Theo một nghiên cứu mới của Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, tỉ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng trẻ ở Việt Nam hiện nay là 7,7%. Vậy thực tế vô sinh là gì? Cùng tìm hiểu khái niệm vô sinh và những nguyên nhân dẫn đến vô sinh ở nam và nữ giới để hiểu hơn về căn bệnh này.
Vô sinh là gì?
Vô sinh là tình trạng vợ chồng quan hệ tình dục thường xuyên trong vòng hơn 1 năm, không dùng biện pháp tránh thai nào mà không thấy thụ thai.
Có hai dạng vô sinh là vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát. Vô sinh nguyên phát là từ khi quan hệ tình dục quá một năm mà không có thai lần nào còn vô sinh thứ phát là đã từng mang thai nhưng sau đó không thể có thai lần nữa.
Khoảng 40% các trường hợp vô sinh có nguyên nhân ở nam giới, 40% có nguyên nhân ở nữ giới, 10% là do cả hai bên và 10% vô sinh không rõ nguyên nhân. Muốn điều trị vô sinh, cả vợ lẫn chồng cần phải đi khám để phát hiện nguyên nhân, từ đó bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị hợp lý.
Ảnh minh hoạ. nguồn: internet
Vô sinh ở nam giới
Vô sinh ở nam giới thường do các nguyên nhân như: Chất lượng tinh trùng kém hoặc số lượng ít. Điều này có thể do có bất thường ở tinh hoàn như viêm tinh hoàn, viêm ống sinh tinh, giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc bất thường về hormone…; do dùng thuốc ảnh hưởng chất lượng tinh trùng như sau khi dùng thuốc điều trị đau dạ dày, tăng huyết áp cũng khiến tinh trùng di động kém; do hậu quả của các bệnh lây qua đường tình dục dẫn đến viêm ống dẫn tinh gây tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn; do mắc các bệnh lý nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm mào tinh hoàn di biến chứng quai bị, lao mào tinh hoàn, giãn tĩnh mạch tinh dẫn đến tinh trùng dị dạng, có cấu trúc bất thường ở đầu, thân, đuôi; ảnh hưởng của các tia phóng xạ, nghiện rượu, thuốc lá… cũng có thể gây ra những đột biến tinh trùng…
Ngoài ra, những nam giới đang mắc phải bệnh tiểu đường, huyết áp cao hoặc tuổi đã cao, mắc bệnh liệt dương, suy giảm ham muốn tình dục, căng thẳng kéo dài hay vợ chồng bạn đang có những mâu thuẫn dồn nén không thể nói ra… những yếu tố trên cũng có thể dẫn đến tình trạng vô sinh ở nam giới.
Một số biểu hiện để nhận biết vô sinh ở nam giới, đó là: Nam giới bị đau khi xuất tinh, trong tinh dịch có lẫn máu; bìu sưng to, căng như quả bóng và mềm ở một hay cả hai bên; tinh hoàn bị xoắn hoặc tinh hoàn không nằm đúng vị trí.
Tinh hoàn có hiện tượng sưng đau, tấy đỏ do viêm mào tinh hoàn thể nặng hoặc xoắn tinh hoàn khiến cho máu không thể di chuyển đến để nuôi dưỡng tinh hoàn. Nam giới gặp phải các vấn đề về rối loạn cương dương và xuất tinh sớm.
Đau ở phần đầu dương vật, kèm theo hiện tượng chảy mủ có màu xanh hoặc vàng. Các bệnh lý như bệnh gan, bệnh thận, bệnh thiếu tế bào máu hình lưỡi liềm, các bệnh ở cơ quan sinh dục nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến vô sinh ở nam giới.
Bên cạnh đó, nam giới có thể nhận biết bệnh vô sinh thông qua một số triệu chứng toàn thân như rụng tóc, béo bụng, da khô và nhăn nheo, ra nhiều mồ hôi, stress trầm trọng, luôn có cảm giác lo lắng không yên…
Vô sinh ở nữ giới
Có rất nhiều nguyên nhân gây vô sinh ở nữ, đa số các nguyên nhân đều do mắc các bệnh phụ khoa gây ra. Dưới đây là những nguyên nhân chính:
Do mắc bệnh viêm vùng chậu: Vùng chậu bị viêm nhiễm do các loại vi khuẩn như Chlamydia, lậu… gây ra.
Do mắc bệnh buồng trứng đa nang: Là hiện tượng buồng trứng có nhiều nang nhỏ, khi bị buồng trứng đa nang sẽ xảy ra tình trạng kinh thưa (vài tháng mới có kinh 1 lần) hoặc rối loạn phóng noãn và đây là nguyên nhân gây vô sinh.
Do bị viêm tắc ống dẫn trứng: Là bệnh ống dẫn trứng bị viêm và để lại những vệt sẹo làm ống dẫn trứng bị chít hẹp hoặc tắc, ngăn cản sự di chuyển gặp gỡ của trứng và tinh trùng dẫn đến vô sinh. Một trong những nguyên nhân khiến nhiều chị em phụ nữ bị tắc ống dẫn trứng đó là do không vệ sinh sạch sẽ trong chu kỳ kinh nguỵêt.
