Vốn “khủng” chưa từng có
Theo thông tin từ Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch Đầu tư, trong ngày 17/1/2020, có một doanh nghiệp đã đăng ký thành lập với vốn điều lệ lên đến 144.000 tỷ đồng (tương đương 6,3 tỷ USD), chiếm 53,9% tổng vốn đăng ký thành lập mới của doanh nghiệp cả nước trong tháng.
Số vốn điều lệ công ty mới thành lập đăng ký cũng tương đương với tổng vốn điều lệ của 4 ngân hàng Nhà nước lớn nhất là Agribank, BIDV, Vietcombank và Vietinbank cộng lại và thậm chí còn lớn hơn vốn điều lệ của Tập đoàn Viettel.
Hiện cả nước mới chỉ có 5 doanh nghiệp có vốn điều lệ trên 100.000 tỷ đồng, gồm 3 tập đoàn kinh tế Nhà nước là PetroVietnam, EVN, Viettel cùng 2 doanh nghiệp FDI là Formosa Hà Tĩnh và Vietnam Beverage - thành viên của tập đoàn đồ uống ThaiBev của Thái Lan - là công ty đã trực tiếp chi ra 5 tỷ USD để mua lại 53,6% cổ phần của Sabeco từ Bộ Công Thương.
Cổ đông là nhân viên “ship” nước khoáng
Theo tìm hiểu, “siêu doanh nghiệp” này có tên đăng ký là Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư quốc tế và Dịch vụ thương mại USC (viết tắt tên tiếng Anh là USC Interco., JSC.). Địa chỉ trong hồ sơ doanh nghiệp là ngôi nhà 3 tầng, sơn xanh, với diện tích 160 m2, nằm trong một con ngõ nhỏ, cách cổng làng Lai Xá (Kim Chung, Hoài Đức, Hà Nội) khoảng 500 m.
Siêu doanh nghiệp có 3 cổ đông chính là ông Trần Gia Phong (ở Đan Phượng) và Kim Thị Phương mỗi người góp 30% vốn, tương ứng 43.200 tỷ đồng, ông Nguyễn Hoàn Sơn (quê Thuận Thành, Bắc Ninh) góp 40%, tương ứng 57.600 tỷ đồng.
Người đại diện theo pháp luật là ông Trần Kim Phong. Được biết, chủ của ngôi nhà 3 tầng có trụ sở của công ty trên là nhà bà Kim Thị Phương, người được đăng ký là kế toán trưởng.
Theo chia sẻ của bà Phương với báo chí, bà làm đại lý phân phối nước uống đóng chai kiêm nhân viên vận chuyển cho người dân xung quanh. Còn ông Phong là một người kinh doanh gỗ tại xã Liên Hà, huyện Đan Phượng.
Bà Phương quen ông Phong qua ông Nguyễn Hoàn Sơn. Ông Sơn là đồng nghiệp của bà Phương. Cả hai đều làm đại lý phân phối nước khoáng khu vực Hà Nội cho một công ty có trụ sở ở Thái Bình.
Về siêu doanh nghiệp mới đăng ký thành lập với vốn 144 nghìn tỷ đồng, bà Phương cho hay ông Phong là người gợi ý. Bà Phương đã đưa chứng minh thư của mình cho hai người còn lại đi đăng ký kinh doanh, đồng ý cùng ông Trần Gia Phong và ông Nguyễn Hoàn Sơn mở công ty.
Mặc dù được đăng ký là cổ đông, tuy nhiên, bà Phương cho biết không nắm được công ty sẽ làm gì, mình đóng vai trò ra sao trong công ty. “Họ cầm chứng minh thư để đi làm. Bảo ký thì tôi ký chứ mình biết gì đâu. Nếu họ bảo phải đóng 100 triệu vào đây, thì ai dám ký. Còn giờ có mất cái gì của mình đâu”, bà Phương nói.
Góc nhìn pháp lý về khai khống vốn điều lệ
Trước vấn đề đăng ký khai vốn dễ, luật sư Hoàng Tùng - Trưởng Văn phòng Luật sư Trung Hòa (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho hay: Theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2014 và Luật Đầu tư hiện tại thì việc xác định vốn điều lệ của doanh nghiệp được pháp luật tôn trọng quyền tự quyết, tự chủ về tài chính (trừ các trường hợp yêu cầu về vốn pháp định).
Các doanh nhân, pháp nhân kể cả trong nước hoặc nước ngoài khi muốn thành lập doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh tại Việt Nam thì phải thực hiện đầy đủ các thủ tục về đầu tư, thành lập doanh nghiệp. Khi đã đảm bảo hồ sơ và các điều kiện theo quy định của luật về thành lập mới doanh nghiệp thì sẽ hoạt động như trong giấy phép đăng ký kinh doanh.
Trong khi đó, Luật sư Nguyễn Anh Thơm - Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Anh (Đoàn luật sư thành phố Hà Nội) cho biết, dù được tự chủ về vốn điều lệ, nhưng chủ doanh nghiệp sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật bằng đúng số vốn mà mình đăng ký.
“Chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm bằng đúng với số vốn mà mình đã đăng ký. Mặt khác, nếu doanh nghiệp nào kê khai vốn quá cao, bất thường thì dễ bị các cơ quan quản lý Nhà nước chú ý hoạt động kinh doanh, nhất là doanh nghiệp thành lập mới.
Do đó, có thể thấy việc Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư quốc tế và Dịch vụ thương mại USC đăng ký thành lập với vốn điều lệ lên đến 144.000 tỷ đồng là điều bất thường trong nền kinh tế nước ta hiện nay” - luật sư Thơm nhận định.
Trao đổi với PV, chuyên gia đầu tư tài chính ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu cho biết: “Bản thân tôi cũng rất bất ngờ với sự thật về siêu doanh nghiệp này. Thật là vô lý, làm gì có chuyện doanh nghiệp có vốn đăng ký cả tỷ USD như thế, gấp mấy lần các tập đoàn lớn như thế mà trụ sở lại ở một căn nhà xa tít mù tắp, ngóc ngách làng quê ngoại thành”.
Thế nhưng vị chuyên gia kinh tế cho rằng, càng bất ngờ hơn bởi việc đăng ký khai vốn đến con số tỷ USD như thế mà vẫn được cơ quan chức năng cấp phép thông qua một cách dễ dàng. “Quả thật luật của chúng ta chiếu chặt chẽ, không siết chặt ngay từ đầu. Lẽ ra, cơ quan quản lý phải xem xét thật kỹ trước khi cấp phép cho doanh nghiệp với số vốn khủng như thế. Trách nhiệm này phải thuộc về các cơ quan chức năng”, ông Hiếu chia sẻ.
“Phải nhìn lại việc đăng ký kinh doanh, siết chặt việc kê khai vốn ngay từ đầu. Bởi việc kê khai dễ dàng này khiến tình trạng lừa đảo, phá sản, kinh doanh bết bát phổ biến.
Không lạ khi mỗi năm thống kê lại cho thấy có cả nghìn doanh nghiệp vừa đăng ký vốn lại phá sản”, TS Nguyễn Trí Hiếu phân tích. Ông Hiếu chia sẻ thêm, nếu các doanh nghiệp khai khống vốn không được giám sát chặt chẽ thì rất dễ xảy ra lừa đảo đối tác, vay vốn ngân hàng dẫn đến nợ xấu.
