(GD&TĐ) - Sóc Trăng không có các vườn chim lớn như các địa phương khác của cả nước nhưng lại là nơi hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi cho việc cư trú, sinh trưởng và phát triển của các loài chim.
Về vị trí địa lí, Sóc Trăng nằm ở giữa các vườn chim lớn của khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Cụ thể, phía Bắc và Tây Bắc giáp tỉnh Hậu Giang nơi có Trung Tâm Nghiên Cứu Thực Nghiệm Đa Dạng Sinh Học Hòa An - Một trong hai vùng đất ngập nước còn sót lại ở Đông Nam Á; phía Đông giáp tỉnh Trà Vinh có vườn chim Vàm Hồ; phía Tây giáp tỉnh Bạc Liêu có vườn chim Bạc Liêu, phía Nam giáp biển Đông nơi có rừng ngập mặn ven biển đang được phục hồi (Rừng ngập mặn là nơi đậu và kiếm ăn của nhiều loài chim).
Về nguồn thức ăn, Sóc Trăng có vùng chuyên canh lúa, vùng nuôi trồng thủy sản, vùng trồng cây ăn trái, rừng tràm, rừng ngập mặn ven biển, có nhiều Cù lao, cồn…. Hiện nay, ở Sóc Trăng có nhiều vườn chim được nhiều người dân biết đến với sự đa dạng các loại chim trời…
 |
| Một góc vườn chim của lính |
Trước hết, ngay tại cửa ngõ của tỉnh Sóc Trăng, vườn cò Hậu Bối tọa lạc tại số 1/1 ấp Hậu Bối, xã Đại Hải, huyện Kế Sách được nhiều người biết đến. Vườn này do gia đình Ông Trương Tấn Sinh làm chủ, bảo vệ và khai thác. Vườn cò này được thành lập tự nhiên vào năm 1960. Tổng diện tích đất là 35.000 m2, trong đó đất ruộng lúa là 14.000 m2, đất xây dựng nhà ở và chăn nuôi khoảng 2.000 m2, đất còn lại thuộc vườn cò khoảng 9.000 m2. Vườn cò nằm trong vùng chuyên canh lúa và vườn cây ăn trái. Vườn cò được gia đình bảo vệ nghiêm ngặt hầu như không bị người dân xung quanh bắn phá. Theo tìm hiểu trong quá khứ vườn cò này có vài lần số lượng suy giảm rất lớn nhưng trong những năm gần đây số lượng gia tăng đều và ổn định với số lượng lớn nhưng số lượng loài thì giảm đáng kể.
Trong vườn có nhiều cây tạp lâu năm gồm: Còng, Tre, Dừa, Gừa, Đủng đỉnh, Bình bát, Khế, Mít,… và lớp thực vật sát đất rất thưa thớt do độ che phủ rất cao, vào mùa mưa. Qua khảo sát, các nhà khoa học phát hiện ở vườn chim này có 5 loài chim nước là Cò ngàng nhỏ, Cò ruồi, Vạc, Cốc đen, Cò bợ,... Trong đó có 3 loài có số lượng số lượng lớn là Cò ngàng nhỏ, Cò ruồi và Vạc.
 |  |
| Vạc và Cò ngàng nhỏ | |
Về huyện Mỹ Xuyên, du khách sẽ được giới thiệu đến tham quan vườn cò Trung Hòa tọa lạc ở ấp Trung Hòa, xã Gia Hòa 1, huyện Mỹ Xuyên, do gia đình Ông Lâm Văn Huy quản lý. Vườn cò này được thành lập tự nhiên vào năm 1957, đầu tiên là các loài diệc đến ở và làm tổ, từ đó các loài cò về ngày càng nhiều, diện tích vườn cò khoảng 40.000 m2. Vườn cò nằm trong vùng nuôi trồng thủy sản, một phần diện tích kết hợp mô hình tôm-lúa (một vụ tôm, một vụ lúa). Vườn cò này nằm sâu trong vùng nuôi tôm, đường đi tương đối khó, ít người biết. Trong những năm còn khó khăn, người dân săn bắn nhiều làm chim trong vườn bỏ đi gần hết. Sau này, do chủ vườn quản lý tốt cùng với điều kiện sống thuận lợi, các loài chim từ từ quay trở lại sinh sống rất nhiều.
