Từng có con đầu lòng, sức khỏe tưởng như hoàn toàn bình thường, nhưng nhiều cặp vợ chồng lại loay hoay mãi mà “tin vui” không đến lần hai.
Không ít người nghĩ rằng đã từng có con thì chắc chắn vẫn có thể có nữa, nhưng y học hiện đại cho thấy: vô sinh thứ phát đang ngày càng phổ biến.
Vô sinh thứ phát được định nghĩa là tình trạng một cặp vợ chồng từng có con ít nhất một lần, nhưng sau một năm quan hệ đều đặn, không dùng biện pháp tránh thai mà vẫn chưa có thai lại.
Theo TS.BS.CKII Trà Anh Duy - Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, nguyên nhân nam giới chiếm khoảng 40–50% tổng số trường hợp. Nhiều quý ông chủ quan vì nghĩ đã từng làm bố nghĩa là không thể vô sinh. Tuy nhiên, sinh lý sinh sản nam giới thay đổi liên tục theo tuổi, lối sống, bệnh lý. Chỉ cần một yếu tố mới xuất hiện sau lần sinh đầu tiên, như nhiễm trùng, stress kéo dài, hoặc giãn tĩnh mạch thừng tinh, đã có thể làm giảm đáng kể chất lượng tinh trùng.
TS Duy chỉ ra nhiều nguyên nhân khiến nam giới dù đã có con vẫn có thể bị vô sinh thứ phát. Đầu tiên, giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocele). Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm tới 35–40% các trường hợp. Giãn tĩnh mạch khiến nhiệt độ bìu tăng, máu ứ đọng, làm tổn thương và oxy hóa tinh trùng. Bệnh có thể xuất hiện sau khi người đàn ông đã từng có con do lao động nặng hoặc rối loạn tuần hoàn.
Tiếp đó là suy giảm nội tiết tố (Testosterone). Khi nồng độ hormone này giảm do tuổi tác, stress, thiếu ngủ, béo phì, hút thuốc, số lượng và chất lượng tinh trùng đều suy giảm. Ngoài ra, stress, mất ngủ và rối loạn chuyển hóa cũng là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản nam giới. Stress mạn tính làm tăng cortisol – hormone ức chế quá trình sinh tinh. Căng thẳng, mất ngủ, ít vận động và béo phì được xem là “bộ tứ nguy hiểm” gây vô sinh thứ phát hiện nay.
Cuối cùng, sau lần sinh đầu, nếu người chồng từng mắc viêm tinh hoàn, viêm mào tinh, sẹo xơ do viêm có thể gây tắc ống dẫn tinh.
TS Duy cho biết, có nhiều trường hợp đến thăm khám khi có con đầu đã 6, 7 tuổi những “thả” mãi 3 năm chưa có con thứ hai. Đối với bệnh nhân bị giãn tĩnh mạch thừng tinh hai bên gây suy giảm chất lượng tinh trùng sẽ được các bác sĩ thực hiện vi phẫu thuật thắt tĩnh mạch thừng tinh và thay đổi lối sống. Sau nửa năm, tinh dịch đồ của bệnh nhân sẽ cải thiện.
TS Duy khuyến cáo, khi một cặp đôi từng có con mà "thả mãi không dính", cả hai vợ chồng cần đi kiểm tra. Với nam giới, các xét nghiệm cần thiết bao gồm: tinh dịch đồ (đánh giá mật độ, độ di động, hình thái), xét nghiệm nội tiết tố (Testosterone, FSH, LH) và siêu âm tinh hoàn, thừng tinh.
Tùy thuộc nguyên nhân, các giải pháp hiện đại như vi phẫu thắt tĩnh mạch thừng tinh, liệu pháp nội tiết, lọc rửa tinh trùng (IUI) hoặc thụ tinh trong ống nghiệm (IVF/ICSI) sẽ được áp dụng.
“Người đàn ông từng làm cha càng cần hiểu giá trị của việc bảo vệ sức khỏe sinh sản. Hãy kiểm tra sớm khi có dấu hiệu bất thường, đừng để sự chủ quan làm mất đi cơ hội làm cha lần nữa”, TS Duy kết luận.