Mỗi khi đến chu kỳ kinh nguyệt âm đạo trong trạng thái mở, đây là một trong những điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có hại xâm nhập vào âm đạo gây viêm nhiễm nếu chị em không có những cách vệ sinh đúng và phù hợp.
Viêm nhiễm âm đạo hay cổ tử cung nếu không được chữa trị sẽ gây viêm nhiễm ngược dòng lên vòi trứng gây tắc nghẽn ống dẫn trứng. Nạo phá thai nhiều lần và không an toàn cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tắc ống dẫn trứng.
Do chất lượng trứng kém: Là hiện tượng trứng không có khả năng tạo thành hợp tử với tinh trùng. Chất lượng trứng là điều kiện để trứng phát triển thành phôi sau khi được thụ tinh. Chất lượng trứng không tốt là nguyên nhân phổ biến dẫn tới vô sinh ở phụ nữ.
Do nạo hút thai quá nhiều: Khi nạo hút thai quá nhiều sẽ làm tổn thương cơ quan sinh sản đặc biệt là làm mỏng lớp nội mạc tử cung. Ngoài ra, nạo hút thai dễ gây ra viêm nhiễm có thể dẫn đến tắc vòi trứng hoặc dính buồng tử cung... dẫn tới vô sinh.
Do các bệnh ở tử cung: U xơ tử cung, polip tử cung…
Do bị mắc một số bệnh khác như bệnh gout, béo phì, tiểu đường, bệnh về thận, bệnh gan, bệnh uyến giáp u xơ tử cung.
Do sử dụng các loại thuốc chữa trị bệnh khác gây ra các biến chứng phụ.
Rất khó nhận biết được các dấu hiệu bị bệnh vô sinh ở nữ do trong một số trường hợp không xác định được nguyên nhân gây bệnh vô sinh. Sau đây là những dấu hiệu thường gặp nhất:
Rối loạn kinh nguyệt: Khi bị rối loạn kinh nguyệt như mất kinh, rong kinh kéo dài trên 10 ngày, thống kinh, kinh nguyệt quá ít chỉ ra trong 2-3 ngày đầu rồi hết hẳn, kinh nguyệt đen và vón cục… đều có thể dẫn đến dẫn đến vô sinh.
Cơ thể luôn mệt mỏi: Nữ giới luôn cảm thấy mệt mỏi, trong tình trạng béo phì hoặc quá gầy gò ốm yếu, da tái xanh hoặc vàng vọt, đau đầu chóng mặt… Đây không phải là dấu hiệu của bệnh vô sinh, nhưng nó là dấu hiệu của những bệnh khác ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như các bệnh về gan thận, tim mạch, nội tiết…
Quan hệ tình dục đều đặn mà không có thai: Cả hai vợ chồng không có các biểu hiện gì, vẫn có quan hệ tình dục đều đặn 2-3 lần/tuần và không sử dụng bất cứ biện pháp tránh thai gì trong một thời gian, đó là một trong những dầu hiệu rõ nhất cho thấy bệnh vô sinh.
Ngoài nguyên nhân bệnh lý thì tình trạng sức khỏe chung, chế độ dinh dưỡng cũng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của một số người. Nếu nam, nữ ăn uống nhiều thực phẩm chứa nhiều chất độc hại, đặc biệt là thuốc lá, rượu, ma túy, tiếp xúc hóa chất, môi trường ô nhiễm… có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của cả nam và nữ. Tuổi tác cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, phụ nữ sau 35 tuổi thường khó có thai hơn.
Khám và điều trị vô sinh như thế nào?
Nên đi khám cả hai vợ chồng và điều trị vô sinh theo hướng dẫn của bác sĩ để có kết quả tốt nhất.
Bác sĩ sẽ chỉ định khám và thực hiện các xét nghiệm như xét nghiệm máu, nước tiểu, khám phụ khoa, chụp tử cung – vòi trứng ở phụ nữ hoặc làm tinh dịch đồ ở nam giới, khám bộ phận sinh dục nam để tìm ra nguyên nhân dẫn đến vô sinh ở nam và nữ.
Sau khi biết được nguyên nhân thực sự dẫn đến vô sinh, bác sĩ sẽ có hướng điều trị hợp lý, có thể là điều trị nội khoa hoặc can thiệp phẫu thuật. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định 1 số phương pháp hỗ trợ sinh như bơm tinh trùng vào buồng tử cung hoặc thụ tinh trong ống nghiệm.
Trong đó, phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung được ưu tiên tiến hành trước với nhiều ưu điểm như tiết kiệm thời gian chi phí và hiệu quả cũng khá cao. Hiện nay, điều trị vô sinh bằng kỹ thuật bơm tinh trùng vào buồng tử cung đã được thực hiện tại nhiều trung tâm sản khoa và mang lại hạnh phúc cho các cặp vợ chồng vô sinh – hiếm muộn.
Do đó, các cặp vợ chồng khi bị vô sinh cũng không nên quá lo lắng mà cần đến bệnh viện để được các bác sĩ tư vấn thêm về cách điều trị để có hiệu quả tối ưu.