Qua khảo sát của các nhà khoa học, vườn cò Trung Hòa có hệ chim đa dạng, gồm các loài có số lượng lớn như Cò ngàng nhỏ, Cò ruồi, Vạc, Cốc đen. Những loài có số lượng ít như Diệc xám, Diệc lửa, Quắm đen, Quắm đầu đen (đây là loài sắp bị đe dọa tuyệt chủng), Cốc đế nhỏ... Đặc biệt năm 2008 có một đàn Giang sen khoảng 30 con bay đến đậu, do người dân săn bắn nên đàn Giang sen này đã bỏ đi và không thấy quay trở lại (Trong những vườn cò ở Sóc Trăng chỉ có ở đây còn sự hiện diện của Diệc, Quắm, và Cốc đế).
 |
| Cồng cộc |
Tại huyện Thạnh Trị, vườn Cò Tân Long đã trở thành địa chỉ quen thuộc với nhiều người. Vườn cò này do gia đình Ông Huỳnh Văn Mười làm chủ, bảo vệ và khai thác du lịch tọa lạc tại địa chỉ 203 tỉnh lộ 42, ấp Tân Bình, xã Long Bình, huyện Ngã Năm. Vườn cò được thành lập tự nhiên vào 1975, với diện tích 10.000 m2 (Tính luôn cả phần được xây dựng để khai thác du lịch, phần này khoảng 3.000 m2. Nên diện tích còn lại dành cho cò khoảng 7.000 m2. Vườn cò nằm trong vùng sinh cảnh cánh đồng ngập lũ. Hiện nay vườn cò được nhiều người biết đến như là một địa điểm du lịch sinh thái. Các loài chim nước chủ yếu là Cò ngàng nhỏ, Cò ruồi, Vạc,... Đặc biệt là có khoảng 20 cá thể Cò ngàng nhỡ (đây là địa điểm duy nhất ở Sóc Trăng còn thấy Cò ngàng nhỡ ).
Còn tại thành phố Sóc Trăng, có lẽ ít người biết rằng, nằm trong khuôn viên trụ sở của Bộ chỉ huy quân sự tỉnh lại có một vườn chim với đủ các loại chim quý. Vườn chim là một khu đất rộng trên dưới 10.000m2 nằm phía sau trụ sở của Bộ chỉ huy quân sự tỉnh. Đó là một vùng đất cực kỳ yên tĩnh, có hồ nước chạy dài suốt khu đất và rất rộng, trên mặt hồ có rất nhiều bèo (lục bình), xung quanh cây cối um tùm, xanh tươi suốt năm. Hôm tôi ghé thăm, một chiến sĩ đang chơi thể thao gần đó cho biết: Vườn chim này là thành quả của những ngày cán bộ chiến sĩ chăm sóc, bảo vệ hết sức chu đáo. Ở đây có nhiều loài chim quý như nhan sen, vịt trời (le le), cò, vạc.. Được biết, vườn chim này có khoảng 30 loài với hàng ngàn con, trong đó nhiều nhất vẫn là cò, vạc. Thấy tôi xuống ven bờ hồ, một chiến sĩ cho biết chỉ huy đơn vị đã có chỉ thị nghiêm cấm mọi người làm ồn ào, gây tiếng động vì sợ chim bỏ đi, còn chuyện săn bắn thì coi như không thể xẩy ra. Điều thuận lợi cho vườn chim này so với những vườn chim ở nơi khác là năm ngay trong khu vực quân sự nên ít ai dám bén mảng vào săn bắn hay phá phách nên chim về nhiều hơn là chim đi…
 |
| Cò ruồi trong giai đoạn sinh sản |
Những vườn chim ở Sóc Trăng đã tạo nên vẻ đẹp của cảnh quan, đồng thời cho thấy môi trường của vùng đất này khá lành nên chim về đậu. Tuy nhiên, một vấn đề được đặt ra là cần phải có sự hỗ trợ của cơ quan chức năng và địa phương trong việc giữ gìn, bảo vệ an toàn cho các vườn chim này…Hiện tượng người dân lén lút săn bắn chim ở những nơi này đã khiến cho nhiều chủ vườn rất lo ngại về tình ổn định của vườn chim cũng như an toàn về tính mạng của mình.
Cao Xuân Lương
