Giai đoạn 2021 - 2025 ghi dấu bước chuyển quan trọng của Việt Nam trong công tác giảm nghèo: từ việc hỗ trợ theo thu nhập sang tiếp cận giảm nghèo đa chiều, gắn với sinh kế hiện đại và nâng cao năng lực tự chủ của người dân. Chiến lược không chỉ duy trì thành tựu giảm nghèo mà còn hướng tới phát triển bao trùm, bền vững.
Bước chuyển mình mang tính chiến lược
Theo ông Nguyễn Trần Lâm – Chuyên gia Quỹ Quốc tế về Phát triển Nông nghiệp (IFAD) nhận định, giai đoạn 2021–2025 cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy giảm nghèo của Việt Nam. Nếu trước đây thu nhập là thước đo chính, thì nay các chiều thiếu hụt như giáo dục, việc làm, y tế, nước sạch, nhà ở và thông tin đều được đưa vào đánh giá.
Theo ông Lâm, cách tiếp cận đa chiều phản ánh toàn diện hơn chất lượng cuộc sống và giúp người dân giảm rủi ro tái nghèo trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh hay biến động kinh tế toàn cầu. Điều này tạo nên nền tảng phát triển ổn định và bền vững hơn cho các hộ nghèo, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa và khu vực đồng bào dân tộc thiểu số.
Dù chịu tác động của đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu và suy giảm kinh tế toàn cầu, nước ta vẫn duy trì tốc độ giảm nghèo khoảng 1–1,5% mỗi năm. Con số này được đánh giá là tích cực trong bối cảnh nhiều quốc gia đang phải đối mặt với tình trạng tăng nghèo trở lại.
Thành quả này đến từ việc triển khai đồng bộ các chính sách: Hỗ trợ sinh kế và tạo việc làm; Đào tạo nghề và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội; Mở rộng tín dụng ưu đãi; Cải thiện hạ tầng thiết yếu; Tăng cường sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế… Những nỗ lực này giúp công tác giảm nghèo không chỉ mang tính hỗ trợ mà còn xây dựng năng lực tự chủ, hướng tới giảm nghèo lâu dài và hạn chế tái nghèo.
Định hướng chuyển từ “giảm nghèo theo thu nhập” sang “giảm nghèo đa chiều” là một bước tiến có ý nghĩa chiến lược trong chính sách an sinh giúp nhiều tỉnh, đặc biệt là vùng miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số, giảm nghèo bền vững hơn, hạn chế tình trạng tái nghèo và nghèo phát sinh. Người dân nhờ tiếp cận giáo dục tốt, chăm sóc sức khỏe,có nước sạch và nhà ở an toàn hơn… đã có nền tảng vững chắc để tự vươn lên, thoát nghèo.
Cơ hội vàng thúc đẩy giảm nghèo bền vững
Theo các chuyên gia, ba yếu tố nền tảng đã tạo nên thành công của Việt Nam: Chủ trương nhất quán, giảm nghèo bền vững được xác định là mục tiêu trọng tâm trong các chiến lược phát triển quốc gia, gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Thứ 2, chính sách thiết thực, linh hoạt, chuyển từ hỗ trợ trực tiếp sang hỗ trợ phát triển, tăng cường sinh kế, đào tạo nghề, nâng cao năng lực số, thúc đẩy tiếp cận dịch vụ cơ bản và tín dụng ưu đãi.
Ngoài ra, sự chung tay của cộng đồng và quốc tế cũng là nhân tố quan trọng. Các chương trình hợp tác quốc tế mang lại nguồn lực quan trọng về vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm, trong khi người dân – đặc biệt là phụ nữ và thanh niên nông thôn ngày càng chủ động tham gia vào phát triển kinh tế. Nhờ đó, công tác giảm nghèo trong giai đoạn này không chỉ đạt chỉ tiêu mà còn lan tỏa tính bền vững và bao trùm.
Nói về xu thế mới, ông Nguyễn Trần Lâm nhấn mạnh, chuyển đổi số và kinh tế xanh không chỉ là xu hướng, mà là động lực giúp người nghèo bứt phá. Đây thực sự là “cơ hội vàng” để thúc đẩy giảm nghèo bền vững. Nhờ công nghệ số, người dân tiếp cận kiến thức, thông tin thị trường, vay vốn online, bán hàng qua thương mại điện tử, đồng thời giảm chi phí trung gian. Kinh tế xanh và nông nghiệp tuần hoàn tạo sinh kế mới, sản xuất sạch theo tiêu chuẩn ESG, chế biến sâu, du lịch sinh thái, tái chế phụ phẩm nông nghiệp….
Tuy nhiên, để người nghèo không bị “bỏ lại phía sau”, chuyên gia IFAD cho rằng cần: tăng cường hạ tầng số vùng sâu, vùng xa; đồng thời đẩy mạnh đào tạo kỹ năng số cơ bản, xây dựng tư duy sản xuất xanh cho phụ nữ và thanh niên. Khi công nghệ được tiếp cận, chuyển đổi số mới trở thành động lực bao trùm cho giảm nghèo.
