thiếu hụt về thông tin, kỹ năng và khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội.
Thực tế ở Mường Toong cho thấy, khi người dân biết đọc, biết nghe, biết hỏi và biết lựa chọn cách làm phù hợp, các chính sách hỗ trợ mới thực sự phát huy hiệu quả lâu dài. Tinh thần tự lực giúp người dân không chỉ thoát nghèo ở thời điểm hiện tại, mà còn giảm nguy cơ tái nghèo trong tương lai.
Trong giai đoạn 2025–2030, Mường Toong đặt mục tiêu tiếp tục giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân từ 6–7% mỗi năm, nâng thu nhập bình quân đầu người lên khoảng 30 triệu đồng/năm. Để đạt được mục tiêu đó, việc duy trì cách làm truyền thông gần dân, sát bản, lấy người dân làm trung tâm tiếp tục được coi là giải pháp xuyên suốt.
Từ những chuyển biến đã có thể thấy rõ một điều: khi tinh thần tự lực của người dân được đánh thức, giảm nghèo không còn là hành trình phụ thuộc vào hỗ trợ bên ngoài, mà trở thành quá trình vươn lên chủ động của từng gia đình, từng cộng đồng. Đó chính là nền tảng quan trọng để Mường Toong tiến tới giảm nghèo bền vững theo hướng bao trùm và lâu dài.
